اهمیت نماز جمعه

[arghavan]

«اهمیت نماز جمعه در قرآن»
​

در فرهنگ اسلام,نماز جمعه از اهمیت بالایی برخوردار است,و به سبب اهمیت این فرضیه ی بزرگ الهی,روز جمعه نیز با برکت به شمار آمده و حتی از روز عرفه و روز عید فطر و قربان نیز بزرکتر معرفی شده است.در بزرگی و اهمیت نماز جمعه,همین بس که سوره ای به این نام آمده و در آنجا صریحا مومنان را به حضور در نماز جمعه دعوت فرموده است:نمازگزار جمعه,کسی است که رسول خدا(ص) در شب معراج برای او طلب آمرزش کرد,و برای هر گامش که برای نماز جمعه بر می دارد ثواب بیست حسنه مقدار فرمود.و او را همچون کسی که تازه از مادر متولد شده,بی گناه و معصوم قرار داد چنانچه اگر کسی از روی استسخاف و عناد,در نماز جمعه حاضر نشود,زندگی اش نامرتب خواهد بود و عبادات دیگرش مقبول نخواهد شد.و اگر سه مرتبه بدون عذر در نماز جمعه حاضر نشود,مهر نفاق بر قلبش زده خواهد شد.
​

منبع:مجموعه اشنایی با قرآن شماره(1)
کتاب دانستنی های قرآن
​

​

 

[arghavan]

«شرایط نماز جمعه»

​

1. وجود امام معصوم(ع) یا نماینده ویژه او که فقط برای اقامه نماز جمعه تعیین شده باشد و یا نمایند ه عام او که برای اقامه نماز و کارهای دیگر منصوب شده باشد.
2. وجود پنج نفر یا هفت نفر که یکی از انها خود امام است و اینها باید مرد،حرِّ،بالغ،سالم و مقیم باشد.
3. فاصله یک فرسخی با نماز جمعه دیگر.
4. ایراد دو خطبه قبل از نماز.
5. به جماعت خواندن نماز جمعه.

 

[arghavan]

«کیفیت نماز جمعه»

نماز جمعه دو رکعت است و کیفیت آن مانند نماز صبح است و مستحب است که حمد و سوره با صدای بلند خوانده شود.
نماز جمعه دو قنوت دارد،قنوت اول قبل از رکوع رکعت اول و قنوت دوم پس از رکوع رکعت دوم است.
واجب است مامومین به خطبه های امام گوش فرا دهند و احتیاط مستحب است که ساکت باشند و از حرف زدن بپرهیزید که صحبت کردن در وقت خطبه ها مکروه است بلکه اگر سخن گفتن مامومین موجب نشنیدن خطبه و از بین رفتن فايده آنها باشد،سکوت لازم است.​

 

[montazer]

نماز جمعه عبادتى است هم چون نمازهاى دیگر که در ظهر روز جمعه با شرایطى خاصّ انجام مى‏شود. در فضیلت این نماز همین بس که سوره‏اى در قرآن به این نام آمده و در آن جا صریحاً مؤمنان را به حضور در نماز جمعه دعوت فرموده است و در آن آیه آمده است: "نگامى که صداى مؤذن بلند شد و دعوت به نماز شدى معامله و تجارت را رها ساز و براى انجام این فریضه الاهى حاضر شو، که از همه چیز براى شما بهتر است". [1] مراد از ذکر در آیه، به اتفاق مفسران نماز جمعه است. نیز در روایت آمده است: نماز جمعه باعث حرام شدن آتش جهنم است بر بدن و موجب تخفیف هول هاى قیامت و کشیده شدن قلم عفو بر جرائم اعمال گذشته است [2] و ثواب شرکت در نماز جمعه براى غیر مستطیع، معادل با حج است [3] و در روایات دیگر تارکین آن را سخت نکوهش کرده تا آن جا که مى‏خوانیم: کسى که سه هفته آن را ترک کند منافق است. [4]


در زمان غیبت امام زمان (عج)، نماز جمعه، واجب تخییرى و افضل از ظهر است. کسى که نماز جمعه را به جا آورده واجب نیست نماز ظهر را هم بخواند، ولى احتیاط مستحب آن است که آن را نیز به جا آورد.

چگونگی خواندن نماز جمعه

نماز جمعه دارای دو خطبه و دو رکعت نماز است. در خطبه اول واجب است حمد الاهى، گر چه به هر لفظى که حمد الاهى محسوب شود جایز است، ولى احتیاط مستحب آن است که به لفظ جلاله «اللَّه» باشد و احتیاط واجب آن است که پس از آن به ثناى الاهى بپردازد و سپس به پیغمبر اسلام درود فرستد و واجب است مردم را به تقوا سفارش کند و یک سوره کوچک از قرآن را بخواند. و در خطبه دوم نیز حمد و ثناى الاهى به صورتى که ذکر شد و درود بر پیغمبر اسلام واجب است. و احتیاط واجب آن است که در این خطبه نیز به تقوا سفارش کند و سوره کوچکى از قرآن تلاوت نماید. و احتیاط مستحب و مؤکد آن است که در خطبه دوم پس از درود بر پیغمبر (ص) به ائمه معصومین (ع) نیز درود بفرستد و براى مؤمنان استغفار کند. و بهتر است از خطبه‏هاى منسوب به امیر المؤمنین (ع) یا آنچه از ائمه معصومین (ع) وارد شده انتخاب کند.


بعد از تمام شدن خطبه، نماز جمعه خوانده می شود. نماز جمعه مانند صبح دو رکعت است ولى با نماز صبح چند فرق دارد که ذیلًا بیان مى‏شود:

احتیاط آن است که قرائت حمد و سوره در نماز جمعه به جهر یعنى بلند خوانده شود.

مستحبّ است در رکعت اوّل بعد از حمد سوره جمعه و در رکعت دوّم بعد از حمد سوره منافقین خوانده شود.

در نماز جمعه دو قنوت مستحبّ است یکى در رکعت اوّل پیش از رکوع و دوّم در رکعت دوّم بعد از رکوع، و در هر قنوت دعاهایى که در قنوت نمازها خوانده مى‏شود مى‏توان خواند، و بهتر و افضل در دو قنوت نماز جمعه بلکه در قنوت نمازهاى دیگر خواندن کلمات فرج است. از حضرت صادق سلام اللَّه علیه روایت شده است که فرمود: در قنوت رکعت اوّل نماز جمعه بعد از قرائت مى‏گویى: لا اله الا اللَّه الحلیم الکریم ... .

شرایط نماز جمعه:


شرط اوّل: آن که به جماعت باشد و فرادى‏ صحیح نیست.‏


شرط دوّم: عدد است، به این معنا که حداقلّ نمازگزاران که امام هم یکى از آنها است باید پنج نفر باشند و به کمتر از آن منعقد نمى‏شود.

شرط سوّم: آن که مسافت بین دو نماز جمعه کمتر از یک فرسخ نباشد.

در این جا جهت آگاهی بیشتر با نماز جمعه مطالبی به اختصار آورده می شود.

وقت نماز جمعه‏

اوّل وقت نماز جمعه زوال آفتاب است.


مستحبّات نماز جمعه‏

براى امام جمعه چند چیز مستحبّ است:

1. در حال خطبه خواندن امام رو به مردم بایستد.


2. بلیغ و توانا در سخن گفتن و موقع شناس باشد.

3. مواظب بر نمازهاى خود در وقتشان باشد.


4. بر انجام اوامر الهى حتّى مستحبّات حریص باشد.

5. نواهى الهى حتّى مکروهات را ترک نماید.

6. از شبهات اجتناب نماید.

7. از سخنان بیهوده خوددارى کند تا مواعظ او در نفوس افراد تأثیر بیشترى داشته باشد.

8. در حال نماز در زمستان و تابستان عمّامه بگذارد.

9. در حال نماز رداء بر دوش داشته باشد چه عبا باشد چه بُرد یمانى یا غیر اینها.

10. هنگام ایراد خطبه تکیه بر عصا یا شمشیر یا غیر آن بنماید.


11. هنگام روبرو شدن با مأمومین سلام بنماید.

12. قبل از خواندن خطبه‏ها مادامى که مؤذّن مشغول اذان است امام بنشیند.

مکروهات نماز جمعه‏

آنچه بر امام و مأمومین هنگام ایراد خطبه کراهت دارد:

1. آن که خطیب در حال خطبه به غیر از خطبه سخن دیگر بگوید، و أحوط ترک آن است.


2. آن که مأمومین هنگام ایراد خطبه‏ها حرف بزنند، بنا بر احتیاط آنها نیز حرف نزنند و أحوط بر مأمومین آن است که خطبه‏ها را به دقّت گوش کنند و توجّه به مواعظ خطیب بنمایند. [5]

---

[1] جمعه، 9.
[2] نصایح، ص 255.

[3] نوادر راوندى-ترجمه صادقى اردستانى، ص 277.
[4] امالى شیخ صدوق-ترجمه کمره‏اى، متن، ص 485.

[5] برای آگاهی از دیدگاه مراجع در این باره، نک: توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص843- 880.

 

[montazer]

نماز جمعه را بجا آورد، كفايت از ظهر مى كند. و واجب شدن نماز جمعه چند شرط دارد:

​

"اول" داخل شدن وقت، و آن عبارت از زوال آفتاب است، و وقتش تا برابر شدن سايه شاخص است با شاخص بنا بر اظهر، پس هر گاه تا برابر شدن سايه با شاخص نماز جمعه را تأخير انداخت، وقتش خارج شده و نماز ظهر را بايد بجا آورد.
"دوم" شماره افراد، و آن هم هفت نفر است با امام، و هر گاه هفت نفر از مسلمانان جمع نشود نماز جمعه واجب نمى شود، بلى نماز جمعه از پنج نفرى كه يكى شان امام باشد صحيح است.
"سوم" بودن امام جامع شرائط امامت: از عدالت و غير آن از چيزهائى كه در امام جماعت معتبر است، همچنان كه در بحث نماز جماعت خواهد آمد و بدون او نماز واجب نمى شود. و صحيح بودن نماز جمعه چند شرط دارد:
اول ـ جماعت بودن، پس فرادى صحيح نيست و هر گاه مأموم پيش از ركوع ركعت دوم نماز جمعه به امام برسد مجزى خواهد بود، و يك ركعت ديگر به او اضافه مى كند و اگر در ركوع دوم درك امام كند مجزى بودنش مشكل است، و احتياط ترك نشود.
دوم ـ خواندن دو خطبه پيش از نماز: كه در خطبه اول حمد و ثناى الهى را گفته و وصيت به تقوى و پرهيزكارى نمايد و يك سوره از قرآن بخواند، سپس نشسته و برخيزد، و باز هم حمد و ثناى الهى را بجا آورده و به پيغمبر اكرم ((صلى الله عليه وآله)) و ائمه مسلمين صلوات فرستاده، و براى مؤمنين و مؤمنات استغفار كند، و لازم است خطبه پيش از نماز باشد، پس اگر نماز را پيش از دو خطبه شروع كرد صحيح نخواهد بود و خواندن خطبه پيش از زوال آفتاب بنا بر احتياط جائز نيست. بنحو كه تماميّت خطبه مقارن زوال باشد و لازم است كسى كه خطبه را مى خواند هنگام خطبه ايستاده باشد پس هر گاه خطبه را نشسته بخواند صحيح نخواهد بود و فاصله انداختن بين دو خطبه به نشستن لازم و واجب است. و لازم است نشستن مختصر و خفيف باشد، و لازم است امام جماعت و خطيب "كسى كه خطبه مى خواند" يك نفر باشد و احتياط واجب اين است كه در حال خطبه با طهارت باشد و در مقدار واجب از خطبه عربيت: "زبان عربى" معتبر است، و در مازاد بر آن معتبر نيست مگر آنكه حاضرين زبان عربى را ندانند، كه احوط در اين صورت در خصوص وصيت به تقوى، جمع بين عربيت و زبان حاضرين است. و نيز احوط اين است كه امام جمعه مجتهد باشد و يا منصوب از قبل مجتهد جامع الشرائط باشد.
سوم ـ آنكه مسافت بين دو نماز جمعه كمتر از يك فرسخ نباشد، پس هر گاه دو نماز جمعه در مسافت كمتر از يك فرسخ مقارن هم برپا شود، هر دو باطل مى شود، و اگر يكى سبقت بر ديگرى داشت هر چند به تكبيرة الاحرام باشد صحيح و دومى باطل خواهد بود ولى هر گاه پس از برگزارى نماز جمعه كشف شد كه نماز جمعه ديگرى بر او سابق يا مقارنش در مسافت كمتر از يك فرسخ برپا شده بود، بجا آوردن نماز ظهر واجب نخواهد بود، و فرقى نيست بين اينكه اين كشف در وقت يا در خارج وقت باشد و برپا نمودن نماز جمعه در صورتى مانع از نماز جمعه ديگر در مسافت مزبور مى شود كه خود صحيح و جامع شرائط باشد، والاّ در مانع بودنش اشكال است، و اقرب مانع نبودن است.
(مسأله) هر گاه نماز جمعه اى كه داراى شرائط است برپا شود، بنا بر احتياط حضور در آن واجب است، و در وجوب حضور چند چيز معتبر است:
"اول" آنكه مكلف مرد باشد، و حضور جمعه بر زنان واجب نيست.
"دوم" آزادى، پس حضور در نماز جمعه بر بندگان "برده" واجب نيست.
"سوم" حاضر بودن، پس بر مسافر واجب نيست، و در مسافر فرقى نيست كه تكليف او در نماز قصر باشد يا تمام مثل مسافرى كه قصد اقامه نموده باشد.
"چهارم" سلامت از بيمارى و كورى، پس بر بيمار و كور واجب نيست." پنجم" پير نبودن، پس بر پيرمردان واجب نيست.
"ششم" آنكه بين جاى شخص و جائى كه نماز جمعه برپا مى شود بيش از دو فرسخ فاصله نباشد و بر كسى كه سر دو فرسخى است حضور واجب است و همچنين بر كسى كه حضور جمعه بر او دشوار باشد حضور واجب نيست، بلكه بعيد نيست كه اگر باران باشد حضور واجب نشود هر چند حرج و مشقتى نداشته باشد.

(مسأله ): چند حكم كه به نماز جمعه راجع است از اين قرار است:
"اول" كسى كه نماز جمعه از او ساقط شده و حضورش واجب نباشد، جائز است در اول وقت مبادرت به نماز ظهر نمايد.
"دوم" هر گاه در بلد انسان نماز جمعه جامع شرائط برپا مى شود، بنا بر احتياط جائز نيست انسان بعد از زوال آفتاب سفر كند.

"سوم" حرف زدن، هنگامى كه امام مشغول خطبه خواندن است ـ جائز نيست، و فرقى بين عدد معتبر در اصل وجوب نماز جمعه و بين بيشتر از آن نيست.
"چهارم" گوش دادن به دو خطبه بنا بر احتياط واجب است، ولى كسانى كه معناى خطبه را نمى فهمند، گوش دادن بر آنها واجب نيست.
"پنجم" اذان دوم روز جمعه بدعت است، و اين همان اذانى است كه در عرف اذان سوم ناميده مى شود.
"ششم" وقت خطبه امام، بنا بر احتياط واجب بايد حاضر شود و اگر خطبه را درك نكرد و اقتدا نمود نمازش صحيح است.
"هفتم" خريد و فروش هنگامى كه براى نماز جمعه ندا مى شود حرام است در صورتى كه منافى نماز جمعه باشد، والاّ حرام نخواهد بود و اظهر اين است كه در صورت حرمت نيز معامله باطل نيست.
"هشتم" كسى كه حضور جمعه بر او واجب بوده، و ترك نموده و نماز ظهر را بجا آورد اظهر اين است كه نمازش صحيح باشد.