1. تربیت قبل از شكل گیری شخصیت
انما قلب الحدث كالارض الخالیه، ما القی فیها من شیء قبلته. فبادرتك بالادب قبل ان یقسو قلبك، و یشتغل لبك .(نامه 31)
همانا دل نوجوان مانند زمین خالی است كه هرچه در آن افكنده شود، آن را می پذیرد. از این رو، من پیش از آن كه دلت سخت گردد و خردت مشغول شود، به تادیب و تربیت تو شتافتم.
2. بازنده و نكوحال
المغبون من غبن نفسه، و المغبوط من سلم له دینه .(خطبه 86)
بازنده كسی است كه نفس خود را ببازد و نكوحال كسی است كه دینش سالم باشد.
3. شریك كوری دل
الهوی شریك العمی. (نامه 31)
هوا و هوس، شریك كوری دل و بصر است.
4. زیانكار حقیقی
من حاسب نفسه ربح، و من غفل عنها خسر. (حكمت 208)
كسی كه از نفس خود حساب بكشد، سود برد و هر كه از آن غافل ماند، زیان كند.
5. تربیت نفس
ایها الناس! تولوا من انفسكم تادیبها، واعدلوا بها عن ضراوه عاداتها .(حكمت 359)
ای مردم! تربیت نفس های خود را به عهده گیرید و آن ها را از آزمندی و ولع عادت هایشان بازدارید.
