امام سجاد(ع) در کتاب شریف «صحیفه سجادیه» مضامین بلند عرفانی و سیاسی را با هم در آمیخت و جای تعجب ندارد که ایشان از «مهدی(عج)» منتقم خون پدر بزرگوارش با عناوینی همچون «وأقم به سنن رسولک»، «وابسط یده علی اعدائک» و «وعجّل الفرج» یاد کند.
کتاب ارزشمند صحیفه سجادیه، مجموعهای از ادعیه و نجواهای امام چهارم شیعیان، حضرت علی بن الحسین (ع) را شامل میشود.
این کتاب شریف به «انجیل اهل بیت» و «زبور آل محمد» و «اخت القرآن» معروف است و آیتالله مرعشی نجفی آن را دومین کتاب بزرگ شیعیان میداند!
صحیفه سجادیه در قالب دعا و نیایش، مفاهیم عمیق و حقایق بسیاری از علوم و معارف اسلامی و عرفانی، قوانین و حدود شرعی و حتی مسایل سیاسی، اجتماعی، تربیتی و اخلاقی را در خود جای داده است؛ تا جایی که تعالیم دینی امام سجاد علیه السّلام در قالب ادعیه موجود میتواند به تأسیس اندیشه سیاسی، گرایش سیاسی و رفتار سیاسی بینجامد.
یکی از نکات جالبی که در این کتاب ارزشمند وجود دارد، ادعیهای است که در باره انتظار و منجی مطرح شده است و ایشان صراحتاً از منتقم خون پدر بزرگوارش یاد میکند.
در روایتی آمده است: ابوحمزه ثمالی از امام باقر علیهالسلام پرسید: «آیا شما خاندان پیامبر، همگی به حق قیام نمیکنید و قائم به حق نیستید؟» فرمود: «آری». عرض کرد: «پس چرا لقب «قائم» تنها به یکی از شما گفته میشود؟» حضرت فرمود: «هنگام شهادت امام حسین علیهالسلام فرشتگان بیتابی کرده، به خدای سبحان عرض کردند: ای مولای ما! آیا قاتلانِ بهترین انسانهای روی زمین را به حال خودشان رها میکنی و آنها را کیفر نمیدهی؟ خداوند فرمود: آرام باشید! به عزت و جلالم سوگند که بیشک از آنان انتقام میگیرم. سپس امامانی را از نسل سیّدالشهدا علیهالسلام، به فرشتگان نشان داد و آنان شادمان شدند. خداوند یکی از آنان را که در حال قیام به نماز بود نشان داد و فرمود: با این مرد ایستاده (قائم) از آنها انتقام خواهم گرفت».
قطعات 60، 61، 62 و 63 از دعای چهلوهفتم صحیفه و همچنین، قطعه یازدهم از دعای چهلوهشتم صحیفه سجادیه، ارتباط مستقیمی با امام زمان(عج) و انتظار فرج آن حضرت دارد، که متن آن با ترجمه علی شیروانی در پی میآید:
* قطعه 60 از دعای چهلوهفتم:
ـ اللهم انّک ایّدت دینک فی کل اوانٍ بامام اقمته علماً لعبادک، ومناراً فی بلادک بعد أنْ وصلت حبله بحبلک، وجعلته الذّریعة الی رضوانک، و افترضت طاعته، وحذّرت معصیته، وأمرت بامتثال اوامر، والانتهآء عند نهیه، واَلّا یتقدمه متقدم، ولا یتاخّر عنه متأخر فهو عصمة اللائذین، وکهف المؤمنین وعروة المتمسّکین، و بهاء العالمین.
ـ بار الها! تو در هر زمان دینات را به وسیله امامی تأیید کردی و او را نشانه هدایت بندگانت، و مشعلی تابناک در شهرهایت قرار دادی، پس از آن که رشته او را به ریسمان خود پیوند زدی، و او را وسیله دستیابی به خشنودی خود ساختی، و فرمانبرداریش را واجب کردی، و از نافرمانیاش بر حذر داشتی، و فرمان دادی که اوامرش را اطاعت، و نواهیاش را ترک کنند، و کسی بر او تقدم نجوید، و از او عقب نیفتد، که او پناه پناهآورندگان، ملجأ مؤمنان، دستاویز چنگزنندگان، و روشنایی چشم جهانیان است.
* قطعه 61 از دعای چهلوهفتم:
ـ اللهم فاَوزعْ لولیّک شکرمآ انعمت به علیه، واوزعنا مثله فیه، واته من لدنک سلطاناً نصیراً، وافْتح له فتحاً یسیراً، واعنه برکنک الاعزّ، واشْدد ازره، وقوّ عضده، وراعه بعینک، واحْمه بحفظک وانصره بملائکتک، وامدده بجندک الاغلب.
ـ بار الها! به ولی خود، شکر نعمتهایی را که به او عطا کردهای الهام فرما، و به ما نیز سپاس چنین وجودی را الهام نما، از جانب خود به او نیرویی یاری دهنده عطا فرما، و به آسانی درهای پیروزی را به رویش بگشا، و با قویترین استوانههایت یاریش ده، پشتش را گرم، و بازویش را توانمند گردان، و به دیده خود مورد عنایتش قرار ده، و در کنف حفاظت خود حمایتش کن، و با فرشتگانت یاریش فرما، با نیرومندترین سپاهت به او مدد رسان.
* قطعه 62 از دعای چهلوهفتم:
ـ واقم به کتابک وحدودک وشرآئعک وسنن رسولک، واَحْی به ما اماته الظالمون من معالم دینک، واجل به صدآء الجور عن طریقتک، وابن به الضّراء من سبیلک، وازل به النّاکبین عن صراطک، وامحق به بغاة قصدک عوجاً.
ـ توسط او کتاب و حدود و احکام و سنتهای پیامبرت را به پا دار، و توسط او آن نشانههای دینات را که ستمگران از بین بردهاند احیا کن، و به وسیله او تیرگی ستم را از راه خود پاک ساز، و سختی راه خود را برطرف ساز، و آنان را که از راهت منحرف شدهاند از سر راه بردار، و کسانی را که میخواهند کژی پدید آورند؛ نابود کن!
* قطعه 63 از دعای چهلوهفتم:
ـ واَلن جانبه لاولیآئک، وابسط یده علی اعدائک، وهبْ لنا رأفته، ورحمته وتعطّفه وتحنّنه، واجعلنا له سامعین مطیعین، وفی رضا ساعین، والی نصرته والمدافعه عنه مکنفین، والیک وإلی رسولک بذلک متقرّبین.
ـ و دل او را بر دوستانت نرم گردان، و دست قدرتش را بر دشمنانت بگشا، و رأفت و مهربانی و عطوفت و لطفش را نصیب ما گردان، و ما را مطیع او قرار ده، و در راه خشنودی او پر تلاش، و در نصرت و دفاع از او یاریرسان گردان، تا بدین وسیله به سوی تو و پیامبرت تقرب جویم.
* قطعه 11 از دعای چهلوهشتم:
ـ اللهم صلّ علی محمدٍ وال محمدٍ، إنک حمیدٌ مجیدٌ، کصلواتک وبرکاتک وتحیّاتک علی اصفیائک ابراهیم وال ابراهیم، وعجّل الفرج والرّوح والنّصرة والتّمکین والتّایید لهم.
ـ بار خدایا! بر محمد و آل محمد درود فرست، که تو ستوده و بلند مرتبهای، همانند درودها و برکتها و تحیاتت بر برگزیدگانت، ابراهیم و آل ابراهیم، و در فرج، آسایش، یاری، تمکین و تأیید آنان تعجیل فرما.
منبع : بخش آیین و اندیشه خبرگزاری فارس
کتاب ارزشمند صحیفه سجادیه، مجموعهای از ادعیه و نجواهای امام چهارم شیعیان، حضرت علی بن الحسین (ع) را شامل میشود.
این کتاب شریف به «انجیل اهل بیت» و «زبور آل محمد» و «اخت القرآن» معروف است و آیتالله مرعشی نجفی آن را دومین کتاب بزرگ شیعیان میداند!
صحیفه سجادیه در قالب دعا و نیایش، مفاهیم عمیق و حقایق بسیاری از علوم و معارف اسلامی و عرفانی، قوانین و حدود شرعی و حتی مسایل سیاسی، اجتماعی، تربیتی و اخلاقی را در خود جای داده است؛ تا جایی که تعالیم دینی امام سجاد علیه السّلام در قالب ادعیه موجود میتواند به تأسیس اندیشه سیاسی، گرایش سیاسی و رفتار سیاسی بینجامد.
یکی از نکات جالبی که در این کتاب ارزشمند وجود دارد، ادعیهای است که در باره انتظار و منجی مطرح شده است و ایشان صراحتاً از منتقم خون پدر بزرگوارش یاد میکند.
در روایتی آمده است: ابوحمزه ثمالی از امام باقر علیهالسلام پرسید: «آیا شما خاندان پیامبر، همگی به حق قیام نمیکنید و قائم به حق نیستید؟» فرمود: «آری». عرض کرد: «پس چرا لقب «قائم» تنها به یکی از شما گفته میشود؟» حضرت فرمود: «هنگام شهادت امام حسین علیهالسلام فرشتگان بیتابی کرده، به خدای سبحان عرض کردند: ای مولای ما! آیا قاتلانِ بهترین انسانهای روی زمین را به حال خودشان رها میکنی و آنها را کیفر نمیدهی؟ خداوند فرمود: آرام باشید! به عزت و جلالم سوگند که بیشک از آنان انتقام میگیرم. سپس امامانی را از نسل سیّدالشهدا علیهالسلام، به فرشتگان نشان داد و آنان شادمان شدند. خداوند یکی از آنان را که در حال قیام به نماز بود نشان داد و فرمود: با این مرد ایستاده (قائم) از آنها انتقام خواهم گرفت».
قطعات 60، 61، 62 و 63 از دعای چهلوهفتم صحیفه و همچنین، قطعه یازدهم از دعای چهلوهشتم صحیفه سجادیه، ارتباط مستقیمی با امام زمان(عج) و انتظار فرج آن حضرت دارد، که متن آن با ترجمه علی شیروانی در پی میآید:
* قطعه 60 از دعای چهلوهفتم:
ـ اللهم انّک ایّدت دینک فی کل اوانٍ بامام اقمته علماً لعبادک، ومناراً فی بلادک بعد أنْ وصلت حبله بحبلک، وجعلته الذّریعة الی رضوانک، و افترضت طاعته، وحذّرت معصیته، وأمرت بامتثال اوامر، والانتهآء عند نهیه، واَلّا یتقدمه متقدم، ولا یتاخّر عنه متأخر فهو عصمة اللائذین، وکهف المؤمنین وعروة المتمسّکین، و بهاء العالمین.
ـ بار الها! تو در هر زمان دینات را به وسیله امامی تأیید کردی و او را نشانه هدایت بندگانت، و مشعلی تابناک در شهرهایت قرار دادی، پس از آن که رشته او را به ریسمان خود پیوند زدی، و او را وسیله دستیابی به خشنودی خود ساختی، و فرمانبرداریش را واجب کردی، و از نافرمانیاش بر حذر داشتی، و فرمان دادی که اوامرش را اطاعت، و نواهیاش را ترک کنند، و کسی بر او تقدم نجوید، و از او عقب نیفتد، که او پناه پناهآورندگان، ملجأ مؤمنان، دستاویز چنگزنندگان، و روشنایی چشم جهانیان است.
* قطعه 61 از دعای چهلوهفتم:
ـ اللهم فاَوزعْ لولیّک شکرمآ انعمت به علیه، واوزعنا مثله فیه، واته من لدنک سلطاناً نصیراً، وافْتح له فتحاً یسیراً، واعنه برکنک الاعزّ، واشْدد ازره، وقوّ عضده، وراعه بعینک، واحْمه بحفظک وانصره بملائکتک، وامدده بجندک الاغلب.
ـ بار الها! به ولی خود، شکر نعمتهایی را که به او عطا کردهای الهام فرما، و به ما نیز سپاس چنین وجودی را الهام نما، از جانب خود به او نیرویی یاری دهنده عطا فرما، و به آسانی درهای پیروزی را به رویش بگشا، و با قویترین استوانههایت یاریش ده، پشتش را گرم، و بازویش را توانمند گردان، و به دیده خود مورد عنایتش قرار ده، و در کنف حفاظت خود حمایتش کن، و با فرشتگانت یاریش فرما، با نیرومندترین سپاهت به او مدد رسان.
* قطعه 62 از دعای چهلوهفتم:
ـ واقم به کتابک وحدودک وشرآئعک وسنن رسولک، واَحْی به ما اماته الظالمون من معالم دینک، واجل به صدآء الجور عن طریقتک، وابن به الضّراء من سبیلک، وازل به النّاکبین عن صراطک، وامحق به بغاة قصدک عوجاً.
ـ توسط او کتاب و حدود و احکام و سنتهای پیامبرت را به پا دار، و توسط او آن نشانههای دینات را که ستمگران از بین بردهاند احیا کن، و به وسیله او تیرگی ستم را از راه خود پاک ساز، و سختی راه خود را برطرف ساز، و آنان را که از راهت منحرف شدهاند از سر راه بردار، و کسانی را که میخواهند کژی پدید آورند؛ نابود کن!
* قطعه 63 از دعای چهلوهفتم:
ـ واَلن جانبه لاولیآئک، وابسط یده علی اعدائک، وهبْ لنا رأفته، ورحمته وتعطّفه وتحنّنه، واجعلنا له سامعین مطیعین، وفی رضا ساعین، والی نصرته والمدافعه عنه مکنفین، والیک وإلی رسولک بذلک متقرّبین.
ـ و دل او را بر دوستانت نرم گردان، و دست قدرتش را بر دشمنانت بگشا، و رأفت و مهربانی و عطوفت و لطفش را نصیب ما گردان، و ما را مطیع او قرار ده، و در راه خشنودی او پر تلاش، و در نصرت و دفاع از او یاریرسان گردان، تا بدین وسیله به سوی تو و پیامبرت تقرب جویم.
* قطعه 11 از دعای چهلوهشتم:
ـ اللهم صلّ علی محمدٍ وال محمدٍ، إنک حمیدٌ مجیدٌ، کصلواتک وبرکاتک وتحیّاتک علی اصفیائک ابراهیم وال ابراهیم، وعجّل الفرج والرّوح والنّصرة والتّمکین والتّایید لهم.
ـ بار خدایا! بر محمد و آل محمد درود فرست، که تو ستوده و بلند مرتبهای، همانند درودها و برکتها و تحیاتت بر برگزیدگانت، ابراهیم و آل ابراهیم، و در فرج، آسایش، یاری، تمکین و تأیید آنان تعجیل فرما.
منبع : بخش آیین و اندیشه خبرگزاری فارس