در رابطه با آرایش و پیرایش احادیثی را ذکر می کنیم و در ذیل آن منابعشان را نیز بیان می کنیم.
الف. «از امام جعفر صادق علیه السّلام نقل شده که فرمودند: خداوند به یقین زیبایی و آراستگی را دوست می دارد. و بدحالی و بدبخت نمایی را(خود را بدبخت و نادار و بیچاره و ضعیف نشان دادن) زشت می دارد. زیرا هنگامی که خداوند به بنده ای نعمتی داد؛ دوست دارد اثر آن نعمت را در زندگی او ببیند. پرسیدند: این ظهور نعمت خدا در زندگی چگونه است؟ فرمود:
1- لباسهای تمیز بپوشد.
2- از عطر و بوهای خوش استفاده کند(و خود را معطر و خوشبو سازد).
3- خانه اش را نیکو بدارد(سفید کاری، رنگ آمیزی، دکوربندی کند).
4- حیاط خانه و در خانه(و همه فضاهای مربوط به خانه را) جارو کند و تمیز نگاه دارد.
5 حتی روشن کردن چراغ پیش از غروب آفتاب، فقر را از بین می برد و روزی را فراوان می کند»[1]
خلاصه این که اسلام به نظم و پاکیزگی اهمیت بسیاری می دهد و خداوند دوست دارد اگر به بنده ای نعمت داده، اثر این نعمت را در وجود او ببیند.
به نظر می رسد موارد مذکور در روایت، بیان چند مصداق است و الا هرچه که زینت و آرایش محسوب شود را در بر می گیرد.
ب. «رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: مثل یهود و نصاری نباشید. سفیدی موی خود را (با خضاب و مانند آن) تغییر دهید»[2]
ج. «امام صادق علیه السّلام فرمود: مردی به خانه رسول اعظم صلّی الله علیه وآله آمد و درخواست ملاقات داشت. موقعی که حضرت خواست از حجره خارج شود و به ملاقات آن مرد برود به جای آئینه، جلوی ظرف بزرگ آبی که در داخل اطاق بود، ایستاد و سر و صورت خود را مرتّب کرد. عایشه از مشاهدۀ این کار تعجب کرد. در مراجعت حضرت عرض کرد یا رسول اللَّه، چرا در موقع رفتن در برابر ظرف آب ایستادید و موی و روی خود را منظّم کردید. حضرت صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: عایشه، خداوند دوست دارد که وقتی مسلمانی برای دیدار برادرش می رود؛ خود را بسازد و خویشتن را برای ملاقات او بیاراید»[3]
د. «مسعدة بن صدقه از امام صادق علیه السّلام و آن حضرت از پدران بزرگوارش نقل کرده اند که رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود: خداوند بر جوانی که زیاد در آئینه نگاه کند و با هر نگاهی سپاس خداوندی را به جای آورد؛ بهشت خود را واجب کرده است»[4]
از جمله آرایش هایی که در گذشته مورد استفاده قرار می گرفت؛ رنگ کردن موی سر با حنا بود. از این جهت در روایات ما به این کار سفارش شده است.
1- «رسول خدا(ص) چهار عمل را از کارهای پیامبران مرسل دانسته اند که از جملۀ آنها استفادۀ از حنا است»
2- «رسول خدا(ص) فرمود: یک درهم در راه خضاب بهتر است از هزار درهم در راه خدا و...»
3- «به رسول خدا(ص) خبر رسید گروهی از یارانش ریشهای خود را زرد کردند. فرمود: این خضاب اسلام است و من دوست دارم آن ها را ببینم. علی(ع) فرمود: من به آن ها گذر کردم و خبر دادم و نزد آن حضرت آمدند و چون آن ها را دید فرمود: این خضاب اسلام است و چون آن را شنیدند بدان دل دادند و ریش ها را سرخ کردند و چون خبرش به رسول خدا(ص) رسید؛ فرمود: این خضاب ایمانست و دوست دارم آن ها را ببینم و علی(ع) فرمود: به آن ها گذر کردم و خبرشان دادم و نزد آن حضرت آمدند و چون دیدشان فرمود: این خضاب ایمانست و چون آن را شنیدند بدان پائیدند تا مردند.
یکی از نکاتی که متأسفانه به آن توجه نمی شود؛ آرایش و زینت شوهر برای همسر است. در این مورد به بیان حدیثی از امام باقر بسنده می کنیم.
«حسن زیات می گوید: مردی بصری با من می نشست و پیوسته او را تبلیغ کردم تا شیعۀ امامی شد و امام باقر را برایش وصف می کردم تا به مکه رفتیم و پس از انجام حج، وارد مدینه شدیم و اجازه ورود از امام باقر علیه السّلام خواستیم و بر آن حضرت وارد شدیم در اتاقی زیور شده و آن حضرت پتوی گلی بر دوش داشت و خضاب کرده و سرمه کشیده و ریش را آراسته بود. رفیق من، به او نگاه می کرد و به دلش آشوب می شد و چون برخاستیم امام(ع) فرمود: ای حسن فردا ان شاء الله با رفیقت نزد من بیا و چون فردا شد؛ به دوستم گفتم: برویم نزد امام باقر علیه السّلام گفت: خودت برو. به او گفتم: سبحان الله، مگر نفرمود با دوستت بیا. باز گفت: خودت برو پا پیش شدم تا او را بردم و به آن حضرت وارد شدیم در اتاقی که فرشش ریگ بود و خودش آمد با پیراهنی درشت و ژولیده بود و به ما رو کرد و فرمود: دیروز نزد من آمدید. مرا در آن اتاق دیدید که از آن همسرم بود و دیروز حق او بود و من برایش آرایش کردم و بر من لازم بود؛ برایش آرایش کنم؛ همچنان که او برایم آرایش کرده بود. و این است اتاق خودم. پس آشوب نشود؛ دلت ای برادر بصری. گفت: قربانت آشوب شده بود؛ ولی اکنون خدا برطرفش کرد»[5]
البته برای آرایش نیز مانند سایر پدیده ها شرایطی وجود دارد که به دو مورد اشاره می کنیم.
الف. در امر آرایش، انسان باید مراعات دین را بکند و ابزار و وسایل آن را از راه مشروع تهیه کند.
«امام صادق علیه السّلام می فرمایند: از طریق حلال خوش بپوش و زیبا باش، که خداوند زیبا است و زیبایی را دوست دارد»[6]
ب. در آرایش باید اعتدال را رعایت بکند و از اسراف پرهیز نماید. چه این که اسراف در اسلام امر نکوهیده ای است.
ج. زنان باید به این نکته توجه داشته باشند که رنگ و آرایش آن ها باید برای شوهر باشد و از نامحرمان پرهیز کنند.
«پیامبر اکرم(ص) از آرایش برای غیر شوهر نهی کرده و فرمودند: و اگر چنین کند بر خدا است که او را به آتش دوزخ بسوزاند»[7]