علم حضرت خضر(علیه السلام) چه محدوده اى را شامل مى شود؟
در حدیثى از «ابن عباس» از «ابى بن کعب» مى خوانیم که از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) چنین نقل مى کند: یک روز موسى(علیه السلام) در میان بنى اسرائیل مشغول خطابه بود، کسى از او پرسید: در روى زمین چه کسى از همه اعلم است؟
موسى(علیه السلام) گفت: کسى عالم تر از خود سراغ ندارم، در این هنگام، به موسى(علیه السلام) وحى شد: ما بنده اى داریم در «مجمع البحرین» که از تو دانشمندتر است، در اینجا موسى از خدا تقاضا کرد به دیدار این مرد عالم نائل گردد، و خدا راه وصول به این هدف را به او نشان داد.(1)
نظیر این حدیث از امام صادق(علیه السلام) نیز نقل شده است.(2)
در حقیقت، این هشدارى بود به موسى(علیه السلام) که با تمام علم و دانشش هرگز خود را برترین شخص نداند.
ولى در اینجا این سوال پیش مى آید: آیا نباید پیامبر اولوالعزم و صاحب رسالت دانشمندترین فرد زمان خودش باشد؟
در پاسخ مى گوئیم: باید دانشمندترین آنها نسبت به قلمرو ماموریتش، یعنى نظام تشریع باشد، و موسى چنین بود، اما قلمرو ماموریت دوست عالمش قلمرو جداگانه اى بود که ارتباطى به عالم تشریع نداشت، و به تعبیر دیگر، آن مرد عالم از اسرارى آگاه بود که دعوت نبوت بر آن متّکى نبود.
اتفاقاً در حدیثى که از امام صادق(علیه السلام) نقل شده، با صراحت مى خوانیم: موسى از خضر آگاه تر بود یعنى در علم شرع(3) و شاید نیافتن پاسخ براى این سوال، سبب شده است که بعضى این موسى را موسى بن عمران(علیه السلام) ندانند، و بر شخص دیگرى منطبق سازند، اما با حل این مشکل، جائى براى آن سخن باقى نخواهد ماند.