هر شخصی که مرتکب گناهی می شود تا وقتی مأیوس نباشد، در صدد توبه بر آمده و با استغفار آمرزیده میشود ولی شخص مأیوس آمرزیده شدنی نیست ؛ زیرا امیدی به آمرزش و مغفرت الهی ندارد تا توبه نماید.
[h=2]
گناهانی که بخشیده نمی شوند کدامند؟ [/h] یأس و نومیدی از رحمت و مغفرت الهی از بزرگترین گناهان است؛ زیرا آنچه سبب یأس از رحمت و مغفرت پرودگار عالم می شود، ضعف اعتقاد به قدرت و کرم و رحمت بی پایان اوست و قرآن مجید آن را از صفات کفار قرارداده است و می فرماید
... وَلاَ تَیْأَسُواْ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِنَّهُ لاَ یَیْأَسُ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ : و از فرج و رحمت خدا نومید نشوید، كه جز كافران از رحمت خدا نومید نگردند !)[1]هر شخصی که مرتکب گناهی می شود تا وقتی مأیوس نباشد ، در صدد توبه بر آمده و با استغفار آمرزیده میشود ولی شخص مأیوس آمرزیده شدنی نیست ؛ زیرا امیدی به آمرزش و مغفرت الهی ندارد تا توبه نماید.
خداوند تبارک و تعالی خودش را در قرآن به قبول کننده توبه توصیف میفرماید
وَهُوَ الَّذِی یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَیَعْفُو عَنِ السَّیِّئَاتِ وَیَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ ؛ و اوست كه توبه را از بندگانش مىپذیرد و از گناهان مىگذرد و آنچه را كه به جا مىآورید مىداند.)[2]و اسماء شریفه تواب، غفار، غفور، غافرالذنب، قابل التوب را از اسماء خود قرار داده است و به طور عموم گناهکاران را به سوی خود دعوت فرموده و آنها را امر به توبه کرده است .
در این مورد تامل در مفاد این آیه شریفه کافی است که فرمود: (قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ : بگو: اى بندگان من كه در جنایت به خویش (به واسطه گناه) از حد گذشتید، از رحمت خدا نومید مگردید، بىتردید خداوند همه گناهان را (به وسیله توبه هر چند شرك باشد) مىآمرزد، زیرا اوست آمرزنده و مهربان.)[3]
در این آیه شریفه چند نکته ظریف وجود دارد که بسیار قابل توجه میباشد:
خداوند فرمود: (یا عِبادِیَ) که متضمن لطف خطاب است و نفرمود (یا ایها العصاة) ای گناهکاران، فرمود (أَسْرَفُوا) که مشتمل بر رفق در خطاب است و نفرمود (اخطئوا)
فرمود (لا تَقْنَطُوا) که صریحاً دلالت بر نهی از نومیدی و حرام بودن یأس از آمرزش دارد.
تمامی گناهان قابل بخشش بوده و نبایستی از درگاه حضرت حق ناامید گشت؛ اما آن چه مهم است توفیق توبه و عمل به شرایط آن از جمله ندامت و پشیمانی از گناه و عزم و تصمیم جدی بر ترک گناه و عدم بازگشت و ارتکاب مجدد آن واین که اگر گناهی را که مرتکب شده از حق الناس است بر ای توبه بایستی رضایت آن شخص را تحصیل نماید و اگر از حق الله است، از ارتکاب آن خودداری نماید و چنانچه اعمالی را ترک نموده که قضا و یا کفاره دارد، آنها را جبران نموده و ...
جمله قبل را به جمله (إِنَّ اللّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ) مۆکد فرمود که آمرزش خود را به تمام گناهان عمومیت داده است.
فرمود (جَمیعًا) یعنی همه گناهان را می بخشد و آن را مخصوص به بعضی نکرده است.
آن جمله را با عبارت (إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ) تأکید فرموده است .
بنابراین تمامی گناهان قابل بخشش بوده و نبایستی از درگاه حضرت حق ناامید گشت؛ اما آن چه مهم است توفیق توبه و عمل به شرایط آن از جمله ندامت و پشیمانی از گناه و عزم و تصمیم جدی بر ترک گناه و عدم بازگشت و ارتکاب مجدد آن و این که اگر گناهی را که مرتکب شده از حق الناس است برای توبه بایستی رضایت آن شخص را تحصیل نماید و اگر از حق الله است، از ارتکاب آن خودداری نماید و چنانچه اعمالی را ترک نموده که قضا و یا کفاره دارد، آنها را جبران نماید .
در خاتمه توجه شما را به حدیثی در این زمینه جلب می نمائیم:
(جابر نقل میکند که زنی خدمت رسول خدا(صلی الله علیه وآله) آمد، عرض کرد: زنی بچه خود را به دست خود کشته، آیا برای او توبه است؟ فرمود قسم به خدائی که جان محمد (صلی الله علیه وآله) در قبضه قدرت اوست، اگر آن زن هفتاد پیغمبر را کشته باشد و پشیمان شود و توبه نماید و خدای تعالی صدق او را بداند که دیگر به هیچ گناهی رجوع نمینماید، توبهاش را قبول میفرماید و گناهانش را عفو میکند ، به درستی که توبه کننده از گناه مثل کسی است که گناه نکرده است.)[4]
پی نوشت ها :
[1]- سوره یوسف آیه 87 .
[2]-سوره شورا آیه 25.
[3]-سوره زمر آیه 53.
[4]-لئالی الاخبار باب 3 صفحه 23.
فراوری: زهرا اجلال
بخش قرآن تبیان
منبع: باشگاه خبرنگاران، حجت الاسلام والمسلمین شیخ حسین انصاریان