6. هجرت
و درنهايت اگر براي افراد جامعه، نافرماني و قيام عليه طاغوت ميسر نشد، آن ها مأمور به هجرت و ترك ديار كفر هستند و نبايد به دليل اينكه طاغوت حاكم است تن به ذلت دهند؛ بلكه بايد با هجرت خويش نوعي مبارزه سلبي داشته باشد كه مسير زندگي و سرنوشت آنها تحت حكومت باطل به سقوط كشيده نشود. قرآن كريم در اين باره مي فرمايد: «ان الذين توفاهم الملائكه ظالمي انفسهم قالوا فيم كنتم قالوا كنا مستضعفين في الأرض فالوا الم تكن ارض الله واسعه فتهاجروا فيها فاولئك مأواهم جهنم و ساءت مصيرا؛(نساء- 97) كساني كه- با پشت سر افكندن معارف الهي واحكام دين- بر خود ستم كرده اند، هنگامي كه فرشتگان جانشان را مي گيرند به آنان مي گويند: در چه حال بوديد؟ چرا به دين الهي پاي بند نبوديد؟ مي گويند: ما در اين سرزمين تحت سيطره كفر و شرك ناتوان شمرده شده بوديم. فرشتگان مي گويند: مگر زمين خدا گسترده نبود كه در آن هجرت كنيد و به سرزميني برويد كه بتوانيد دين خود را نگه داريد؟ از اين رو آنان جايگاهشان دوزخ است و آن بدبازگشتگاهي است.» از اين آيه روشن مي شود كه خداوند تحت هيچ شرايطي حاضر نيست كه شهروندان، سرنوشت سياسي و اجتماعي خويش را در اختيار باطل و طاغوت قرار دهند بلكه اين خود انسان است كه بايد سرنوشت خويش را تعيين كند. حضرت موسي(ع) نيز در دوران جواني كه مورد سوءقصد ايادي فرعون قرار گرفت به راهنمايي يكي از مؤمنين مصر از مصر خارج شد و به سوي مدين رفت.(قصص-20) خداوند در آيات قرآن كريم هجرت را همراه با جهاد و قيام ذكر نموده كه نمايانگر آن است كه هجرت نيز از فضيلت و جايگاه جهاد برخوردار است. (انفال- 72-75)
و درنهايت اگر براي افراد جامعه، نافرماني و قيام عليه طاغوت ميسر نشد، آن ها مأمور به هجرت و ترك ديار كفر هستند و نبايد به دليل اينكه طاغوت حاكم است تن به ذلت دهند؛ بلكه بايد با هجرت خويش نوعي مبارزه سلبي داشته باشد كه مسير زندگي و سرنوشت آنها تحت حكومت باطل به سقوط كشيده نشود. قرآن كريم در اين باره مي فرمايد: «ان الذين توفاهم الملائكه ظالمي انفسهم قالوا فيم كنتم قالوا كنا مستضعفين في الأرض فالوا الم تكن ارض الله واسعه فتهاجروا فيها فاولئك مأواهم جهنم و ساءت مصيرا؛(نساء- 97) كساني كه- با پشت سر افكندن معارف الهي واحكام دين- بر خود ستم كرده اند، هنگامي كه فرشتگان جانشان را مي گيرند به آنان مي گويند: در چه حال بوديد؟ چرا به دين الهي پاي بند نبوديد؟ مي گويند: ما در اين سرزمين تحت سيطره كفر و شرك ناتوان شمرده شده بوديم. فرشتگان مي گويند: مگر زمين خدا گسترده نبود كه در آن هجرت كنيد و به سرزميني برويد كه بتوانيد دين خود را نگه داريد؟ از اين رو آنان جايگاهشان دوزخ است و آن بدبازگشتگاهي است.» از اين آيه روشن مي شود كه خداوند تحت هيچ شرايطي حاضر نيست كه شهروندان، سرنوشت سياسي و اجتماعي خويش را در اختيار باطل و طاغوت قرار دهند بلكه اين خود انسان است كه بايد سرنوشت خويش را تعيين كند. حضرت موسي(ع) نيز در دوران جواني كه مورد سوءقصد ايادي فرعون قرار گرفت به راهنمايي يكي از مؤمنين مصر از مصر خارج شد و به سوي مدين رفت.(قصص-20) خداوند در آيات قرآن كريم هجرت را همراه با جهاد و قيام ذكر نموده كه نمايانگر آن است كه هجرت نيز از فضيلت و جايگاه جهاد برخوردار است. (انفال- 72-75)