امام رضا (علیه السلام) کیست؟ ـ قسمت اول
در روز یازدهم ذیقعده سال 148 هجری در شهر مدینه ستاره فروزانی در آسمان خاندان ولایت طالع و امام هشتم شیعیان حضرت علی بن موسی الرضا (علیهما السلام) که بزرگترین فرزند پدرش بود پا به عرصه وجود گذاشت.
صبحدم چون ز افق مهر فروزان خیزد
وز پی ظلمت شب چشمه حیوان خیزد
زکمانخانه خورشید پی راندن شب
هر زمان تیر زمژگان زرافشان خیزد
خسرو روز پی روشنی عالم خاک
ز سرا پرده افلاک شتابان خیزد
مهر تابنده چو لبخند زند بررخ باغ
گل ز آغوش چمن با رخ خندان خیزد
لاله با چهره افروخته از دامن دشت
سبزه با قامت نو رسته زبستان خیزد
آید آهنگ طرب خیز و دل انگیز ز باغ
در چمن نغمه مرغان خوش الحال خیزد
آمد آن ماه که از بهر تماشای رخش
قرص خورشید سراسیمه زکیوان خیزد
آمد آن چشمه فیاض که از فیض دمش
ابر رحمت زپی ریزش باران خیزد
سر و جان در قدمش ریز که دلداه اوست
به تمنای نگاهی ز سر جان خیزد
آفتابا بفروزندگی خویش مناز
نجمه (س) را بین که چه خورشید زدامان خیزد
چهره زهره بپوشان که زمام ملکوت
زهره فاطمه (س) با چهره تابان خیزد
مهر هر صبحدم آرد سر تعظیم فرود
پیش این مهر که از خاک خراسان خیزد
خرم آن تازه نهالی که ز هر شاخه آن
شاخه های ادب و حکمت و عرفان خیزد
آیت شیر خدا بین که به فرمان رضا (ع)
شیر از پرده پی حمله هراسان خیزد
در تن مرده دمد روح چو انفاس مسیح (ع)
هر نسیمی که از این طرفه گلستان خیزد
پیرو اهل نظر چون خط زر دست بدست
هر کلامی که از آن لعل درافشان خیزد
پیش فرمان همایون رضا (ع) پیک قضا
دست بر سینه پی بردن فرمان خیزد
مطلع نور خدا آینه طلعت اوست
که دمادم ز رخش آیت یزدان خیزد
شاخساری که از آن میوه رحمت ریزد
آفتابی که از آن پرتو ایمان خیزد
پور موسی (ع) چو کند جلوه در آینه طور
از پی دیدن حق موسی عمران (ع) خیزد
چهره از خاک درش ای دل نومید متاب
که ز خاکش همه سر چشمه احسان خیزد
نیست جز رشحه ای از چشمه الطاف رضا (ع)
آنچه از طبع سخن سنج و سخندان خیزد
میوه شاخه توحید که در گلشن فیض
هر دم از لعل لبش نغمه قرآن خیزد
دردمندان همه از خاک درش جسته شفا
جان فدایش که زخاکش همه درمان خیزد
هر زمان ملک شود دستخوش موج زوال
خسرو دین ز پی یاری ایران خیزد
با چنین نعمت شاهانه محال است رسا
که گدائی ز سفره سلطان خیزد (1)
تاریخ روز و سال ولادت آن جناب را به اختلاف روایت کرده اند بعضی ها از جمله شیخ صدوق، روز ولادت او را یازدهم ربیع الاول سال 153 هجری قمری نوشته است. (2)
و برخی هم روز یازدهم ذی حجه سال 153 ذکر کرده اند. کلینی و شیخ مفید ولادت آن حضرت را در سال 148 قید کرده اند (3) و آنچه مشهور است همان روز 11 ذیعقده سال 148 هجری قمری می باشد.
صورتش گندمون و جذاب و به جدش رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) شباهت داشته است. کینه اش ابوالحسن و مشهورترین لقب وی رضا و القاب و عناوین دیگری هم مانند صابر و فاضل و وفی و رضی به آن حضرت گفته اند و علت اینکه او را رضا نامیده اند این است که آن جناب مورد پسند و رضای خدا و رسول و ائمه اطهار () بوده است. چنان که مرحوم مجلسی در کتاب جلاءالعیون از ابن بابویه به سند حسن از بزنطی نقل کرده است که به خدمت حضرت امام محمد تقی (علیه السلام) عرض کردم که گروهی از مخالفین شما گمان می کنند که والد بزرگوار شما را موقعی که مامون به ولیعهدی برگزید مقلب به رضا کرده است.
حضرت فرمود: به خدا سوگند که دروغ می گویند بلکه حق تعالی او را به رضا مسمی گردانید برای اینکه پسندیده خدا بود در آسمان و پسندیده رسول خدا و ائمه هدی بود در زمین و همه از او خشنود بودند و او را برای امامت پسندیدند.
گفتم: مگر همه پدران شما پسندیده خدا و رسول و ائمه () نبودند؟
فرمود: بلی.
گفتم: پس به چه سبب فقط او را در میان آنها بدین لقب مخصوص گردانیدند؟
فرمود: برای اینکه از او دوست و دشمن هر دو راضی بودند و اتفاق دوست و دشمن بر خشنودی از او، مخصوص آن حضرت بود. بدین جهت او را به این اسم مخصوص گردانیدند. (4)
پاورقی:
1ـ اثر طبع آقای دکتر قاسم رسا ملک الشعرای آستان قدس رضوی نقل از کتاب عمادزاده جلد 1 صفحه 76
2ـ عیون اخبار الرضا (علیه السلام) جلد 1 باب 3
3ـ اصول کافی ـ ارشاد
4ـ جلاء العیون صفحه 542