محبت به خداوند ، آثار فراوانی را در ابعاد مختلف وجود انسان بر جای می گذارد . در اینجا به برخی از این آثار اشاره می شود :
1 ) اُنس با پروردگار : هنگامیکه انسان به خداوند نزدیک شود و شاهد جمال محبوب گردد ، بشارتی به قلب وی وارد می شود که به آن مقام اُنس می گویند . از نشانه های اُنس با خداوند آن است که انسان خلوت با محبوب را به هم نشینی با خلایق ترجیح داده و گواراتر می داند . چنین شخصی وقتی در جمع است ، در واقع تنهاست و هنگامیکه در خلوت است در واقع با محبوب خویش هم نشین است . جسم او در جمع مردم و قلبش جدا از آنهاست [ 3 ] این انس با خدا به انسان عزّت نفس می بخشد ، موجب طراوت و شادابی وی گرددو او را از آلوده شدن به گناه باز می دارد زیرا گناهان در نظر چنین فردی کوچک خواهد بود به گونه ای که به راحتی می تواند در مقابل گناهان مقاومت نماید .
2 ) اشتیاق به سوی خداوند : دوستداران مشاهده ی جمال الهی ، پس از نظاره ی رخسار محبوب از ورای حجاب های غیب ، درمی یابند که از رؤیت حقیقت جمال و عظمت او قاصرند . تشنگی و ولع آنان برای مشاهده ی آنچه ندیده اند فزونی می گیرد . به این حالت مقام شوق گفته می شود . بر خلاف اُنس که ناشی از مشاهده ی چهره ی مکشوف محبوب است ، شوق ، در نتیجه ی میل به ادراک جمال و جلال محبوب پدید می آید [ 4 ] شب زنده داری در زمستان سرد ، روزه گرفتن در تابستان گرم ، خدمت رسانی به خلق خدا ،جهاد و مقاومت از شوق به لقاء الله سر چشمه می گیرد .
تمایلات غریزی و خواهشهای نفسانی در وجود هر انسان به منزله چشمه های پر برکتی است که اگر به درستی مهار شوند و به اندازه گیری صحیح ، در مجاری خود به جریان افتند مایه خوشبختی و سعادت فرد و جامعه خواهند شد ؛ برای مهار کردن احساسات غریزی و رام کردن تمایلات نفسانی باید از عاطفه و احساس نیرومند استفاده کرد. عقل و علم در مقابل سیل بنیان کن غزائز تاب مقاومت ندارند . آئین مقدس اسلام با نیروی عظیم محبت ، عشق و ایمان به خداوند بزرگ در ضمیر پیروان حقیقی خود سدّ عظیمی به وجود آورده است که در مقابل سخت ترین طوفان ها ی غریزی و نیرومند ترین هیجان های شهوی مقاومت می کند و تمایلات سرکش و نیرومند را به آسانی مهار می کند ؛ بنا بر این حبّ پروردگار و احساس مذهب نتایج بزرگ و ثمر بخش به بار آورده است .
...........
3_ نراقی ، محمد مهدی ، جامع السعادت ، ج 3 ، ص 124 ، 189 ، 190 .
4_ ر . ک : فیض کاشانی ، محسن : پیشین ، ج 8 ، ص 55 .