چرا شيعيان بر خاک سجده مي كنند؟

[فاطمة الزهرا]

بخش اول (فقه)
وهابيان سجده بر خاك يا تربت شهيدان را به معناي پرستش آنها و نوعي شرك مي شمارند و مي¬گويند چرا روي مهر نماز مي-خوانيد؟ اين كار شرك و بت¬پرستي است ،به همين جهت در مكه و مدينه حجاج شيعه را ازسجده بر روي مهر بر حذر مي دارند .
صالح فوزان عضو هيئت افتاي سعودي مي نويسد:
سجده بر تربت اوليا اگر به قصد تبرك به تربت و تقرّب به اوليا باشد شرك اكبر محسوب مي شود و اگر مقصود تقرّب به خداوند متعال باشد با اعتقاد به اين كه اين تربت همانند زمين مسجدالحرام و مسجدالنبي و مسجدالاقصي فضيلت دارد بدعت در دين به شمار مي رود.[1]

پاسخ:
وهابيان بين سجده براي خدا و سجده بر روي خاك پاك و تربت شهيدان خلط نموده اند وحكم يكي را بر ديگري بار نموده اند. زيرا آنچه را كه دين به آن فرا مي خواند عبوديت در برابرخدا وسر تعظيم فرود آوردن و سجده نمودن فقط در برابر اوست خداوند در قرآن مجيد مي فرمايد: ولله يسجد من في السماوات و الارض (رعد:15)"هر كس در آسمان ها و زمين است، براي خدا سجده مي كند"
بنا براين " سجود " مي بايست "لله" باشد اما اين سجودي كه از فرد مسلمان بويژه در نماز خواسته شده بر روي چه چيزي بايد باشد آيا بر هر چيزي مي توان سجده نمود هر چند خوردني ويا پوشيدني باشد ويا آنكه فقط بر اشياء خاصي جايز است ؟
در اينجا دو نظر است نظر پيروان اهل بيت پيامبر (ص) كه شيعه بر اساس فرموده آنان سجده را فقط بر زمين پاك و يا آنچه كه از زمين روييده باشد به شرط آن كه خوراك و پوشاك انسان نباشد جايز مي دانند و تربت شهيدان را از مصاديق خاك پاك مي دانند ونظر دوم گفته رهبران مذاهب اهل سنت است كه محل سجده را عام مي دانند وخاص سجده بر زمين نمي دانند .
دليل:
شيعه بر ادعاي خود به روايت مورد قبول شيعه واهل سنت از پيامبر (ص) تمسك مي كند كه فرمود: جُعِلَت لِيَ الاَرضُ مَسجِداً و طَهُوراً[2]." زمين براي من محل سجده و وسيله طهارت (تيمم و...) قرار داده شد"

 

[فاطمة الزهرا]

براين اساس به فرموده رسول خدا (ص) هر كس در نماز بايد پيشاني را روي خاك بگذارد و اين كار مورد اتفاق همه مسلمانان است كه ترجيح با خاك است و آن خاك بايد پاك باشد؛ زيرا خداوند مي¬فرمايد: «فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدًا طَيِّبًا». (نساء: 43) "اگر آب براي وضو پيدا نكرديد روي خاك پاك تيمم كنيد"
با توجه به آيه تيمم وروايت دومطلب بدست مي آيد:
اول آنكه اسم زمين بر محل سجده و تيمم صدق نمايد.
دوم : آن زمين بايد خاك پاك باشد زيرا كه شرط تيمم و نماز در استفاده از خاك يكي است و درباره تيمم خداوند به صراحت فرمود بر زمين پاك تيمم نماييد.
اما اينكه چرا خداوند از ميان همه اشيا فقط سجده بر روي خاك را خواسته روايت حضرت امام صادق علیه السلام به خوبي آن را توضيح مي دهد . به بيان آن حضرت سجده كردن بر خاك تنها براي آن است كه چنين كاري با فروتني در برابر خداوند يگانه سازگارتر است.
هشام بن حكم مي گويد: قلت لابي عبدالله علیه السلام : اخبرني عما يجوز السجود عليه و عمالايجوز ؟ قال: السجود لايجوز الاعلي الارض او ما أنبتت الارض الاما اكل او لبس فقلت له جعلت فداك ما العلّه في ذلك؟
قال لان السجود هو الخضوع لله عزوجل فلاينبغي ان يكون علي مايوكل ويلبس، لانّ ابناء الدنيا عبيدما ياكلون و يلبسون و الساجد في سجوده في عباده الله عزوجل فلاينبغي ان يضع جبهته في سجوده علي معبود ابنا الدنيا الذين اغتروا بغرورها و السجود علي الارض افضل لانه ابلغ في التواضع و الخضوع لله عزوجل[3].
"هشام ابن الحكم مي گويد: از امام صادق علیه السلام دربارۀ آنچه سجده بر آنها جايز استو برچيز هايي كه جايز نيست پرسيدم. فرمود: سجده تنها بر زمين و آنچه مي روياند ـ جز خوردني ها و پوشيدني ها – جايز است.
گفتم: فدايت گردم سبب آن چيست؟ فرمود: سجده خضوع و اطاعت براي خداوند است و شايسته نيست برخوردني ها و پوشيدني ها صورت پذيرد. زيرا دنيا پرستان بردگان خوراك و پوشاكند در حالي كه انسان هنگام سجده در حال پرستش خدا به سر مي برد پس سزاوار نيست پيشاني خود را بر آنچه معبود دنيا پرستان فريب خورده است قرار دهد".
به همين جهت رسول خدا (ص) واهل بيت اوعلیه السلام و صحابه همواره بر روي خاك و يا آن چه از خاك مي روييد سجده مي كردندو براي هر مسلماني بهترين اسوۀ و نمونه قابل پيروي عملكرد پيامبر اكرم (ص) و اهلبيت اوست.

 

[فاطمة الزهرا]

رواياتي كه چگونگي سجده آنان را بيان مي كند متعدد است :
*وائل بن حجر مي گويد: رأيت النبي صلي الله عليه و(آله و) سلم وضع أنفه علي الارض مع جبهته اذا سجد.[4]
پيامبر (ص) را ديدم آن گاه كه سجده مي كرد پيشاني و بيني خود را بر زمين مي نهاد.
*براء بن عاذب مي گويد : ما پشت سر پيامبر (ص) نماز مي خوانديم هنگامي كه سر از ركوع بر مي داشت از ما كسي كمرش خم نبود تا هنگامي كه پيامبر(ص) پيشانيش را (براي سجده ) بر زمين مي نهاد[5](يعني هماهنگ با او ركوع و...مي كرديم). در اين روايت به صراحت مي گويد پيامبر (ص) پيشاني را بر روي زمين مي نهاد
*ابو سعيد خدري مي گويد: ان رسول الله (ص)رئي علي جبهته و ارنبته اثر طين من صلاه صلاها بالناس[6]
"ابو سعيد خدري مي گويد: به هنگامي كه رسول خدا (ص) با مردم نماز خواند اثر خاك برپيشاني و بيني او ديده شد"
*دسته اي ديگر از روايات دلالت دارند كه پيامبر گرامي مسلمانان را به پيشاني نهادن بر خاك هنگام سجده فرمان مي داد چنان كه ابو صالح مي گويد نزد ام سلمه (همسر پيامبر) رفته بودم كه برادر زاده اش نيز آمد و در خانه اش نماز خواند اما هنگامي كه به سجده رفت به خاك ها فوت نمود ام سلمه به وي گفت اي برادر زاده خاك را فوت نكن زيرا پيامبر به غلامش يسار(افلح) فرمود: تَرّب وجهك لله.[7]"رخسار خود را براي خدا بر خاك بگذار."
واژه «ترب» از ماده «تراب» به معناي خاك است از امر رسول الله (ص) بر مي آيد كه سجده بر خاك لازم است.
سيره رسول الله (ص) نشان مي دهد كه آن حضرت علاوه بر زمين بر روي چيزي كه از زمين روييده نيز سجده مي كرد . در صورتي كه از خوردني ها و پوشيدني ها نباشد
*درمنابع اهل سنت ودر روايات متعدد آمده است : كان رسول الله (ص) يصلي علي الخمره
پيامبر(ص) همواره بر خمره (كه از ليف درخت خرما ساخته مي شد) سجده مي كرد.
اين كلام ازعده اي از اصحاب همچون ابن عباس[8]،عبدالله بن عمر[9]و عائشه[10]و ام سلمه[11]وميمونه[12]وام سليم[13]نقل شده است. سند اكثر اين روايات نيز صحيح مي باشد[14]

 

[فاطمة الزهرا]

*همچنين در روايات متعدد ديگر آمده كه آن حضرت بر روي حصير نماز مي خواند.
ابوسعيد از صحابه رسول خدا (ص) مي گويد: دخلت علي رسول الله (ص) و هو يصلي علي حصيره و يسجد عليه[15]. به محضر پيامبر رسيدم در حاكي كه ايشان برروي حصيرخويش نماز مي گزارد وبرآن سجده مي كرد.
*انس نيز روايت كرده : ان النبي (ص) صلي علي حصير[16]
ابن حجر عسقلاني در شرح خود بر صحيح بخاري مي گويد: به سجاده كوچكي كه از ليف خرما بافته شده باشد خمره مي گويند...اگر بزرگ باشد آن راحصير مي نامند[17].
به همين جهت امام صادق علیه السلام فرمود: السجود علي الارض فريضه و علي الخمرة سنه.[18]
سجده بر زمين حكم الهي و سجده بر خمره سنت پيامبر(ص) است.
ايشان در جاي ديگر مي فرمايد: السجود لايجوز الا علي الارض او علي ما انبتت الارض الا ما اكل او لبس .[19]
سجده كردن جز بر زمين و آنچه مي روياند غير از خوردني ها و پوشيدني ها جايز نيست.
علاوه بر گفتار و رفتار پيامبر (ص) واهل بيت او در سجده بر روي زمين رفتار صحابه و تابعان نيز گوياي سنت سجده برزمين است.
*جابر بن عبدالله انصاري مي گويد: كُنتُ اُصلّي الظُّهر مع رسول الله (ص) فآخذ قبضه من الحصي ليبرد في كفي أضعها لجبهتي أسجد عليها لشده الحّر.[20]
"با رسول خدا (ص) نماز ظهر مي گزاردم مشتي سنگ ريزه برگرفتم و در دست خود نگه مي داشتم. تا خنك شود و هنگام سجده بر آنها پيشاني مي گزاردم و اين به خاطر شدت گرما بود".
* نافع مي گويد: ان ابن عمر كان اذا سجد و عليه العمامه يرفعها حتي يضع جبهته بالارض.[21]
"عبدالله بن عمر هنگام سجده دستار خود را بر مي داشت تا پيشاني خود را بر زمين بگزارد".
محدثان اهل سنت رواياتي را آورده اند كه نشان مي دهد رسول الله (ص) كساني را كه هنگام سجده گوشه دستار خود را بين پيشاني خود و زمين قرار مي دادند از اين كار بازداشت.
صالح سبايي مي گويد: انّ رسول الله (ص) رأي رجلا يسجده بجنبه و قد اعتّم علي جبهته فحسر رسول الله (ص) عن جبهته.[22]
پيامبر گرامي (ص) شخصي را در حال سجده كنار خود مشاهده فرمود در حالي كه بر پيشاني خود دستار بسته بود. پيامبر (ص) عمامه را از پيشاني وي كنار زد.
عياض بن عبدالله قرشي هم مي گويد: راي رسول الله (ص) رجلا يسجد علي كور عمامته فأوما بيده: ارفع عمامتك و أوما إلي جبهته[23]
رسول خدا (ص) مردي را در حال سجده ديد كه بر گوشه عمامۀ خود سجده مي كرد. پس به وي اشاره كرد كه دستار خود را بردارد و به پيشاني او اشاره فرمود.
ابن سعد نيز در كتاب خود مي نويسد: كان مسروق اذا خرج يخرج بلبنه يسجد عليها في السفينه.2[24]
مسروق ابن اجدع هنگام مسافرت خشتي را با خود بر مي داشت تا در كشتي بر آن سجده كند.
بنابراين همراه داشتن قطعه اي از تربت كه خاك است بر خلاف نظر بعضي ها شرك و بدعت نيست.
از مجموع مطالب پيش گفته بر مي آيد كه سنت رسول الله (ص)، ائمه هدي علیه السلام و اصحاب و تابعين برلزوم سجده كردن بر زمين و آنچه از آن مي رويد به جز خوردني ها و پوشيدني هاست واينكه رسول خدا (ص) و اصحاب روي خاك نماز مي خواندند مورد قبول همه ي مذاهب است و مهر هم تكه خاكي پاك است كه روي آن سجده مي¬شود. اگر خاك وجود نداشت مي¬توان بر چيزهاي غير خوراكي سجده كرد اما آيا پيامبر(ص) روي فرشي كه امروزه وهابيها روي آن نماز مي خوانند هم نماز مي خوانده است؟ به يقين چنين نبوده است و در هيچ كتابي نيامده است . به تعبير ديگر ما با سجده بر زمين به خداوند سجده مي كنيم و اساسا تمام مسلمانان جهان بر چيزي سجده مي كنند، ولي سجده آنان براي خداستنه براي آن چيز.
مگر نه اينكه تمام نمازگزاران بر سنگهاي مسجد الحرام سجده مي كنند اما هدف از سجده آنان خداست نه سجده براي سنگ.
بنابراين همچنانكه سجده كردن بر خاك و گياه به معناي پرستش نيست بلكه سجود و پرستش براي خدا و خضوع در برابر او تا حد خاك است سجده بر تربت كه خاك پاكي است نيز چنين است .
باتوجه به آنچه بيان شد پي مي بريم كه چرا شيعيان مقيد بر سجده بر خاك وسنگ يا برخي گياهانند و بر تمام اشيا سجده نمي كنند زيرا چنين كاري پيروي از سنت نبوي است كه بر خاك سجده مي كردند .

 

[فاطمة الزهرا]

. المنتقي من فتاوي الشيخ صالح بن فوزان، ج 2، ص 86.
[2]-صحيح بخاري ج1 ص100ح335،كتاب تيمم.تصحيح بن باز .
2- شيخ حر عاملي ،محمد،وسائل الشيعه ، ج5ص344،ح6740..
1 مسند احمد ،ج4 ص317.طبراني،،المعجم الكبير ج22ص30 . احكام القران ( جصاص حنفي) ح 3، ص 209 ، باب السجود علي الوجه
2-صحيح بخاري،كتاب الصلاه باب متابعه الامام،ص228،ح 949
3-سنن اب داودص173، كتاب الصلاه باب السجود علي الانف والجبهه ح894.
1-مسند احمد ج6ص301.سنن ترمذي،كتاب الصلاه باب ما جاء في كراهيه النفح،ص131ح381.المستدرك،ج1ص271. بيهقي ،احمد بن حسين ،سنن كبري ، ج2ص252.
[8]-مسنداحمد ج1ص269.
[9]-همان ج2ص92
[10]-همان ج6ص149و179و209
[11]-همان ج6ص302
[12]-همان ج6ص330.صحيح بخاري ج1ص116،كتاب الصلاه،باب21 الصلاه علي الخمره ح381.
[13]-همان ج6ص377.
[14]-مجمع الزوائد ج2ص57و58
9 .مسند احمد ج3ص52
[16]-مسند احمدج3ص179
[17]-فتح الباري،ج1ص364
1–شيخ حر عاملي ،محمد،وسائل الشيعه ، ج5ص345،ح6746.
2- همان، ص 344،ح6740
3-المستدرك ج1ص195.
4بيهقي سنن كبري ، ج 2، ص 104 باب الكشف عن السجده في السجود..
5. همان ،ص105
*. از تابعين واز اصحابابن مسعودبوده كه صاحب الطبقات الكبري وي را جزء طبقه اول اهل كوفه پس از پيامبر(ص) و از كساني كه از ابوبكر، عمر ، عثمان و علي علیه السلام و عبدالله مسعود روايت نموده اند، به شمار مي آورد..
[23]-همان
[24]-الطبقات الكبري،ج6ص79

 

[فاطمة الزهرا]

پرسش
فلسفه سجده بر خاک چيست؟ و چرا شيعه بر مهر و تربت کربلا سجده مي کند؟
پاسخ اجمالي
حقيقت سجده همان خضوع، تذلل، ميل و ... است. سجده يکي از واجبات است؛ چرا که در قول خداي متعال آمده است: "اي کساني که ايمان آورده ايد! رکوع کنيد و سجود به جا آوريد...".
در اين جا ضروري است به نکته اي توجه شود و آن اين که شيعه بر خاک سجده مي کند، نه براي خاک؛ زيرا که سجود براي غير خداي متعال به اتفاق تمام علماي شيعه شرک است.
گاهي سؤال مي شود که چرا فقط بر خاک سجده مي کنيد؟ جوابش اين است که ما در اين مسئله از سنت پيامبر اکرم (ص) پيروي مي کنيم؛ چرا که در منابع و مصادر معتبر اهل سنت آمده است: سجده بر خاک است و پس از آن، چيزهايي که از خاک مي رويد. البته، غير از چيزهايي که به طور عادي از پوشيدني هاي و خوراکي ها است. اما در حال اضطرار بر لباس و پوشيدني ها هم مي شود سجده کرد!
در اين جا براي هر قسم به ذکر يک روايت اکتفا کرده و تفصيل را به جواب تفصيلي احاله مي دهيم.
1. سجده بر خاک: مسلم در کتاب صحيح خود نقل مي کند: (خداوند) تمام زمين را براي ما محل سجده و خاکش را براي ما پاک کننده قرار داد، زماني که آب يافت نشود.
2. سجده بر آنچه که از زمين مي رويد: بخاري در کتاب صحيح خود چنين نقل مي کند: ام سليم از رسول خدا (ص) درخواست نمود تا به منزلش بيايد و نماز بخواند، تا وي آن جا را مکان هميشگي نمازش قرار دهد! رسول خدا (ص) درخواست ام سليم را اجابت کرد، به منزل او آمد، حصيري را که در خانه اش بود با آب مرطوب نمودم و در آن جا نماز خواند، ام سليم با پيامبر (ص) نماز گذارد و آن جا را مصلاي خويش قرار داد.
3. سجده بر لباس در حال اضطرار: بخاري از انس بن مالک نقل مي کند: ما (مسلمانان) با پيامبر (ص) نماز مي خوانديم و به خاطر شدت گرماي مکان سجده، قسمتي از پيراهن خود را مکان سجده گذاشتيم و بر آن سجده کرديم .

بنابراين، ملاحظه مي شود که شيعه بر سنت رسول خدا (ص) که در مصادر معتبر اهل سنت آمده تکيه مي کند.
پرسشي که در اين جا باقي مي ماند اين است که چرا شيعه به سجده بر تربت امام حسين علیه السلام تأکيد مي کند؟

در جواب اين پرسش بايد گفت، اولاً: خاک و تربت امام حسين علیه السلام؛ مانند ساير تربت ها است و وجهي براي استثناي آن از ساير خاک ها نيست.
ثانياً: سجده بر تربت امام حسين علیه السلام واجب نيست، بلکه مستحب است. ثالثاً: اهل بيت علیه السلام بر اين مسئله تأکيد فرمودند که سجده بر تربت امام حسين علیه السلام ثواب دارد.
رابعاً: خاک و تربت امام حسين علیه السلام نماد و تابلوي بسياري از مسائل عقيدتي، مبارزاتي، تاريخي و ... است و از اين جهت سزاوار است از آن استفاده کنيم.
در باره فلسفه سجود بر خاک از امام صادق علیه السلام روايت شده است: "سجود خضوع براي خداي متعال است، بنابراين، سزاوار نيست که بر خوردني ها و پوشيدني ها باشد، چرا که مردم دنيا، بنده خوردني ها و پوشيدني ها هستند، در حالي که سجده کننده در سجود خويش در عبادت و بندگي خدا است، پس سزاوار نيست که پيشاني اش بر معبود بندگان دنيا، کساني که مغرور و به غرور دنيا شدند، باشد. سجود بر خاک فضيلتش بيشتر است؛ زيرا که سجده اين چنيني در تواضع و خضوع براي خداي متعال رساتر و سزاوارتر است.

 

[فاطمة الزهرا]

پاسخ تفصيلي
يکي از مسائل جنجال برانگيز عليه شيعه – از روي جهل يا دشمني – که از طرف مخالفان مطرح مي شود و از اين طريق شيعه را مورد حمله قرار مي دهند، مسئله سجده بر خاک است. در حالي که اگر اين مسئله از روي حق و انصاف و به دور از هرگونه تعصب بررسي شود، نتيجه آن درست برعکس آن چيزي است که به شيعه نسبت مي دهند؛ زيرا که شيعه بر خاک سجده مي کند، نه براي خاک؛ چرا که سجده بر دو قسم است؛ يکي سجده براي چيزي و ديگري سجده بر چيزي.
بدون ترديد اولي حالتي از حالات شرک است و شيعه اين نوع از سجده را حرام مي داند؛ براي اين که سجود اين چنيني براي غير خدا است و اثباتش نياز به براهين و تلاش زياد ندارد، و شما را به فتاواي علماي شيعه در اين مسئله ارجاع مي دهيم.
براي روشن شدن مسئله و حقيقت موضوع، به تحليل و بررسي آن در ضمن مباحث آينده مي پردازيم.

 

[فاطمة الزهرا]

تعريف سجود
سجود در لغت به معناي فروتني، افتادگي و ... آمده است. در شرع مقدس به معناي نهادن مقداري از پيشاني بر زمين يا غير آن در حالي که چيزي بين پيشاني و چيزي که بر آن سجده مي شود، حايل و فاصله نباشد. دليل آن روايتي است که مي گويد: "نگامي که سجده مي کني پيشاني ات را بر زمين بگذار و سريع به زمين نزن؛ (مانند نوک زدن کلاغ بر زمين)". [1]
همچنين در اين باره روايت است: "نزد پيامبر (ص) از حرارت و گرمي زمين مکه و مدينه در پيشاني و دست هايمان شکايت کرديم و رسول خدا (ص) به شکايت ما جواب مثبت نداد". [2]
سجده به اجماع تمام علما و فقها واجب است؛ چرا که خداي متعال مي فرمايد: "اي کساني که ايمان آورده ايد: رکوع کنيد و سجده به جا آوريد...". [3]
فقهي بودن مسئله
بديهي است که اين موضوع (سجود) از مسائل فقهي است، نه از مسائل کلامي؛ زيرا که سجده به فعل مکلف تعلق و ارتباط دارد. اختلاف در مسائل فقهي (نزد شيعه و اهل سنت) فراوان است و بهترين دليل آن، اين است که مشاهده مي کنيم، مذهب اهل سنت خود به چهار مذهب اصلي تقسيم مي شود که اين چهار مذهب در بسياري از مسائل فرعي فقهي با هم اختلاف دارند. [4]

 

[فاطمة الزهرا]

روايات باب سجود
اخبار و روايات وارده در باب سجود را مي شود به سه قسم تقسيم نمود:
1. رواياتي که تأکيد مي کنند به ضرورت سجده بر زمين.
2. رواياتي که اشاره دارند به سجده بر گياهان؛ مانند حصير.
3. رواياتي که اشاره دارند به سجده بر پيراهن (پارچه) پنبه اي يا پشمي. [5]
الف. رواياتي که بر سجود روي زمين تأکيد مي کنند. روايات در اين زمينه فراوان است و با تعابير متفاوت و مختلف در کتاب هاي روايي نقل شده است که ما در اين جا به ذکر چند نمونه اکتفا مي کنيم:
1. "جعلت لي الارض مسجداً و طهوراً"؛ زمين براي من محل سجده و پاک کننده قرار داده شد. اين روايت در کتاب مسلم اين گونه آمده است:
"تمام زمين براي ما محل سجده قرار داده شد و خاکش براي ما پاک کننده (طهور)، در صورتي که آب يافت نشود".
در سنن ترمذي اين گونه آمده است: "تمام زمين براي من مسجد و طهور قرار داده شد".
در کلام بيهقي چنين نقل شده است: "زمين براي من طهور و مسجد قرار داده شد". در کلام بيهقي با اين بيان نيز ملاحظه مي شود: "زمين براي من پاک و مسجد قرار داده شد و هر کجا که هنگام نماز شد نماز مي خوانم هر طور که باشد". [6]

 

[فاطمة الزهرا]

2. اباذر نقل مي کند که رسول خدا (ص) فرمود: "زمين براي تو محل سجده است. پس هر کجا که وقت نماز شد، نماز بخوان". [7]
3. ابن عباس مي گويد: "پيامبر (ص) بر سنگ سجده کرد". [8]
4. ابو سعيد خدري روايت مي کند: "من با چشمان خودم ديدم که بر پيشاني و بيني رسول خدا (ص) اثر خاک و گل بود". [9]
5. جابربن عبدالله مي گويد: "من با رسول خدا (ص) نماز ظهر مي خواندم. به خاطر شدت گرما و حرارت، يک تکه سنگ در دست خود گذاشتم تا اين که سرد شود و بر آن سجده کنم ".
6. انس بن مالک مي گويد: "ما با پيامبر (ص) در گرماي شديد نماز مي خوانديم، هر يکي از ما سنگ بر مي داشتيم و در دست خود نگه مي داشتيم تا اين که خنک شود، وقتي سرد شد مي گذاشتيم و بر آن سجده مي کرديم". [10]
7. عمر بن خطاب مي گويد: "در شب باراني براي نماز صبح خارج شديم؛ چون زمين گل آلود شده بود، هر يک از ما مقداري سنگ جمع آوري کرديم و در حياط مسجد فرش کرديم و بر آن نماز گذارديم، وقتي پيامبر (ص) متوجه اين مسئله شد، فرمود: چه چيز خوبي، پس اين شروع نماز خواندن با سجده بر سنگ بود". [11]
8. عياض بن عبدالله قرشي نقل مي کند: "چون پيامبر (ص) ديد مردي بر عمامه اي که بر سرش است، سجده مي کند، اشاره فرمود عمامه ات را به عقب بکش و اشاره فرمود با پيشاني ات سجده کن". [12]
اينها نمونه اي از روايات فراواني است که بيان مي کند، سجود بايد بر خاک و زمين باشد. [13] بيهقي مي گويد: ... اگر سجود بر پارچه و لباس جايز بود، بايد در روايات به آن اشاره مي شد؛ چرا که سجده بر آن از برداشتن سنگ و خنک کردن در دست براي سجود راحت بود. [14]