1. پاداش شكیبایی
ان صبرت جری علیك القدر و انت ماجحور، و ان جزعت جری علیك القدر و انت مازور. (حكمت 291)
اگر شیكیبایی ورزی حكم و قدر خداوند بر تو رفته است و پاداش داری و اگر بی تابی كنی تقدیر الهی بر تو جاری است و گناهكاری.
2. ظاهر نیكوی روزگار
ما قال الناس لشیء «طوبی له» الا و قد خبا له الدهر یوم سوء. (حكمت 286)
مردم درباره هیچ چیزی نگویند: خوشا آن مگر این كه روزگار برای آن (ظاهر خوش نما) روز نامباركی پنهان كرده باشد.
3. تغییر قضا با صدق و خلوص
فلما رای الله صدقنا انزل بعدونا الكبت، و انزل علینا النصر حتی استقر الاسلام ملقیا و متبوئا اوطانه. (خطبه 56)
وقتی كه خداوند صدق و خلوص ما را دید، دشمن ما را به ذلت و خواری نشاند و پیروزی را بر ما فرستاد. تا آن گاه كه اسلام مانند شتری كه گردن بر زمین بنهد و حالت تسلیم به خود بگیرد، استقرار یافت و در جایگاه های خود عقول و دل های مسلمانان) جای گیر شد.
4. قضای الهی
حتی اذا و افق وارد القضا انقطاع مده البلا حملوا بصائرهم علی اسیافهم و دانوا لربهم بامر واعظهم. (خطبه 150)
آن گاه كه عامل قضای خداوندی با پایان یافتن مدت آزمایش موافقت نمود بصیرت های خود را بر شمشیرهایشان حمل كردند و با اطاعت از امر راهنمایشان به پروردگار نزدیك شدند.
5. ناخرسند از قدر الهی
من اصبح علی الدنیا حزینا فقد اصبح لقضا الله ساخطاً. (حكمت 228)
كسی كه صبح كند و به خاطر دنیا محزون باشد، از قضا و قدر الهی ناخرسند است.
6. سرنوشت و تقدیر
لا یجری لاحد الاجری علیه، و لا یجری علیه الا جری له. و لو كان لاحد ان یجری له و لا یجری علیه، لكان ذلك خالصا لله سبحانه دون خلقه، لقدرته علی عباده، و لعدله فی كل ما جرت علیه صروف قضائه. (خطبه 216)
حق چیزی است كه به نفع كسی به جریان نمی افتد، مگر این كه روزی دیگر به ضرر او سراغش را خواهد گرفت (و بالعكس) و به ضرر كسی جاری نمی شود مگر این كه روزی دیگر به سود او به جریان می افتد و بنا بود كه حق همواره به سود كسی جاری گردد نه بر ضرر او، چنین وضعی درباره حق فقط به طور خالص برای خدا منحصر بود؛ زیرا او است پیروز مطلق بر بندگانش و به جهت دادگری مطلق او در همه مواردی كه انواع قضای (حكم) او در آن ها به جریان می افتد.
7. سپاس تقدیر الهی
أحمد الله علی ما قضی من أمر و قدر من فعلٍ، و علی ابتلائی بكم. (خطبه 180)
ستایش می كنم خدا را در برابر چیزی كه قضایش به آن متعلق گشته و به هر فعلی كه مقدر فرموده و مرا به شما مبتلا ساخته است.
8. آفت در تدبیر
یغلب المقدر علی التقدیر حتی تكون الافه فی التدبیر. (حكمت 459)
قدر الهی بر تدبیر پیروز شود تا آن جا كه آفت در تدبیر باشد.
9. مصدر قضا و قدرها
اان صبت علیهم المصائب لجؤ وا الی الاستجازه بك، علما بان ازمه الامور بیدك، و مصادرها عن قضائك. (خطبه 227)
اگر مصیبت های روزگار بر سر اولیا الله تاختن آورد، پناهندگی به تو جویند؛ زیرا می دانند كه زمام همه امور به دست تو است و صدور آن ها از مقام قضای تو.
10. ناخشنودی به قضای الهی
الا فالحذر الحذر من طاعه ساداتكم و كبرائكم الذین تكبروا عن حسبهم، و ترفعوا فوق نسبهم، والقوا الهجینه علی ربهم، و جاحدوا الله علی ما صنع بهم. مكابره لقضائه، و مغالبُه لالائه. (خطبه 192)
آگاه شوید! بر حذر و بیمناك باشید از اطاعت آقایان و بزرگان خود، كسانی كه از ارزش های واقعی حیثیت خود را بالاتر تلقی كردند و بالاتر از نسب خود سربلند نمودند، زشتی كار خود را به خدا نسبت دادند و درباره آن چه كه خداوند با آنان انجام داده است انكار ورزیدند، این همه (خطا كاری ها) را در رویا رویایی جاهلانه و متكبرانه با قضا خداوندی و پیروزی جستن بر نعمت های او مرتكب شدند.
11. قطعیت تقدیر
لن یبطیء عنك ما قد قدر لك. (حكمت 379)
آن چه كه برای تو تقدیر شده است از تو به تاخیر نخواهد افتاد.
12. خرسند نبودن به قضا
لا ینقص سلطانك من عصاك و لا یزید فی ملك من اطاعك، و لا یرد امرك من سخط قضاك. (خطبه 109)
كسی كه تو را معصیت كند از سلطه تو خدا نكاهد و كسی كه اطاعتت كند بر ملك تو نیفزاید، و كس كه از قضای تو به غضب آید نتواند امر تو را برگرداند.
13. تقدیر معلوم الهی
احمده الی نفسه كما استحمد الی خلقه، و جعل لك شیء قدرا، و لك قدر اجلا و لكل اجل كتاباً . (خطبه 183)
ستایش می كنم خدا را برای تقرب به او همان گونه كه خود از مردم ستایشش را خواسته است و برای هر چیزی اندازه ای قرار داده و برای هر اندازه ای مدتی محدود، و برای هم مدتی قراری ثابت.
14. شناختن قدر
لما سئل عن القدر - : طریق مظلم فلا تسلكوه، و بحر عمیق فلا تلجوه، سر الله فلا تتكفوه. (حكمت 287)
از آن حضرت علیه السلام درباره قدر سوال شد، پس فرمود: راهی است تاریك ! پس آن راه را در پیش نگیرید و دریایی است عمیق پس در آن وارد نشوید و راز خداوندی است پس برای كشف آن خود را به زحمت نیندازید.
15. تقدیر و تدبیر
تذل الامور للمقادیر حتی یكون الحتف فی التدبیر. (حكمت 16)
كارها و چاره جویی ها در برابر تقدیرات الهی خوار می گردد. تا آن حد كه گاه چاره جویی انسان موجب هلاك او می گردد.
16. فرمان های محكم حق
امره قضا و حكمه، و رضاه امان و رحمه، یقضی بعلم، و یعفو بحلم. (خطبه 160)
فرمان خداوند بر مبنای قضا و حكمت، و رضای او موجب آمال و رحمت است حكم او بر مبنای علم، و منشا عفو او هم است.
17. تقدیر الهی
المقدر لجمیع الامور بلا رویه و لا ضمیر. (خطبه 213)
آفریننده است با سنجش دقیق برای همه كائنات بدون اندیشه و مفاهیم درونی.
18. نامعلومی سرنوشت
رب مستقبل یوما لیس بمستدبره ومغبوط فی اول لیله، قامت بوا كیه فی آخره. (حكمت 380)
چه بسا كسی كه روز به زندگی روی آورده ؛ اما شب آن روز را ندیده، و بسا كسانی كه در آغاز شب به او رشك برده اند؛ اما در پایان شب بر مرگ او گریسته اند.
19. آرزوی بهترین تقدیر
استودع الله دینك و دنیاك و اساله خیر القضا لك فی العاجلُه و الاجله و الدنیا و الاخرُه. (نامه 31)
دین و دنیای تو را به خدا می سپارم و از او می خواهم كه در حال و آینده در دنیا و آخرت بهترین سرنوشت را برای تو در نظر بگیرد.
20. خشم به قضای الهی
من اصبح علی الدنیا حزینا، فقد اصبح لقضا الله ساخطا، و من اصبح یشكو مصیبهُ نزلت به، فقد اصبح یشكو ربه.(حكمت 228)
كسی كه به خاطر مال دنیا اندوه خورد، به قضای الهی خشم ورزیده و كسی كه از مصیبتی كه به او رسیده به خلق شكایت برد، از پروردگارش شكایت كرده است.
21. قضای متقن الهی
لم یوده خلق ما ابتدا، ولا تدبیر ما ذرا، و لا وقف به عجز عما خلق، و لا ولجت علیه شبهُه فیما قضی و قدر، بل قضا متقن، و علم محكم، و امر مبرم. (خطبه 65)
آفرینش آن چه كه خلق نموده و تدبیر آن چه كه به وجود آورده است سنگینی و خستگی برای او نداشته و ناتوانی از ایجاد كائنات و به راه انداختن آن او را متوقف نساخته است و در اجرای قضا و گستردن نقشه هستی اشتباهی بر او وارد نگشته است، بلكه كار او قضایی است متقن و علمی است محكم و امری است قطعی.
