. امکان یا عدم امکان تشرّف
امام مهدی علیه السلام در آخرین توقیعی که خطاب به چهارمین نایب خاصّ خود، علی بن محمّد سمری، صادر کرد، فرمود:
ای علی بن محمّد سمری، خداوند پاداش برادرانت را در مرگ تو بزرگ گرداند. تو تاشش روز دیگر می میری. پس کارت را سامان ده و به کسی به عنوان جانشین پس از خود وصیت مکن که دیگر غیبت دوم[تامّه] رخ داده است. دیگر ظهوری نیست، مگر به اذن خداوند و آن، پس از مدتّی دراز و بعد از آن که دل ها سخت شد و زمین از ستم پر شدف رخ خواهد داد.
به زودی از شیعیانم، کسانی خواهند آمد که ادّعای دیدار (مشاهده) مرا می کنند. آگاه باشید هر کس پیش از خروج سفیانی و صیحه آسمانی ادّعای دیدار مرا کرد، دروغ گو و افترا زننده است.(1)
این توقیع شریف، زمینه ساز بحث و گفت و گوهای فراوانی در زمینه امکان یا عدم ملاقات حضرت مهدی علیه السلام در زمان غیبت شده و علمای شیعه را به اظهارنظر در این زمینه واداشته است.(2) آنچه از مجموع این بحث و گفت و گوها بر می آید، این است که در اصل امکان ملاقات با آن حضرت تردیدی نیست و این که افراد زیادی در طول دوران غیبت کبرا به این شرافت رسیده اند، گواه روشنی بر این مدّعاست. با این حال، سخن در شرایط و ویژگی های آن است.
یکی از نکته هایی که همه علمای شیعه در این زمینه بر آن اتفّاق نظر دارند، این است که در عصر غیبت کبرا، باب نیابت و سفارت، به گونه ای که در مورد نایبان خاصّ آن حضرت و در دوران غیبت صغرا وجود داشت، بسته شده است. از این رو، هیچ کس نمی تواند ادّعا کند که با آن حضرت در ارتباط است و هر زمان اراده کند، می تواند با ایشان ملاقات کند یا به طورخاص از سوی ایشان نیابت یافته است که اموری را به انجام رساند یا دستورهایی را به مردم ابلاغ کند.