آپاندیس یا روده کور، زائدهای کوچک و انگشتی شکل است که در قسمت ابتدای روده بزرگ و به عبارتی در محل تلاقی روده بزرگ و روده کوچک قرار گرفته است.
همه ساله بسیاری از افراد به علت التهاب آپاندیس یا ابتلا به آپاندیسیت تحت جراحی قرار میگیرند و به اصطلاح آپاندیسشان را در میآورند، پس آپاندیس به چه دردی میخورد؟
وظیفه اصلی آپاندیس کمک به هضم مواد غذایی گیاهی است و به همین علت این عضو در بدن موجودات گیاهخوار در مقایسه با دیگر موجودات بزرگتر است.
هنوز درباره اضافی یا مفید بودن آپاندیس توافق جمعی میان دانشمندان شکل نگرفته است. برخی دلیل وجود آن را مربوط به مراحل اولیه فرگشت میدانند که اکنون کاربرد خود را از دست داده، و برخی آن را همچون کارخانه تولید باکتری مفید در روده و سبب تقویت این باکتریها در دستگاه هاضمه بویژه برای مقابله با بیماریهایی همچون وبا میپندارند.
بررسیهای انجام شده نشان داده است آپاندیس هیچ عملکرد شناخته شدهای در بدن ندارد، اما باید توجه داشت این عضو که محل استقرار شماری از سلولهای لنفاوی است و پادتنهایی را در روده ترشح میکند، بخشی از سیستم ایمنی بدن را تشکیل میدهد.
اگرچه در افرادی که آپاندیس آنها برداشته شده است نیز هیچ عوارضی دیده نشده و بدن آنها بدون وجود آپاندیس نیز میتواند به کارکردهای حیاتی خود ادامه دهد.
پاره شدن آپاندیس خطرناک است و میتواند در صورت عدم درمان به موقع، با یک عفونت شدید در شکم منجر به مرگ شود.
عفونت آپاندیس
آپاندیس در قسمت راست و پایین شکم واقع شده است. به التهاب یا عفونت آپاندیس، «آپاندیسیت» گفته میشود. مردها دو برابر زنها به التهاب آپاندیس مبتلا میشوند. عفونت آپاندیس در کودکان کمتر است، اما پارگی آن خطرناکتر است. در صورت تشخیص دیرهنگام التهاب و عفونت آپاندیس، عوارض آن رفتهرفته، بیشتر و بیشتر میشود.
آپاندیس از یک انتها بسته است و انتهای دیگر آن به روده بزرگ ختم میشود. اگرچه ممکن است موادی که از روده بزرگ عبور میکنند، وارد آپاندیس شوند، اما برای موادی که وارد آن میشوند هیچ راه گریزی وجود ندارد.
مهمترین علت ابتلا به آپاندیسیت، انسداد دهانه آپاندیس است.
چون این زایده یک طرفه است و یک دهانه باز دارد، اگر به علت وجود مدفوع یا مواد زاید دیگر این مجرا بسته شود، رشد میکروبها باعث ایجاد عفونت در آپاندیس میشوند. اگر این عفونت برطرف نشود ممکن است کیسه آپاندیس پاره شده و عفونت در محوطه شکم پخش شود.
پاره شدن آپاندیس خطرناک است و میتواند در صورت عدم درمان به موقع، با یک عفونت شدید در شکم منجر به مرگ شود.
درد ناشی از آپاندیسیت در شکم و از نواحی ناف، به صورت اندک شروع میشود و در حرکتی به سمت راست شکم به سوی قسمتهای زیرین و تا نزدیکی جلوی کشاله ران میرود. در این زمان مشخصا میتوان مکان دقیق و پردرد آن را روی زائده آپاندیس حس کرد.
درد با سرفه، عطسه، لمس، راه رفتن و حتی تنفس بدتر میشود.
در برخی افراد ممکن است با تهوع، استفراغ، تب خفیف و حتی ناتوانی در دفع گاز معده همراه شود.
در صورت مراجعه دیرهنگام به پزشک و عدم انجام اقدامات اورژانسی، فرد مبتلا ممکن است با پارگی آپاندیس، گسترش عفونت در احشاء، ورود سموم به خون و پخش سریع در بدن و در نتیجه تب شدید، گیجی و سردرد، کاهش و از دست رفتن هوشیاری و در نهایت مرگ روبهرو شود.
از هنگام آغاز درد ناشی از آپاندیسیت در منطقه ناف، چهار پنج ساعت وقت دارید که به پزشک مراجعه کرده، از التهاب یا عفونت آپاندیس مطمئن شوید و آن را درمان کنید.
درمان آپاندیسیت، با خارج کردن آپاندیس عفونی یا ملتهب، به دو شیوه لاپاراسکوپی یا جراحی باز انجام میشود.
تشخیص و درمان عفونت آپاندیس در زنان (به سبب وجود شباهت علائم آن با بیماریهای زنانه) و افراد چاق (به سبب وجود لایههای زیاد چربی) سختتر است. اگر جزو این افراد هستید بیشتر احتیاط کنید و به دردهای شکمی سریعتر مشکوک شوید.
هیچ راه دارویی یا پرهیزی برای درمان آپاندیسیت وجود ندارد و اقدامات باید به صورت اورژانسی و جراحی صورت گیرد. اگر درمان هر چه زودتر انجام شود، خطرات آن کمتراست و بهبودی پس از عمل سریعتر و راحتتر به دست میآید.
البته باید گفت 20 تا 30 درصد افرادی که عمل آپاندیس میشوند، بعد از پنج ماه مشخص میشود که آپاندیسشان سالم بوده است.
علت تشخیص نادرست آپاندیسیت نیز شباهت آن با مشکلات دیگری چون عفونتهای روده و نظیر آن است.
امکان تشخیص آپاندیسیت در کودکان زیر سه سال، در زنان و مردانی که بیش از 60 سال سن دارند و در زنان باردار به این علت که دردهای گوناگونی دارند، مشکلتر بوده و با خطرات بیشتری همراه است.
منابع:
جام جم - رشید حسام
عصر ایران
ایسنا - دکتر رضا ملک زاده ، فوق تخصص بیماری های گوارش و کبد