اثر طبیعی ملی سرو هرزویل با مساحتی بالغ بر625/0 هکتار در سال 1366طی مصوبه شماره 113 مورخ 20/6/66 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.
موقعیت جغرافیایی:
این اثر با مختصات 4066947 عرض جغرافیایی و 360720 طول جغرافیایی در استان گیلان واقع گردیده است.
ویژگیهای منطقه:
این اثر کهنسال که نامش در سفرنامه ناصر خسرو هم آمده است دارای قطر یقه و ارتفاعی برابر با 3/4 و 25 متر ودر ارتفاع 600 متری از سطح دریا ودر روستای هرزویل شهرستان رودبار واقع گردیده است.شکوه و عظمت این درخت و باورهای مذهبی جامعه؛زمینه بازدید مردم را از این اثر با ارزش فراهم آورده است.
اثر طبيعي ملي سرو هرزويل در استان گيلان و در محدوده شهر منجيل و در عرض شمالي 50/36 و 10/50 طول شرقي واقع شده است. مساحت آن در حدود 0.625 هكتار مي باشد.
در دل روستاي هرزويل منجيل، سروي به يادگار مانده كه بهدليل قامت برافراشته و قدمت طولانياش مورد توجه است.
سرو كهنسال هرزويل كه در سال 1362 توسط شوراي عالي محيط زيست بهعنوان يك اثر طبيعي ملي ثبت شده، در نزديكي منجيل در دامنهي كوههاي شمالي جادهي رشت - تهران كه سرسبز از درختان زيتون و رزبين است، پابر جاست.
سروهرزويل درختى كهنسال با ارتفاع ۳۰متر و قطر تنه چهارمتر، به روايات مختلف از ۱۰۰۰ تا۳۰۰۰سال است كه در خاك شهرك تاريخى هرزويل ريشه دوانده است. حتى ناصرخسرو قباديانى در سفرنامه اش از درخت سرو زيبا و كهنسالى در منطقه هرزويل ياد مى كند.
اثر طبیعی ملی سوسن سفید با مساحتی بالغ بر 6/0 هکتار در سال 1355طی مصوبه شماره 71 مورخ 6/5/55 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.
موقعیت جغرافیایی:
این اثر با 4061010 تا 4066290 عرض جغرافیایی و 392825 تا 393768 طول جغرافیایی در داماش از توابع شهرستان رودبار و در استان گیلان واقع گردیده است.
ویژگیهای منطقه:
این اثر رویشگاه و ذخیره گاه ژنتیکی گیاه کمیاب و منحصر به فرد سوسن سفید یا سوسن چلچراغ است. این اثر در ماه خرداد دوستداران و طبیعت گردان فراوانی را به سوی خود جلب مینماید. از گونه های مهم گیاهی میتوان از آقطی؛ گزنه؛ بنفشه؛ سرخس؛ گل قاصد؛ شبدر وحشی و سرخ ولیک نام برد. نام برد.
در میان انواع سوسن ، معروف ترین آن ها نزد ایرانیان سوسن سفید Lilium candidum ) ) یا سوسن آزاد است که به نام سوسن ده زبان یا سوسن گل دراز نیز شناخته شده است . هر چند که به نظر می رسد که گاه به خاطر فراوانی و تشابه گل زنبق ( / زنبک یا چمبک ) با سوسن سپید ، زنبق سفید از تیره Iridaceae را نیز بجای سوسن آزاد یا سوسن سپید از تیره Liliaceae گرفته و به کار برده اند و یا سوسن زرد را نیز سوسن رشتی یا زنبق رشتی نیز نامیده اند .
با این همه یکی از گونه های نادر گل سوسن که بومی برخی مناطق شمالی ایران زمین است ، سوسن چلچراغ نام گرفته است :
تیره: لی لیوم Lilium
نام علمی Lilium ledebouri
نام بومی و ملی : سوسن چلچراغ
· چرایی نام نهادن : از آنجا که شکوفههای این گل با رنگ سفید به صورت واژگون باز می شوند نام سوسن چلچراغی به خود گرفته است.انتهای گلبرگ های آن پوشیده از دانههای برجسته و پرچم های آن بسیار بلند است.
· درازا : نزدیک به یک متر
· گل دهی: خرداد ماه و اوایل تیرماه
· رویشگاه بومی : این گیاه به طور خودرو در دو نقطه از جهان می روید :
1- داماش از توابع جیرنده عمارلو در استان گیلان 2- لنکران در جمهوری آذربایجان
در سال ۱۳۵۴ خورشیدی گياه شناسى به نام « لدربورى » Lederbouri در منطقه داماش موفق به شناسايى اين گونه نادر شد و پس از آن « سوسن چلچراغ » مورد توجه قرار گرفت.
سوسن چلچراغ به غير از روستاى كوچک داماش در منطقه رودبار در بخش عمارلو و منطقه لنكران جمهورى آذربايجان در هيچ كجاى جهان يافت نشده است؛ پس از معرفى اين گل به دولت ايران در همان زمان از سوى شوراى عالى محيط زيست در زمره آثار زيست محيطى ملى كشور به ثبت رسيد و طى اين سال ها رويشگاه سوسن چلچراغ در روستاى داماش به مساحت ۴ هكتار تحت حفاظت قرار گرفته است.
زمان رويش اين گل در خردادماه و اوايل تيرماه است كه به صورت گلي با قامت بلند به شكل واژگون شكفته می شودو از همین روی سوسن چلچراغ نام گرفته است. اين گل با رنگی سفيد باز شده و انتهای گلبرگ هاي آن پوشيده از دانه های برجسته و پرچم های آن بسيار بلند است.
سوسن چلچراغ به دليل اين همه زيبايي و ارزش، از سال 1355 رسما توسط سازمان حفاظت محيط زيست مورد حفاظت قرار گرفت و در فهرست آثار ملي طبيعي كشور ثبت شده است. با توجه به نادر بودن اين گل ملی ثبت شده در فهرست ميراث طبيعي، سازمان محيط زيست اطراف رویشگاه طبیعی سوسن چلچراغ را محصور نموده و اعلام کرده است که هر گونه بهره برداري از آنجا تنها با مجوز رسمي از دفتر نظارت و بازرسي سازمان محيط زيست كشور ممكن خواهد بود.
با این همه به دليل بي توجهي مسئولان اين گل در معرض انقراض كامل قرار گرفته است و گفته می شود كه به دليل ناياب بودن گل چلچراغ در دنيا، مورد توجه بسياری از سودجويان بوده و گروه هايی با عنوان پژوهشگر نسبت به جمع آوری و انتقال آن به خارج از کشور اقدام می كنند. اين در حالی است كه تاكنون سازمان حفاظت محيط زيست نسبت به جلوگيری از اين امر، اقدام قابل توجهی به عمل نياورده است و روند نابودی گونه های گياهی ارزشمند در كشور هر روز ابعاد گسترده تری به خود می گيرد و تنوع زیستی را در ایران با خطر نابودی رو به رو كرده است.
قدیمی ترین درخت صنوبر کشور در روستای نظرعلی با قدمتی 300ساله در فهرست آثار طبیعی، ملی ایران به ثبت رسید. بهطور طبيعي تنه گونه صنوبر از سنين 70 تا 80 سالگي به بالا ميان تهي وپوسيده شده وازبين مي رود بنابراين با توجه به قدمت و شادابی که دارد و همچنین سازگاری آن با اقلیم منطقه می تواند اهمیت زیادی در بررسی ها و مطالعات ژنتیکی داشته و پایه ای ارزشمند برای تکثیر باشد. کهنسال ترین درخت صنوبر ایران در روستای نظر علی شیروان، یکی از روستا های بخش سرحد شیروان واقع در استان خراسـان شمالی است. این درخت کهنسال که بی اغراق یکی از قطورترین درختان صنوبرایران است به دلیل ریشه دوانی در خاک آبرفتی و حاصلخیز دارای قدرت تکثیر و تاج شاداب و گسترده است. ارتفاع آن بیش از 20 متر و تاج پوشش آن نیز بیش از 500 متر مربع است و قطری در حدود 5/2 متر دارد. این صنوبر در فاصله 50 کیلومتری شهرستان شیروان قرار دارد . اين درخت کهنسال بانام علميpopulus nigra(صنوبر تبريزي) بوده وازخانواده salicaceae(بيدها) به حساب ميآيد. رخت صنوبر تبريزي يکي از گونههاي پهن بزرگ است . از اين گونه درختي با توجه به سرعت رشد مناسبي که دارد در صنايع چوب مثل درب و پنجره کبريت سازي تهيه خمير کاغذ تامين سوخت کاشت براي جلوگيري از فرسايش جنگلها ساختمان سازي صنايع تخته خرده ولوله بري و.. استفاده ميشود، به همين سبب چند سالي است که طرحهايي براي کاشت صنوبر در کشور اجرا ميشود.
اثر طبیعی و ملی علم کوه با مساحتی بالغ بر 4077 هکتار طی مصوبه شماره 222 مورخ 21/3/81 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.
موقعیت جغرافیایی:
این اثر با 4035678 تا 4019467 عرض جغرافیایی و 500859 تا 492151طول جغرافیایی در20 کیلومتری جنوب غربی شهر کلاردشت و در استان مازندران واقع گردیده است.
ویژگیهای منطقه:
قله علم كوه به سبب برخورداري از قابليت هاي مناسب كوهنوردي نظير قله هاي مرتفع متعدد و يخچالها و ديواره هاي صعب العبور و چشم اندازهاي بي نظير، هر ساله پذيراي هزاران گردشگر طبيعي، كوهنوردان و صخره نوردان از سراسر كشور و ساير نقاط جهان مي باشد. از گونه های جانوری میتوان از كل و بز، خرس قهوه اي، پلنگ، گرگ، شغال، روباه، كبك دري و معمولي و از گونه های گیاهی میتوان از ارس خزنده، گياهان بالشتكي نظير كلاه ميرحسن، چوبك و گون نام برد.
منطقه تخت سلیمان ( علم کوه ) واقع در سلسله جبال البرز و قسمت بزرگی از آن تحت عنوان البرز فزبی محسوب می گردد این ناحیه بزرگ کوهستانی با داشتن حدود تقریبی 200 قله بالای 4000 متر از شمال به سواحل دریای مازندران و از غرب به دره رودخاه کرج چالوس از شرق به منطقه الموت و سه هزار و از جنوب به منطقه طالقان محدود می گردد .
مسیر صعود :
برای صعود به قله اصلی علم کوه مناسبترین وساده ترین مسیر از طریق مرزن آباد به کلاردشت بخش حسن کیف و آبادی رودبارک می باشد از رودبارک رو به جنوب با وسیله نقلیه کمک دار می توان تا ونداربن و از این نقطه به تنگ گلو و حصار چال می توان رسید از ابتدای تنگ گلو تا مرکز حصار چال بطور متوسط به 3 ساعت زمان نیاز است و از حصار چال از یال شرقی موسوم به مرجیکش می توان بین 4 تا 5 ساعت به قله علم کوه صعود کرد .
آب و هوا :
پائیز و زمستان علم کوه مواجه با برف بسیار سنگین و طوفان و بوران و ریزش متوالی بهمن های سنگین همراه است بهار هر سال نیز این وضعیت ادامه دارد و در تابستان هوا معتدل تر می باشد با د غالب از جناح غربی و از منطقه سه هزار بر ناحیه می وزد و آب مصرفی در سرچشمه های متعدد آن بوفور یافت می گردد منطقه علم کوه چون سبلان دارای یخچال های بزرگ دائمی است که از هر سوی آنرا در بر گرفته اند .
غار پَراو در حدود دوازده کیلومتری شمال شرقی کرمانشاه، در نزدیکی روستای چالابه بر بلندای ۳۰۵۰ متری کوه پراو یکی از بلندترین قلههای (بلندترین قله استان کرمانشاه شاهو است) استان کرمانشاهان (با ارتفاع ۳۳۵۷ متر از سطح دریا) و در کنار میدان جنوبی قله کوه پراو از رشته کوه زاگرس قرار دارد. عمق غار پراو ۷۵۱ متر و طول آن ۱۴۵۴ متر میباشد. تعداد ۲۶ حلقه چاه دارد و عمیقترین چاه، چاه ۱۶ است، به عمق ۴۲ متر به علت این که آب جاری شده در غار پراو حاصل ذوب شدن یخچالهای زیر زمینی غار پراو است و همینطور بخاطر ارتفاع بالای این غار برودت آب خیلی زیاد است. (بین ۳-۱ درجه سانتیگراد) و در هیچ کجای غار دما بالاتر از این نیست. بدنه و دیوار سنگی داخل غار بسیار خشن و متخلخل است و این باعث میشود که لباس غارنوردان در حین پیمایش سریعا پاره شود. آب سرد به لباسهای زیر و سطح بدن نفوذ میکند که دشواریهای پیمایش را زیادتر میکند . این غار برای اولین بار در سال 1972 توسط یک گروه غارنورد انگلیسی تا انتها پیمایش شد. اولین تلاش جدی ایرانی ها برای پیمایش غار در سال 1368 توسط کانون کوهنوردان کرمانشاه انجام شد که به دلیل بارش باران و سرازیر شدن آب در غار ناتمام ماند. اما غارنوردان کانون کوهنوردان کرمانشاه بار دیگر در سال 1370 موفق شدند به عنوان اولین گروه ایرانی تا انتهای غار را پیمایش کنند. غار پراو با درجه سختی پیمایش «۵ دی» از دشوارگذرترین غارهای جهان به شمار میرود و تاکنون ۴ نفر از غارنوردان ایرانی با نامهای سعید امینی (سال ۱۳۷۶)، امیر احمدی، ویکتوریا کیانی راد (سال ۱۳۸۱) و خلیل عبد نیکویی (۱۳۸۷) در هنگام پیمایش این غار جان خود را از دست دادهاند.فصل بهار و تابستان بهترین موقع غارنوردی میباشد. شهرت غار پراو بر اساس دو سفر اکتشافی مهم انگلیسی ها، در سال های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۱ است. آن زمان پراو رکورد عمیق ترین غار جهان را به خود گرفت.در مجموع آن چه که پس از سفر اکتشافی غارشناسی باقی ماند، در سال ۱۳۵۲ برای تشکیل بنیاد غار پراو، به کار برده شد. در آن دو سفر اکتشافی انگلیسی ها، تیم از ۲۲ میخ کوبی برای فرود به عمق ۷۵۱ متر، که در آن جا، غار به یک حوضچهٔ گلی آب پایان می یابد، استفاده کرد. در سال۱۳۵۴ یک تیم لهستانی از غار پراو دیدار کرد. رسیدن به حوضچه آخر آن و گرفتن عکسی از پرچم انگلیسیها باقیمانده از سال ۱۳۵۱، تائید دوبارۀ این مطلب بود که غار براستی تمام شده است. در طی سال های بعد، بازدید از غار توسط گروه های کوهنوردی و غارنوردی ایرانی شروع شد. اغلب به حوضچه انتهای غار و یا گاهی به کشف راه های جدید انجامید. یک راه ورودی جدید به غار پراو، پیدا شد. درپایان غار، در کنار حوضچه سعی شد که به بالا رفتن از دیواره، راهی جدید، بالای حوضچه پیدا شود. اما به نتیجهای نرسید. در سال ۱۳۸۳، یک تیم غارنورد، از کلوپ کوهنوردی کرمانشاه، به انتهای غار رفته و یک غواص به داخل حوضچهٔ آب فرستادند. نتیجه آن بود که عمق حوضچه ۳ متر اندازه گیری شد وفهمیدن این واقعیت که این حوضچه بسته است و به جایی راه ندارد. در سال های اخیر، سالانه بین ۲ تا ۹سفر به غار پراو شده است. خیلی از ایرانی ها، با استفاده از اصول اولیهٔ ای اس-آر-تی به انتهای غار رسیده اند.به این ترتیب چند تااز غارنوردان ایرانی، به غار خیلی آشنا هستند. یکی از آنها یوسف سورنی نیا است که از کلوپ کوهنوردی کرمانشاه است. او تاکنون ۳۲ سفر به داخل پراو کرده که ۹ بار آن تا انتهای غار بوده است.
غارچال نخجير در يازده كيلومتري شمال دليجان و در نزديكي روستاي نراق قرار دارد و اكنون زير نظر كارشناسان سازمان ايرانگردي و جهانگردي در حال آماده سازي جهت توريستي شدن مي باشد. غار چال نخجير در اواخر سال 1367 در اثر يك انفجار در نزديكي هاي دهانه آن توسط سازمان آب دليجان كشف گرديد.
خصوصيات غار چال نخجير
تا ششصد متري اول غار مسير مشترك و در امتداد جنوب به شمال مي باشد و بعد از آن داراي دو انشعاب مي شود يكي از انشعابات به طرف شمال شرق و ديگري به شمال غرب امتداد مي يابد طول كل هر كدام از شعب حدود يكهزار و سيصد متر است. از امتيازات غار مزبور افقي بودن كل مسير است.
تالارهاي متعدد و حوضچه هاي آب، راهروهاي طولاني، مسيرهاي مشكل در بعضي از نقاط و چكنده و چكيده هاي بلورين و بسيار متنوع و زيبا و حتي در نقاطي منحصر به فرد از خصوصيات آن است. حدود 95% از بدنه غار پوشيده از چكنده و چكيده است و فقط 5% باقيمانده سنگي ميباشد كه اين خود بر زيبايي غار مي افزايد. غار چال نخجير از تالارهاي مختلفي تشكيل شده كه كوچكترين آن به متر 3*5*20 و بزرگترين آن به متر 30*40*120 وسعت دارد. زيباترين تالار آن، تالار چهلستون نام دارد كه با انواع چكيده و چكنده هاي مختلف و رنگهاي خيره كننده پوشيده شده است. از ديگر تالارهاي اين غار مي توان تالار سفره عروس, درياچه، برزخ، باغ وحش، چهلچراغ و تالار زيبائيها را نام برد. شما میتوانید عکسهای زیبای این غار را از روی کروکی غارچال نخجیر مشاهده نمایید.
دهانه اصلی این غاردارای 10 متر عرض و بین 10 تا 40 متر ارتفاع است که هر بیننده ای با گذر از این دهانه و ورود به غار به حیرت و تفکرفرو می رود.
این غار دارای یک شاخه اصلی و چند شاخه فرعی است که تا کنون توسط افراد محلی و غار نوردان مجرب در حدود 4 کیلومتر از آن شناسایی شده و پیش بینی می شود حدود 8 تا 10 کیلومتر عمق داشته باشد. تاکنون بالغ بر 2هزار متر فضای خشک در محوطه درونی این مجموعه شناسایی شده است که عموما "کریستالیزه" بوده و تزئینات بلوری و اسفنجی کف، دیوارها و سقف آن از ناب ترین نمونه های موجود جهان است. دست خلاق طبیعت طی میلیونها سال با مدد از شرایط خاص آب وهوایی و جغرافیایی درون غار، دهلیزها، دالان ها، کریدورها، تراس ها و حوضچه های بی نظیری را به وجود آورده که بازتاب نور از منشورهای بلور"کلسیت" در کنار آویزه های پر حالت آن هر بیننده ای را متحیر و مبهوت می کند.
در گنجینه شگفتی این غار اسرارآمیز ، سنگ های تزئینی با اشکال متنوع مانند عقاب، لاک پشت، گوزن، انسان، کبوتر و تندیس های عظیم الجثه بلورین ایجاد شده است که بیشتر آنان از جنس آهک است. وجود یک دریاچه در بخش انتهایی و زیردست غار که دیواره، سقف و پیکره های اسرار آمیزآن را سنگ های عجیب محاصره کرده، زیبایی زاید الوصفی به این غار داده است.
تهویه طبیعی هوای درونی غار در فصول تابستان و زمستان یکی دیگر از عجایب این غار شگفت انگیزاست، در تابستان خنک و در زمستان گرم است و هیچ گاه در این مجموعه بازدید کنندگان با کمبود اکسیژن روبرو نمی شوند. رسوبات دولومیتی با رنگ آمیزی جاذب در جای جای غارپتانسیل عظیمی از اسفنج های بلورین و کریستاله، باغهای مرجانی و مخروط های گل کلمی شکل را خلق کرده است.
تالارهای "عروس" ، "گل کلمی" ، "آبشارگلی" ، "فرسنگ" و "هیولا" از جمله بخش های دیدنی این غار نادر و عجیب است.
در كوهستان البرز مركزي در شهرستان دماوند روستاي سرسبزي وجود دارد با باغات وسيع و چشمه سارهاي فراوان و رودي پر آب كه چشمان هر بيننده اي را خيره ميسازد ، اين روستا رود افشان نام دارد. در جنوب اين روستا غار زيبايي خودنمايي ميكند به نام غار رودافشان. وقتي از تهران به سمت فيروزكوه خارج ميشويم در مسير جاده دماوند در 45 كيلومتري فيروزكوه به يك جاده فرعي ميرسيم به نام جاده سيدآباد كه در سمت راست جاده قرار دارد.پس از طي نيم ساعت راه آسفالت به يك جاده خاكي ميرسيم كه پس از نيم ساعت ما را مستقيما به روستاي رودافشان ميرساند.
از آنجا پس از گذشتن از يك رود پر آب و پشت سر گذاشتن شيب نسبتا تندي در مدت يك ربع ساعت به دهانه عظيم غاري بر ميخوريم كه بزرگي و زيبايي آن هر بينندهاي را متحير ميكند . درون غار ، تاريكي و سكوت محض حكمفرماست و فقط گاهي قطرات آب براي ثانيهاي سكوت را ميشكند. درون غار پوشيده از مواد آهكي است كه به صورت قنديلهايي از سقف غار آويزان شده است. غار رودافشان در استان تهران و در ۱۱۷ كيلومتري شهر تهران و ۴۵ كيلومتري شهر فيروزكوه و در مجاورت روستايي به همين نام واقع است.غار در دامنه جنوبي دره رودافشان قرار دارد. رودخانه دليچاي در ژرفاي دره جريان دارد و آب درياچه هاي تار و هوير را كه حاصل ذوب يخچال هاي قره داغ است ، به رودخانه حبله رود مي برد. دهانه غار در ارتفاع ۱۸۰۰متري از سطح دريا و در داخل گودي بزرگي به قطر حدودا ۱۰۰متر قرار گرفته است و تنها از لبه گودي قابل مشاهده است . اختلاف ارتفاع دهانه غار و بستر رود حدود ۲۰۰ متر است.دهانه غار بسيار وسيع و قوسي شكل است و به درازاي ۴۰ متر و بلندي ۱۲متر است.
نخستين تالار عظيم غار به قطر ۸۰ در ۱۰۰متر و بلنداي ۲۵متر بعد از دهانه قرار دارد . به علت استحكام لايه ها اثري از شكستگي و يا سنگ قابل سقوط در آن ديده نمي شود.اين اعتقاد وجود دارد كه هزاران سال قبل رودخانه همسطح دهانه غار بوده و احتمالا قسمتي از آب رودخانه دليچاي وارد دالان هاي غار شده و باعث گسترش و وسعت غار شده است. وجود تعدادي ايوان ساخته شده با سنگچين و مقاديري خرده سفال، نشانه سكونت انسان ها در غار در روزگار گذشته است.تالار دوم پس از يك ديواره سنگچين قرار دارد و داراي ابعادي حدود ۶۰ در ۵۰ و بلنداي ۲۰ متر است و فاقد هر گونه غارسنگ(ساختارهايي كه در اثر انحلال و رسوبگذاري كاني ها در خلال جريان آب در داخل غار ها ايجاد مي شود،مانند چكيده و چكنده) است.تالار سوم داراي ابعادي در حدود ۵۰ در ۴۰ و بلنداي ۱۵ متر است. سرتاسر اين تالار از چكيده ها و چكنده هاي زيبا و ستون ها و آبشارسنگ هاي خارق العاده است.
چكنده هاي نيزه اي و گل كلمي در سرتاسر سقف اين تالار ديده مي شود.در ادامه مسير اصلي غار يك پلكان آهني ما را به دهليزي مي رساند كه دخمه بزرگي به ابعاد 6 در ۴ متر و ارتفاع ۳ متر در انتهاي آن واقع است. يك حوض آب و ستوني در وسط آن دخمه ديده مي شود. اين دخمه را آناهيتا (الهه آبياري و باروري ) نام نهاده اند.در ادامه مسير اصلي پرتگاه هاي فراواني وجود دارد و مسير پس از حدود ۱۶۰متر به دالان انتهايي غار مي رسد كه طول آن ۱۰ متر است و در ارتفاع ۱۷۵۰متري سطح دريا و ۵۰ متر پايين تر از ارتفاع دهانه غار است. طول غار در مسير اصلي حدود ۵۵۰ متر است.
اثر طبیعی ملی غار سهولان این منطقه که با مساحت بالغ بر 2 هکتار در سال1379 طی مصوبه شماره 169 مورخ 11/3/79 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.
موقعیت جغرافیایی:
اثر طبیعی ملی غار سهولان با مختصات 4056264 عرض جغرافیایی و584916 طول جغرافیایی در 30 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان مهاباد در استان آذربایجان غربی واقع گردیده است.
ویژگیهای منطقه:
این غار دارای یک حوضچه بزرگ و دالانهای متصل به هم با آبی زلال، عمق متوسط 11 متر، عرض 2 متر و طول 250 متر است. وجود استالاکتیتهای آهکی جلوه خاصی به غار بخشیده است. شکوه و عظمت غار و سرسبزی دره سهولان، زمینه ساز جلب گردشگران به منطقه شده است. به دلیل نبود نور هیچ نوع گیاهی در این غار نمی روید.از گونه های جانوری میتوان از کبوتر چاهی و خفاش نام برد.
در43كيلومتري شرق شهرستان مهاباد وسرراه جاده مهاباد-بوكان موسوم به جاده برهان قراردارد.بازديدكنندگان غار بايستي ازكنارروستاي عيسي كند عبوركنند تابه روستاوغارسهولان برسند.
مقدمه اي درمورد غارسهولان:
هرچندازنظرآغازپيدايش به دوره دوم زمين شناسي (كرتاسه) برمي گردد اما درهيچ يك ازكتب معتبرفارسي.كردي.تركي وعربي نامي ازآن برده نشده است.تنها"ژاك دمورگان"جهانگردفرانسوي بين سالهاي1896-1892ميلادي كهدرايران مشغول نوشتن كتاب جغرافياي غرب ايران بوده غارراديده وباكمك ساكنين روستا بوسيله كلك ازراه آبي وارد غارگشته وازراه خشكي بالايي خارج گشته است.كروكي دمرگان 60%باواقعيت كنوني همخواني دارد.درسال 1350ه.ش يك هيئت غارنوردازدانشگاه آكسفورد باتجهيزات كامل ازغارديدن كرده ودرباره ي آن نوشتند كه غارسهولان يكي ازعجيب ترين غارهاي آبي جهان به شمار مي رود. سرانجام درسال1370ه.ش هياتي براي شناسايي از غار ديدن كرده واقداماتي اوليه رابراي بازگشايي مسيرانجام دادنكهدرسال1376 انرا تكميل نموده ودرنهايت شهرداري مهاباد انرا براي استفاده عموم آماده نموداماهنوز براي كشف مسيرهاي ديگرغار بايد كاركرد.هم اكنون اين غارتوسط شركت تعاوني گردشگري وتفريحي غارسهولان وشهرداري مهاباد اداره مي شود.
سهولان ازنظرتاريخي:
به گفته كارشناسان اين غار ازقديم الايام مورداستفاده مردم قرار گرفته ودراين رابطه سفال هايي مربوط به دوره ي اشكاني وجام مسي ايلخاني كشف شده است.مردم روستاي مجاور- كه غار بانام روستايشان "سهولان" شناخته شده است- به ياددارند كه درقسمت خشك غار گورهايي وجودداشته كه به زمان حمله روس ها به منطقه وپناه گرفتن مردم به ان جا برمي گردد.
مشخصات فيزيكي غار:
غارازدوبخش آبي باسه حوضچه به هم چسپيده وبخش خشكي مجاورآن درست شده است غار آهكي است بنابراين داراي قنديلهاي زيبا وفراواني است كه برهركدام از آن ها نامي نهاده اند مثل:هشت پا-لاك پشت- ستاره دريايي-خوشه انگور و... . عميق ترين قسمت آبي غار52متر وميانگين عمق آن20متر مي باشد غارفعال بوده ودليل فعاليت آن رشد قنديل هااست.ارتفاع بخش خشكي غار به250متر ميرسدكه مزين به قنديل هاي بسيا زيباست كه بابرق رساني انجام شده براي بازديدكنندگان ملموس است .موجوداتي زنده درداخل غار وجوددارند كه عمده آنها كبوتروخفاش استوهمچنين نوعي سخت پوست شبه آرتيميا درداخل آب يافت شده كه مستلزم شناسايي بيشتراست.درمحل اتصال قسمت آبي با خشكي درعمق غار يا شيب تندوجودداردكه درانتهاي ان تونلي كنده شده وجودداردكهبه عقيده ي كارشناسان مربوطه راهي مخفي براي رسيدن به قلعه ي بالاي كوه بوده كه براثر مرورزمان مسدود گشته است
مختصات سنگها وآب داخل غار:
جنس سنگها: آهك دولوميتي ورسوبي .
فشارهوادرغار:892ميلي بار.
رطوبت:70%الي80%.
ارتفاع آب از سطح دريا:1780متر.
دماي هواي داخل:13درجه بالاي صفر.
دماي آب غار:متغيردرفصول مختلف بين7الي10درجه.
هدايت جريان الكتريكيec :576
PH :8/6
اين غار آبي با جلوههاي طبيعي و با قنديلهاي منحصر به فرد ويژهاي كه دارد در دامنه رشته كوههايي بنام كوتر قرار دارد كه بلندترين نقطه آن از سطح درياهاي آزاد داراي ۲۲۰۰متر ارتفاع است. اين غار دو دهانه دارد كه ارتفاع دهانه اصلي آن در حدود ۱۷۶۵متر و به نام "كونه كوتر" (لانه كبوتر) به دريچهاي به عمق ۳۰متر راه دارد. دهانه دوم كه در فاصله نه چندان دور از دهانه اصلي واقع شده در حدود ۱۷۹۵متر ارتفاع داشته و به نام "كونه مالان" بصورت يك چاه طبيعي تا ساحل اين درياچه ۵۰متر ارتفاع دارد. محوطه ورودي مدخل اين غار از سطح جاده بصورت قطعه زميني هموار و نعلي شكل پوشيده از چمن است كه چندين درختچه نيز در دل صخرههاي غار از آن بيرون زده است. با گذر از محوطه بيروني به دهانه غار ميرسيم كه ارتفاع آن از كف محوطه حدود ۳۰متر ميرسد. محوطه غار به وسيله دالاني كه آن نيز يكي از شگفتيهاي طبيعت است به درياچه باز ميشود كه دراين دالان نقشهايي از دوران ماقبل تاريخ را ميتوان مشاهده كرد. اين دالان با ارتفاعي حدود ۵۰متر بالاتر از اولين درياچه غار قرار گرفته كه با پلههاي سيماني طي مسير ممكن ميشود. درياچه اول حدود ۲۰۰متر مربع وسعت دارد كه در واقع اسكله غار هم محسوب ميشود.
اين درياچه نيز توسط دالانهايي به عرض يك تا دو متر به درياچههاي ديگري منتهي شود كه ديواره و سقف تالارهاي آن مجموعهاي از شگفتيها و عوارض زيباي طبيعي است. اين پرندگان حيواناتي خجول و حساسي هستند كه بدون توجه به حضور انسانها مشغول زندگي خود هستند. در اطراف درياچه دوم علاوه بر يك خشكي ، شبه جزيرهاي است كه ميتوان به راحتي از قايق برروي آن پياده شد. اين درياچه داراي گلوگاهها و ايوانهاي بلندي است كه انتهاي يكي از گلوگاهها به تونلي ميرسد كه تاكنون كشف نشده است. مطالعات غارشناسان نشان ميدهد كه اين غار بر اثر فعاليتهاي زمين شناسي اواخر دوره "كرتاسه" برميگردد كه قدمت آن به ۷۰ميليون سال قبل باز ميگردد. اين غار يكصد سال پيش براي اولين بار توسط "ژاك دمرگان" فرانسوي مورد كاوش و بررسي قرار گرفت. پس از آن در سالهاي جنگ جهاني دوم نيز اين غار توسط يك هيات انگليسي مجددا مورد مطالعه قرار گرفت ولي از يادداشتها و گزارشهاي اين گروه تا بحال مطلبي دردست نبود تا اينكه در مهرماه ۱۳۷۳توسط غارشناسان ايراني بخشهاي مهمي از اين غار شناسايي شد. در خرداد ماه سال ۷۶نيز يك كميته از اعضاي غارشناسي آذربايجان غربي اين غار را مورد بازديد و مطالعه قرار دادند. كارشناسان ميراث فرهنگي معتقدند به استناد لايههاي سفالي كه از منطقه دالان اصلي و تالار بزرگ و دهليز ورودي كونهمالان بدست آمده است اين غار از هزارههاي دوم و اول قبل از ميلاد تا دوره پارتي و اسلامي و حتي زمانهايي از قرون وسطي مورد سكونت انسانها قرار گرفته است. بگفته تعدادي از ريش سفيدان روستاهاي اين منطقه در طول جنگهاي زيادي كه در كردستان به وقوع پيوسته و نيز در زمان حمله روسها به اين منطقه ساكنين روستاهاي اطراف در اين غار پناه ميگرفتند. موجودات زنده اين غار به غير از كبوترهاي چاهي، خفاشها ميباشند كه قسمتهايي از غار را به عنوان آشيانه انتخاب كردهاند. به دليل تاريك بودن و نبود نور هيچ نوع جلبكي در آب درياچه اين غار رشد نكرده و به غير از جانداران ميكروسكوپي هيچ موجوي ديگري زيست نميكند. براساس تحقيقات انجام شده رطوبت داخل اين غار آبي ۷۵درصد و دماي آب آن نيز بين ۵تا ۱۰درجه سانتيگراد است. در زمان حاضر روزانه حدود يكهزار نفر از اين پديده طبيعي زيبا و شگفت انگيز بازديد ميكنند.
اثر طبیعی ملی قوری قلعه طی مصوبه شماره 202 مورخ 25/7/80 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.
موقعیت جغرافیایی:
اثر طبیعی ملی غار قوری قلعه با مختصات3862981 عرض جغرافیایی و 637049 طول جغرافیایی در 25 کیلومتری جنوب شرقی شهر پاوه و در استان کرمانشاه واقع گردیده است.
ویژگیهای منطقه:
اثر طبیعی ملی قوری قلعه در ارتفاع 1650 متری بر دامنه کوه شاهو واقع گردیده است.این غار یکی از زیباترین غارهای کشور می باشد که دوستداران طبیعت را به خود جلب نموده است. وجود استالاگمیت و استالاکتیتها در غار بر زیباییهای آن افزوده است.آب غار جاری و مقدار آن تابع بارش در منطقه است.از گونه های شاخص جانوری میتوان از خفاش گوش موشی نام برد.
غار زيبا و اعجابآور قوري قلعه هفتمين اثرطبيعي ملي ايران است كه هرسال به ويژه در ايام نوروز گردشگران بيشماري را از سراسر جهان به سوي خود ميكشاند. این غار در 85 کیلومتری جاده کرمانشاه به پاوه قرار دارد و از آن به عنوان بزرگترین غار آبی آسیا نامبرده می شود (نقل قول از سایت آنوبانینی)
بنابر گفتهي زمين شناسان، قوري قلعه ۶۵ميليون سال قدمت و سههزار و ۱۴۰ مترعمق دارد. دماي داخل غار را ۷۰و رطوبت نسبي آن را ۸۹درصد اندازهگيري كردهاند.
در ۷۰۰متري غار آبادي وجود دارد كه در ايام دور قلعههايي به شكلهاي مختلف آن را محاصره كردهاند و وجه تسميه اين غار يكي از همين قلعههاست كه به شكل قوري بوده است.
غارنوردان آمريكايي، انگليسي و فرانسوي قوري قلعه را در سالهاي ،۱۳۳۶ ۱۳۴۵و ۱۳۶۳شمسي بررسي و تقريبا ۵۵۰متر را از آن كشف كردهاند.
همچنين در سال ۱۳۶۸شمسي ، حدود يكهزارو ۳۴۰متر از آن توسط غارنوردان كرمانشاه شناسايي و دو فاز براي آن در نظر گرفته شد.
درفاز نخست غار كه ۵۰۰متر طول دارد، دو تالار كوهان شتر و مريم شناسايي شد. دراين تالارها شكلهاي مختلفي ازجمله نيمرخ شتر، كوهان شتر، مار، طوطي، كركس، شيرسنگي، كاخ سفيد، قلب، كشتي، برج پيزا، آسيهزنفرعون، (ابوالهول)، بابا نوئل، مجسمه فردوسي و مشابه تصوير حضرت مريم ديده ميشود.
فاز دوم غار نيز يكهزار متر طول دارد كه تالارهاي نماز، بلور و عروس در آن كشف شده است.
تالار نماز در ۵۵۰متري غار و در كنار اين تونل قرار دارد. اين تونل كه ۱۲متر طول و هشت متر عرض دارد، قسمت اصلي غار را تشكيل ميدهد و به تونل برزخ شهرت دارد واز آنجا كه سقف تونل به آب چسبيده، مانع از ادامه حفاري ها شده است.
در يكهزار متري غار تالار بلور و در داخل تالار نيز حوضچهاي فوقالعاده زيبا وجود دارد. وجود قنديلهاي پردهاي در حوضچه كه با دست زدن به هركدام صداي يكي از آلات موسيقي ايجاد ميشود، ازجمله دلايل اين زيبايي است، بهطوري كه بسياري از جهانگردان و كارشناسان متفق القولند كه اين حوضچه، زيباترين حوضچه دنياست.
تالار عروس كه يكي از هيجان انگيزترين بخشهاي غار قوري قلعه است در هزار و ۵۰۰متري آن واقع شده است.
جنس سنگهاي اين تالار كريستال و براق و سفيد بوده و كساني كه برروي آنها راه ميروند ميتوانند جاي پاي خود ببينند.
وجود چهار آبشار به ارتفاع ۱۰تا ۱۲متر در هزار و ۷۰۰متري غار، زيباي آنرا به اوج ميرساند.
قنديل هاي كريستال مانند نيز كه جنسشان از رسوبات آهكي است و از سقف آويزان شدهاند در تمام طول غار خودنمايي ميكنند و در بعضي نقاط طول قنديل ها به هشت متر نيز ميرسد.
علاوه بر جذابيت و اهميت اكوتوريستي قوري قلعه اشيايي نيز در آن كشف شده است كه از جمله آنها ميتوان به هشت عدد قاشق و بشقاب، چهارعدد كوزه بزرگ، يك عدد كوزه كوچك كه ۱۵سكه از دوران يزدگرد سوم و اواخر دوره ساساني در داخل آن بوده و جمجمه سر انسان را نام برد
در استان لرستان، بخش پاپی یک دریاچه ی زیرزمینی و جویباری با عنوان (کای رود )وجود داردکه در شمال دهکده ی لون نزدیک ایستگاه راه آهن تنگ هفت قرار دارد.این دریاچه ی زیرزمینی در زیر کوه لون قرار دارد که با عمقی زیاد از سطح زمین به صورت راکد می باشدولی گاهی در فصل بهار به علت ازدیاد نزولات آسمانی و در نتیجه زیاد شدن آب دریاچه آب های اضافی طغیان کرده واز خروجی غار خارج می شوند. در این غار گونه ای ماهی وجود دارد که فاقد گوش چشم است و فقط در آب غار ها و جاهای تاریک زندگی می کنند.این نوع از ماهیان برای تهییه غذا وفرار از خطرات از خطوط جانبی وشاخک های حسی اطراف لب استفاده می کنند.ماهی کور از نادر ترین گونه ی ماهیان جهان است . در دنیا در حدود ۴۰ گونه ماهی فاقد چشم در آبهای شیرین شناسایی گردیده گردیده که دراین میان خانواده کپورماهیان با دارا بودن ۱۱ گونه بیشترین تعداد و خانواده سگ ماهیان جویباری با ۱۰ گونه پس از آن قرار دارند.خانواده های (Amblyopsidae) از راسته سوف ماهی شکلان،لوچ ماهیان (Cobitinae) ، کاراسیده (Characidae) ، ( Synbranchidae )، ( Ictaluridae) و (Eleotridae) از جمله خانواده هایی هستند که گونه های فاقد چشم در آنها گزارش شده است.
در ماهیان مختلف اندازه چشمها نسبت به سایز ماهی ، روش بدست آوردن غذا و هم بر اساس مقدار نوری که برای یافتن غذا لازم است ، تغییر تکاملی می کند.
بیشتر ماهیانی که درطول روز به شکار می پردازند، دارای چشمان توسعه یافته هستند اما چشمهای بزرگ در ماهیانی هم که عمدتا غذای خود را در تاریکی یا سپیده صبح پیدا می کنند، یا ماهیانی که در اقیانوسها و در محدوده های نفوذ نور زندگی می کنند هم دیده می شود.
ماهیانی که درغارهای بدون نور زندگی می کنند ، دارای چشمهای ریز و یا فاقد چشم هستند ، در عوض دستگاه خط جانبی (Lateral line ) درآنها توسعه زیادی پیدا کرده است.
این دستگاه قادر است تلاطم و جابجایی آب را حتی در کوچکترین مقادیر تعیین کند ، حال چه این تلاطم و جابجایی توسط حرکت خود ماهی ایجاد شده باشد یا اینکه موجودات زنده و اشیای دیگر آن را ایجاد کرده باشند.
ماهی ها می توانند با استفاده از این دستگاه ، اشیای ساکن مجاور، سایر ماهیان و موجودات زنده غذایی را پیدا کنند.
برخی ماهیان کور نیز دارای سلولهای چشایی در سر و یا سبیلک های (Barbel ) توسعه یافته در اطراف دهان هستند که از آنها برای چشیدن و لامسه استفاده می کنند.
علاوه بر ماهی ها که روند تکاملی شان بعلت فقدان نور در سالیان دراز منجر به از دست دادن چشمها گردیده در برخی موجودات دیگر مانند سمندر کور تگزاس ( Typhlomolge rathbuni ) این امر مشاهده می شود ، آنها ضمن از دست دادن چشم ها ، از داشتن رنگدانه هم محروم گشته اند.
ماهیان کور از لحاظ شیلاتی فاقد ارزش اقتصادی بوده اما بعنوان یکی از نادرترین ذخایر ژنتیکی در بسیاری از پژوهشکده ها مورد ارزیابی و مطالعه قرار گرفته اند و یا به عنوان ماهیان زینتی خارق العاده در موزه های حیات وحش و آکواریوم ها در معرض دید علاقمندان و خصوصا جهانگردان قرار گرفته اند.
در این میان می توان به ماهی کور مکزیکی (De Filippi, ۱۸۵۳) Astyanax fasciatus mexicanus که شهرت جهانی آن باعث علاقمند شدن بسیاری از آکواریوم داران و محققان گشته است اشاره نمود، بنحوی که محققان زیست شناس دانشگاه مریلند در تحقیقات خود در این رابطه ، ژن عامل از بین بردن چشمهای این ماهی را شناسایی کرده اند.این ژن ضمن فعال شدن درمناطق کم نور، پروتئینی را کنترل می کند که اثر مستقیم بر لنز چشم داشته از این رو با فعال شدن آن درمراحل تکاملی تخم سبب از بین رفتن بافت درونی چشم و کور شدن نوزاد می گردد .
ماهیهایی از همین گونه که در آبهای شیرین زندگی می کنند (در مکانهایی با نور کافی) چشمانشان رشد کرده و دید کاملا طبیعی خواهند داشت.
قاره آسیا پر تعداد ترین گونه های کور آب شیرین دنیا یعنی در حدود بیست گونه و قاره های آمریکا و آفریقا پس از آن جای دارند.
چین و تایلند بیشترین گونه های کور را به خود اختصاص داده و در این میان، کشور ما با دارا بودن دو گونه منحصر به فرد که صرفا بومی (Endemic ) ایران می باشند درضمره کشورهای دارنده این گونه های با ارزش قرار گرفته است.
با توجه به اینکه اغلب گونه های ماهیان کور در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از گونه ها ( IUCN red list ) قرار دارند لزوم توجه همه جانبه کشورهای صاحب این میراث های طبیعی بیش از پیش مورد نیاز می باشد.
۱) ماهی كور غار ایران
▪ نام علمی : (Bruun and Kaiser, ۱۹۴۴)Iranocypris typhlops
▪ نام انگلیسی : Iran cave barb
▪ خانواده : کپورماهیان ( Cyprinidae)
▪ پراکنش :
ایران ، لرستان،خرم آباد (۳۳o ۰۵N, ۴۸o ۳۶ E )
شناسایی این ماهی مرهون وجود راه آهن است، زمانی که کارشناسان خارجی مشغول احداث خطوط راه آهن بودند از وجود این غار مطلع شدند و این ماهی را برای شناسایی بیشتر به خارج از کشور بردند.
E. W. Kaiser هفت نمونه از ماهی را درششم ماه می ۱۹۳۷ در آن محل گردآوری نمود تا به مطالعاتی در آن خصوص بپردازد. نمونه هایی از این گونه در موزه جانورشناسی کوپن هاگ (Zoological Museum of Copenhagen ) در دسترس علاقمندان قرار دارد که به نوبه خود جالب و البته جای تامل دارد.
این گونه دارای دوجفت سبیلک و بدنی فاقد رنگدانه با بیشینه طول ۲۶/۵ سانتیمتر (fish base.org) است که تعداد کمی فلس در پشت باله سینه ایی آن وجود دارد.سر پهن و دندانهای حلقی دوردیفه و مخروطی شكل با فرمول (۲)۳.۵-۳.۵ از دیگر خصوصیات ماهی شناسی این گونه می باشد.
نمونه های بررسی شده توسط (Nielsen, ۱۹۷۴ ) دارای ۵/۴۶ میلیمتر طول کل و ۵/۳۸ میلیمتر طول استاندارد بوده است.(برای بررسی و مطالعه بیشتر خصوصیات مورفولوژیکی این ماهی میتوانید به سایت اینترنتی دکتر کد مراجعه نمایید/ www.briancoad.com)
درمحیط طبیعی تغذیه آن نامعلوم اما در محیطهای مصنوعی و آکواریوم از انواع غذاهای خشک، تر و زنده نظیر آرتمیا با اشتهای زیاد استقبال می کند،چنانکه برای بلع غذاهای روی سطح آب توانایی شنا بصورت وارونه را دارد. زمان لازم برای دو برابر شدن جمعیت این ماهی حداقل ۱۵ ماه است و از تمایز جنسی و طول عمراین گونه نیز هیچ اطلاعاتی گزارش نشده است.
Bruun and Kaiser در سال (۱۹۴۴) بر این باور بودند که ماهی فوق متعلق به جنس (Barbus) است چون شکل ظاهری شان به باربوس ها (سس ماهی از خانواده کپورماهیان) و خصوصا داشتن دو جفت سبیلک این نظریه را تا حدودی تائید می کرد اما ( Saadati) در سال (۱۹۷۷) این نظریه را رد کرد و ضمن بررسی باربوس های حوضه آبریز دجله عنوان کرد که باربوس های این ناحیه بسیار بزرگ تر از گونه مذکور می باشند.
بعدها بررسی دقیق تر ماهی کور غار ایران آن را در جنس cypris از خانواده کپورماهیان قرار داد.
ریشه یابی (Etymology ) نام علمی این ماهی به قرار زیر است:
Iran به لحاظ این که در کشور ایران شناسایی گردید، cypris چون از جنس کپورماهیان است، typhlos یعنی کور و ops به معنای چشم می باشد،از این رو می توان این ماهی را به نام" کپور ماهی کور ایرانی" نامید.
متاسفانه این ماهی از سال ۱۹۹۰ به عنوان گونه در معرض آسیب ( Vulnerable)در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از گونه ها قرار گرفته و دکتر برایان کد (Coad ۱۹۹۶) این گونه نادر را به سبب وجود داشتن در یک محل (داخل غار) در معرض خطر (endangered ) دانسته است.
جالب است كه بدانید این ماهی با یک ماهی کور دیگر با نام علمی Paracobitis smithi در همان غار به سر می برند. این غار آبی در کنار روستای ( لون) در تنگ هفت لرستان واقع شده ،حرارت آب در این غار معمولا ۵/۱۸درجه سانتیگراد ، PH آن۵/۷ و قابلیت هدایت الکتریکی µS ۳۳۴ می باشد.
۱) سگ ماهی کور ایران
▪ نام علمی Greenwood , ۱۹۷۶ ) Paracobitis smithi
▪ نام انگلیسی : Blind loach
▪ خانواده : سگ ماهیان جویباری (Balitoridae )
▪ پراکنش : ایران ، لرستان (۳۳o ۰۵ N, ۴۸o ۳۶ E )
اولین نمونه از این ماهی کفزی توسط Anthony Smithدر آپریل ۱۹۷۶ شناسایی شد. آنها علاوه بر اینکه از داشتن چشم محروم اند، رنگدانه و فلس هم ندارند ،دومین جفت از سبیلک هایشان بخوبی رشد کرده و به انتهای سومین جفت سبیلک ها می رسد.متوسط طول کل بدن در آنها ۴۵ میلیمتر گزارش گردیده است.
حداقل زمان لازم برای دو برابر شدن جمعیت آنها ۱۵ ماه می باشد. سگ ماهی کور ایران از سال ۱۹۹۶ در لیست قرمز گونه های درمعرض خطر قرار گرفته است.
باله مخرجی از۸ شعاع و باله پشتی از ۱۱-۱۲ شعاع که همگی شعاع نرم می باشند تشکیل شده است.
تصویری از این ماهی تا کنون منتشر نگشته است و این در حالی است که در بسیاری از نمونه ها مانند ماهی کور مکزیکی (Blind cave fish ) که در بالا از یاد شد در اغلب کتابها و سایت های اینترنتی مرتبط به کرار مطالب مفید و تصاویر گوناگون منتشر می شود.
خوشبختانه اداره حفاظت از محیط زیست استان لرستان ،اقدامات جدی را در مورد حفاظت از این غار آبی و ماهیان موجود در آن انجام داده که در این راستا بازهم انتظار بیشتری می رود.
Greenwood , ۱۹۷۶ ) Paracobitis smithi
