1. گذشت
من كتابه علیه السلام للاشتر لما ولاه مصر: و لا تكونن علیهم سبعا ضاریا تغتنم اكلهم فانهم صنفان: اما اخ فی الدین، او نظیر لك فی الخلق، یفرط منهم الزلل، و تعرض لهم العلل، و یؤتی علی ایدیهم فی العمد و الخطا، فاعطهم من عفوك و صفحك مثل الذی تحب و ترضی ان یعطیك الله من عفوه و صفحه ... و لا تندمن علی عفو، و لا تبجحن بعقوبه .(نامه 53)
در فرمان حكومت مصر به مالك اشتر می فرماید: نسبت به آنان حیوان درنده ای مباش كه خوردنشان را غنیمت شماری؛ زیرا مردم دو گروه اند: یا برادر دینی تواند، یا همنوع تو، كه از ایشان لغزش سر می زند و در معرض درد و گرفتاری قرار دارند و دانسته و ندانسته مخالفت می كنند. بنابراین، همان گونه كه خود دوست داری خداوند تو را ببخشاید و از خطاهایت درگذرد، تو نیز آنان را ببخش و از خطاهایشان درگذر ... از بخشش و گذشت هرگز پشیمان مباش و از كیفردادن خوشحالی مكن.
2. جایگاه گذشت
متی اشقی اذا غضبت؟ حین اعجز عن الانتقام فیقال لی: لو صبرت؟ ام حین اقدر علیه فیقال لی: لو عفوت .(حكمت 194)
آن گاه كه در خشم می آیم، كه آتش خشم خود را فرو نشانم؟ آیا آن گاه كه قدرت برگرفتن انتقام ندارم و به من گفته می شود: بهتر است صبر كنی، یا بدان هنگام كه توانایی انتقام دارم و به من گفته می شود: بهتر است گذشت كنی؟
3. زكات پیروزی
العفو زكاه الظفر. (حكمت 211)
گذشت زكات پیروز است.
4. گذشت
من كلامه قبل شهادته: ان فانا ولی دمی، و ان فالفنا میعادی. و ان اعف فالعفو لی قربه، و هو لكم حسنه، فاعفو: (الا تحبون ان یغفر الله لكم) .(نامه 23)
پیش از شهادتش فرمود: اگر زنده ماندم كه صاحب اختیار خون خودم هستم و اگر رفتم مرگ وعده گاه من است؛ اگر من زنده بمانم و قاتلم را ببخشم این گذشت برای من مایه تقرب است و اگر من رفتم و شما او را ببخشید، این بخشش برای شما ثواب و نیكی است! پس گذشت كنید. آیا دوست ندارید كه خدا شما را ببخشاید؟
5. دست خدا با جوانمردان است!
اقیلوا ذوی المروءات عثراتهم، فما یعثر منهم عاثر الا و یدالله بیده یرفعه .(حكمت 20)
از لغزش های مردمان بامروت و جوانمرد صرف نظر بكنید كه هیچ یك از آن ها دچار لغزشی نمی گردد جز این كه دست خدا همراه دست او دست كه او را بلند می كند و لغزش وی را از میان می برد.
6. شایسته ترین مردم به گذشت
اولی الناس بالعفو اقدرهم علی العقوبه. (حكمت 52)
شایسته ترین مردم به گذشت، تواناترین آن ها بر عقوبت است.
7. شكرانه ظفر
اذا قدرت علی عدوك فاجعل العفو عنه شكرا للقدره علیه .(حكمت 11)
هرگاه بر دشمنت قدرت یافتی، گذشت از وی را شكرانه قدرت یافتنت بر او قرار بده.
