احكام پسران

[Ali]

نيت :
در روزه لازم است كه انسان نيت كند و لازم نيست نيت را بر زبان بياورد بلكه همانقدر كه براى سحرى برمى خيزد و روزه مى گيرد كافى است و بهتر است كه از شب اول ماه رمضان بمدت يكماه نيت كند.
مبطلات روزه :
كارهايى كه روزه را باطل مى كند عبارتند از:
الف و ب - خوردن و آشاميدن
ج - رساندن غبار يا دود غليظ به حلق
د - فرو بردن تمام سر به زير آب
ز - قى كردن به طور عمد
ه‍ - آميزش با همسر
ى - استمناء يعنى كارى كند كه جنب شود و منى از او بيرون بيايد.
ن - باقى ماندن بر جنابت تا اذان صبح بدون عذر
مساءله - خوردن و آشاميدن از روى فراموشى روزه را باطل نمى كند.
مساءله - تزريق آمپول اگر بجاى غذا نباشد اشكال ندارد ولى بايد از استعمال آمپول تقويتى و يا غذايى خوددارى كرد(4)
مساءله - اگر انسان در اثر سرفه كردن خلط سينه وارد فضاى دهانش شود نبايد آن را فرو برد بلكه بايد آن را به بيرون بيندازد.
مساءله - اگر كسى آروغ بزند و غذا در فضاى دهانش بيايد نبايد آن را فرو برد زيرا روزه اش باطل و قضا و كفاره بر او لازم مى شود و كفاره آن يا دو ماه روزه ياشصت نفر اطعام يا به هر كدام حدود يك كيلو گرم يا آرد بدهد و اگر هيچكدام نمى تواند استغفار كند.
مساءله - اگر روزه دار روزه خود را با غذا و نوشيدنى حرام بشكند قضا و كفاره جمع بر او واجب مى شود.

 

[Ali]

باقيماندن بر جنابت تا اذان صبح :
اگر شخص روزه دار عمدا تا اذان صبح بر جنابت باقى بماند و غسل نكند و چنانچه وظيفه اش تيمم است آن را انجام ندهد روزه اش باطل است و قضا بر او لازم و معصيت كار است .
مساءله - كسى كه بيمار است و ياروزه براى او ضرر دارد نبايد روز بگيرد و بايد در موقع سلامتى روزه ها را قضا نمايد و اگر بيمارى تا ماه رمضان ديگر ادامه داشته باشد ديگر قضا هم ندارد و بايد مطابق هر روز تقريبا يك كيلو آرد يا گندم يا نان به فقير بدهد و اگر ندارد و خود محتاج وفقير است بر او لازم نيست .
مساءله - مسافرى كه شغلش سفر نيست روزه را درسفر مى خورد و بعد قضاى آن را بجا مى آورد و همانطور كسى كه مى خواهد از روزه فرار كند چهار فرسخ (24 كيلومتر) از شهر خارج مى شود و مى خورد بعد برمى گردد و در موقع مناسب قضاء آن را بجا مى آورد.
زكوة فطره : پس از پايان ماه رمضان كسانى كه توان مالى دارند به شكرانه توفيق در انجام فرمان خداوند، زكات فطره را مى دهند يعنى سرپرست خانه براى خود و كسانى كه نان خور او هستند براى هر كدام يك صاع كه حدود سه كيلو است آرد يا گندم يا نان يا برنج يا قيمت آنها را مى دهد و كسى كه توان مالى را ندارد بين خود دست به دست مى كنند بعد خودشان استفاده مى كنند اگر اين كار هم بر انسان ممكن نيست از گردن آنها ساقط مى شود.

 

[Ali]

درس دوازدهم : خمس و زكات
اسلام انسانها را بر اساس خواسته فطرت مالك دسترنج خود مى داند و انسان آزاد است مالى را كه با تلاش خود به دست آورده صرف مخارج زندگى خود نمايد ولى براى آنكه ثروت در دست گروه خاصى انباشته نشود كه مشكلات اقتصادى را به وجود آورد مالياتهاى شرعى براى آنها قرار داده .

يكى از اين مالياتهاى شرعى ، خمس است كه انسان بايد يك پنجم از درآمد اضافى يكساله خود را تحت اين عنوان به فقيه جامع الشرايط يا وكيل او بدهد تا در راه مصالح اسلام و مسلمين خرج كند. لذا هر شخصى بايد از آغاز تا پايان سال درآمد و مخارج خود را حساب كند و هر چه زياد آورد خمس آن را بدهد. بايد توجه داشت كه مالى را كه خمش نداده نمى تواند در آن تصرف كند بنابراين اگر با پول خمس نداده لباس بخرد يا منزل خريدارى كند يا فرش و غيره تهيه نمايد نماز در آن لباس و يا خانه و يا بر آن فرش باطل است .

 

[Ali]

چيزهايى كه خمس به آنها تعلق مى گيرد:
1 - درآمد و منفعت كسب
2 - جواهرى كه از دريا به دست مى آيد.
3 - گنج
4 - معادن
5 - غنائم جنگى
6 - مال حلال مخلوط به حرام
7 - زمينى كه كافر ذمى از مسلمان بخرد(5)

چيزهايى كه خمس ندارد:
1 - مالى كه از ارث به انسان برسد
2 - چيزهايى كه به انسان بخشيده اند (6)
3 - جوائز
4 - آنچه بعنوان عيدى انسان مى گيرد.
5 - الى كه بعنوان خمس يا زكات به انسان داده اند
راه مصرف خمس : خمس نصف مى شود نصف آن سهم امام (ع ) و نصف ديگر مربوط به سادات فقيرى است كه قدرت اداره زندگى ندارند و شيعه اند و آشكارا هم گناه نمى كنند.
خمس را بايد به مرجع تقليد و فقيه جامع الشرايط يا وكيل او داد يا در مصرف ، از او اجازه گرفت .

 

[Ali]

زكات :
يكى از مالياتهاى بسيار ارزنده اسلامى زكات است زكات به معناى رشد و نمو است و معنى ديگر آن پاكى و تطهير است .
بديهى است كسى كه زكات مالش را مى دهد و اين تعهد خود را نسبت به خداوند و حكومت اسلامى ادا مى نمايد هم بر ارزش معنوى خود مى افزايد و هم ثروت خود را پاك و تطهير مى كند.
زكات بر دو نوع است :
1 - زكات بدن :
كه سالى يك بار در روز عيد فطر واجب است كه شخصى كه داراى توان مالى است براى خود و هر نفر از نانخورهاى خود سه كيلو گندم يا برنج كه غذاى عمده سالانه او را تشكيل مى دهد يا قيمت آن را به فقير بپردازد.
2 - زكات مال :
نه چيز از درآمد، زكات دارد كه كلا به سه دسته تقسيم مى كنند.
الف - غلات ، كه عبارتند از جو، گندم ، خرما، كشمش
ب - دام ، كه عبارتند از شتر، گاو، گوسفند
ج - سكه ، كه عبارتند از سكه طلا، سكه نقره
اينك به توضيح هر يك مى پردازيم :
1 - غلات : تمام غلات چهارگانه كه گذشت هر وقت كه به 850 كيلوگرم برسد به حد نصاب رسيده و بايد زكات آن را داد و كمتر از اين زكات ندارد ولى چون مقدار زكات غلات به نحوه آبيارى آن مربوط مى شود به سه صورت پرداخت زكات صورت مى گيرد:
1 - هرگاه زراعت ديمى است يعنى با آب باران و رودخانه بعمل مى آيد يك دهم ، از آن بعنوان زكات بايد پرداخت شود
2 - هرگاه محصول باآب قنات يا با دلو و يا موتور آبيارى شود يك بيستم ، آن زكات است .
3 - هرگاه آبيارى آن به هر دو صورت انجام پذيرد نصف آن يك دهم ، و نصف ديگر يك بيستم ، مى باشد.
2 - نصاب دام خود را به سه بخش تقسيم مى شود:
الف - نصاب گوسفند - حد نصاب گوسفند كه زكات واجب مى شود 40 عدد است كه كمتر از آن زكات ندارد و زكات 4 عدد يك عدد گوسفند است .
ب - نصاب گاو - حد نصاب آن كه زكات واجب مى شود 30 عدد است كه كه زكات آن يك گوساله است كه حداقل يكسال از او گذشته باشد.
ج - شتر - اولين حد نصاب شتر كه زكات واجب مى شود 5 عدد است و تا زمانى كه تعداد آنها به 26 شتر نرسيده است از هر زكاتش يك شتر است و نصابهاى ديگر و احكام آنها در رساله هاى علميه آمده است .

 

[Ali]

نصاب طلا و نقره :
بايد توجه كرد كه نصاب و حد تعلق زكات به اين دو فلز گرانبها عبارتند از طلا 15 مثقال و نقره 105 مثقال كه زكات هر دو آن ها يك چهلم مى باشد.
شرايط زكات :
1 - بايد دانست كه مالك مى تواند كليه مخارجى را كه براى محصول خود متحمل شده ، و هزينه كرده از بذر گرفته تا مزد آبيارى و كارگر، از محصول ، كم كند و بايد مقدار نصاب قبل از كم كردن محاسبه شود (7)
2 - دام و حيوانات بايد يكسال يا بقولى يازده ماه از مالكيت آن گذشته باشد پس اگر شخص 50 گوسفند بخرد و پس از گذشت ده ماه آن را بفروشد زكات ندارد.
3 - حيوانات بايد در تمام سال بيكار باشند پس گاو و شترى كه در كار مزرع از او استفاده مى شود زكات ندارد.
4 - حيوان در تمام مدت سال از علفهاى بيابان و خودرو استفاده كند پس ‍ اگر در تمام مدت سال يا مقدارى از آن از علفهاى چيده شده استفاده كند زكات ندارد.
5 - زكات طلا و نقره در صورتى واجب است كه به صورت سكه باشد بنابراين زيور آلات طلا كه خانمها استفاده مى كنند زكات ندارد. 6 - پرداخت زكات بايد با نيت پاك و براى خدا باشد نه اغراض ديگر.

راه هاى مصرف زكات :
در هشت مورد مى توان زكات را به مصرف رساند:
1 - فقير يعنى كسى كه درآمدش كمتر از خرج سالش باشد يا معلول است و نمى تواند كار كند و منشاء مالى ديگرى هم نداشته باشد.
2 - مسكين و آن فقيرى كه درمانده و بينواست و هرچه تلاش مى كند كارى برايش پيدا نمى شود نه آنكه از كار بگريزد.
3 - به كافران براى كمك گرفتن از آنها در جنگ و يا نرم كردن دلهاى آنها بطورى كه به اسلام توجه پيدا كنند و مسلمان شوند.
4 - براى آزاد كردن بردگان كه در قديم برده گيرى و برده دارى مرسوم بوده است و اسلام با اين كار با شيوه بردگى مبارزه كرده است .
5 - بدهكارى كه قدرت پرداخت قرض خود را ندارد.
6 - كارهايى كه مربوط به عموم مردم و رفاه آنان است مانند پل سازى و جاده كشى و برق كشى و غيره .
7 - مسافرى كه در سفر درمانده يا پول او را دزديده اند و هيچ راهى براى بازگشت به وطن خود ندارد.
8 - كسانى كه از طرف امام يا نايب او ماءمور جمع آورى زكات و مصرف آنها بر طبق دستور هستند.

 

[Ali]

درس سيزدهم : حج و امر به معروف و نهى از منكر

حج يكى از مراسم با شكوه اسلام و تجسم عملى ايمان است كسانى كه موفق به رفتن حج شده اند توان و قدرت ايمان را عملا ديده اند و تنها ايمان و اسلام است كه ميليونها مسلمان از اطراف جهان در يك نقطه گردآورى كرده كه همه بايك لباس و يك شعار برگرد خانه توحيد بگردند و ايمان خود را اظهار كنند اين يك خانه مكعبى شكل كه زير بنايش را آدم نهاد، و ابراهيم قهرمان توحيد به تعميرش پرداخت يك الگو و نمونه است چنين نيست كه بعضى ها تصور مى كنند كه اين خود، بت پرستى است زيرا ما كعبه را مانند بت نمى پرستيم ما خدا را پرستش مى كنيم و به گفته قرآن كه هر طرف رو كنيد خدا آنجاست خداوند ماده نيست كه نياز به مكان داشته باشد، در اين صورت كعبه سنبل وحدت و يكپارچگى امت اسلامى است . خداوند اين مكان را بعنوان جلوه اى از قدرت و توان خويش به نمايش گذاشته و هه را بسوى آن دعوت كرده تا قبله گاه خود قرار دهند و وحدت و يكپارچگى امت برقرار بماند و آئين توحيد كه تمام مردم در روى زمين را به وحدت و يكپارچگى دعوت مى كند لطمه نبيند و از بين نرود.

مراسم حج بر هر مسلمانى كه توان مالى و جسمى داشته باشد لازم و واجب است و هر مسلمانى كه واجد شرايط باشد، بايد به اين آزمايشگاه بزرگ الهى سر بزند و از نزديك مكانهاى گوناگون عرفات مشعر، منى ، صفا و مروه و رمى جمرات سه گانه را ببيند و مشاهده كند كه هر كدام برايش يك تجسم عملى اسلام وموجب يك نوع طهارت و پاكيزگى روحى است .

 

[Ali]

احكام حج :
حج بر كسى واجب مى شود كه :
1 - بالغ باشد.
2 - عاقل و آزاد باشد.
3 - بخاطر رفتن به حج ناگزير به كار حرام يا ترك واجبى كه اهميتش از حج بيشتر است نباشد.
4 - مستطيع باشد كه اين استطاعت همانطورى كه گذشت هم از نظر مالى است كه بايد مخارج خود و كسانى كه خرجى آنان بر او واجب است داشته باشد و پس از بازگشت براى كسب و زراعت و غيره سرمايه كافى در اختيارش باشد و يا بر سر كار خود برقرار باشد و هم از نظر جسمى كه بايد حج گزار از سلامت جسمى و مزاجى برخوردار بوده كه بتواند اعمال خود را بجا آورد و هم اين كه از نظر راه از آزادى و امنيت برخوردار باشد.
در اين صورت شخصى كه حج بر او واجب شده و توان مالى و جسمى دارد نمى تواند حج خود را ترك كند و پول آن را به راه هاى خير مصرف نمايد.

 

[Ali]

امر به معروف و نهى از منكر:
جهانى كه در آن زندگى مى كنيم جهان عمل و عكس العمل است . تمامى موجودات از انسان گرفته تا حشرات در برابر دنياى بيرون خود عكس ‍ العمل نشان مى دهند و انسان كه از نيروى انديشه وعقل برخوردار است عكس العملش بسيار گسترده تر است.
كرمى كه درخاك زندگى مى كند به محض احساس خطر خود را جمع مى كند و يا در درون خاك ، خود را پنهان مى سازد و انسان هم در برابر كارهايى كه مخالف با فطرت و ذات اوست ، از خود عكس العمل نشان مى دهد كارهايى را كه فطرتش پاسخ مثبت به آن مى دهد مى پذيرد مانند تمامى كارهاى خوب و آنچه در فرهنگ دينى بعنوان واجبات و مستحبات از آن ياد شده است و كارهايى كه فطرت به او پاسخ منفى مى دهد نمى پذيرد و آن را رد مى كند مانند كارهاى حرام و مكروه ، اينجاست كه انسان بر اساس انديشه و فطرت و آگاهى هاى خود مى كوشد كه ديگران را به كارهاى نيك وادار سازد و آنها را از كارهاى زشت باز دارد. از اين رو فصلى در فرهنگ اسلامى به نام امر به معروف و نهى از منكر به وجود مى آيد.
پس امر به معروف و نهى از منكر فضولى در كارهاى ديگران نيست بلكه پاسخى است به فطرت انسانى از اين رو على (ع ) درباره امر به معروف و نهى از منكر در نهج البلاغه مى فرمايد: (بدانيد كه امر به معروف و نهى از منكر سبب انجام واجبات و ترك محرمات مى گردد و با آن مى توان امينت اجتماعى به وجود آورد تا پيروان همه مذاهب آسمانى در كنار هم با صلح و صفا زندگى كنند، بديهى است كه با اين ابزار، مى توان ريشه هاى فساد را خشكاند، و نابود كرد و براى مردم محيط سالم به وجود آورد).

 

[Ali]

شرايط امر به معروف و نهى از منكر:
البته بايد توجه داشت كه اين كار واجب داراى شرائطى است كه بايد به آنها توجه كرد.
اينها عبارتند از:
1 - شخص بايد معروف و منكر را بخوبى بشناسد تا بتواند درباره او دستورى صادر كند. در اين صورت كارى كه انسان نمى داند انجامش واجب و ياحرام است نمى تواند نسبت به آن امر و يا نهى كند.
2 - احتمال بدهد كه نصيحت او اثر بخش است و اگر مطمئن باشد كه اثرى ندارد واجب نيست .
3 - شخص گنهكار و قانون شكن اصرار به تكرار آن عمل داشته باشد و اگر كسى يقين كند كه ديگر تكرار نخواهد كرد لازم نيست به او امر يا نهى كند.
4 - امر به معروف و نهى از منكر، سبب ضرر جانى يا آبروئى براى خود او و يا ديگرى نباشد.
مراحل امر به معروف و نهى از منكر: امر به معروف و نهى از منكر داراى مراحلى است كه اگر مقصود و هدف انسان در مرحله اول تاءمين شود ديگر نوبت به مرحله بعد نمى رسد. اين مراحل عبارتند از:
1 - گنهكار با بى توجهى و بى اعتنائى ديگران نسبت به او آگاه شود و كار خود را ترك كند.
2 - با نصيحت و پند و اندرز دست از كار زشت خود بردارد.
3 - با او برخورد قانونى شود و بر اساس مقررات شرعى و اجتماعى مجازات گردد و اين مجازات بايد توسط محاكم قضايى انجام بگيرد نه آنكه هر كس خودش اقدام كند.
كسى كه مى خواهد امر به معروف و نهى از منكر كند بايد دلسوزانه عمل نمايد و مراقب باشد كه در حضور ديگران گنهكار را سرزنش نكند، قصد و هدف خود را براى رضايت خداوند صالح گرداند و كار را براى خدا انجام دهد نه آنكه از روى انتقام يا ناراحتى نارضايتى از مجرم باشد، چه بسا گنهكار كه خطائى از او سرزده داراى كارهاى خوبى است كه مورد محبت و لطف خداست و تنها اين كار او سبب نارضايتى و خشم خداوند مى باشد.