پاسخ : شبهات فقهی (دوستان لطفا همکاری کنید)
چرا شیعیان در سه وقت نماز را به جا می آورند؟
پرسشگر : محمد رضا گوهری
توضیح سوال :
خدمت تمام دوستان سلام تقدیم داشته موفقیت بیشتر تانرا درراستای خدمت به مذهب برحق تشیع ازدربار خداوند متعال خواستارم .بنده باشنده کشور افغانستان میباشم منطقه محل سکونت بنده دردرجائی موقعیت دارد که اکثریت مطلق آن اهل تسنن میباشندچون ما باهم معاشرت داریم ایشان اکثراً انتقاد مینمایند که شما چرا نماز های پنجگانه را دروقت وزمان معین ادا نمیکنید از شما تقاضا مندم که برای پاسخ ایشان یک جواب قاطع ومقنع برایم ارسال نمائید تا با استدلال به آن قناعت آنهارا حاصل نمایم البته برای ما نیز واضح وروشن است که ایشان با لجاجت که دارند واقعیت را قبول نخواهند کرد اما با جواب که شما ارسال مینمائید شبهه را که برای بعضی ازجوانان شیعه ممکن است پیدا شود پاسخ داد.
به امید موفقیت هرچه بیشتر تان
پاسخ :
در دو مرحله به سوال شما پاسخ میدهم:
الف: جمع خواندن و جدا خواندن سنت نبوی؟
روایت اول:
صحیح مسلم – مسلم النیسابوری – ج ۲ – ص ۱۵۲- دارالفکر
حدثنا أبو بکر بن أبی شیبة وأبو کریب قالا حدثنا أبو معاویة ح وحدثنا أبو کریب وأبو سعید الأشج واللفظ لأبی کریب قالا حدثنا وکیع کلاهما عن الأعمش عن حبیب بن أبی ثابت عن سعید ابن جبیر عن ابن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر
**لازم به ذکر است که صحیح بخاری یکی از بزرگترین کتب اهل سنت است. تا جایی که علمای سلف اهل سنت چنین می گویند: (بعد از قران صحیحترین کتب. بخاری و مسلم می باشد)**
کمی هم از حیث سندی این روایت را بررسی کنیم؟
اجازه هست؟
با اجازه بزرگترها
الف: ابوبکر بن ابی شیبه
تاریخ بغداد – الخطیب البغدادی – ج ۱۰ – ص ۷۱
أبو بکر بن أبی شیبة ثقة .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
لسان المیزان – ابن حجر – ج ۴ – پاورقى ص ۲۸۶
أبى بکر بن أبی شیبة ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تاریخ بغداد|الخطیب البغدادی|۱۰|۴۶۳|مهمترین مصادر رجال سنى|دراسة وتحقیق : مصطفى عبد القادر عطا|الأولى|۱۴۱۷ – ۱۹۹۷ م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||
لسان المیزان|ابن حجر|۴|۸۵۲|مهمترین مصادر رجال سنى||الثانیة|۱۳۹۰ – ۱۹۷۱ م||مؤسسة الأعلمی للمطبوعات – بیروت – لبنان||الطبعة الأولى بمطبعة مجلس دائرة المعارف النظامیة الکائنة فی الهند بمحروسة حیدر آباد الدکن عمرها الله إلى أقصى الزمن سنة ۱۳۳۰ هجریة
ب: ابوکریب:
عمدة القاری – العینی – ج ۲۳ – ص ۷۵
محمد بن العلاء بن کریب أبو کریب الکوفی وهو شیخ مسلم أیضا
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تقریب التهذیب – ابن حجر – ج ۲ – ص ۱۲۱
محمد بن العلاء بن کریب الهمدانی أبو کریب الکوفی مشهور بکنیته ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
عمدة القاری|العینی|۲۳|۸۵۵|مصادر حدیث سنى – فقه||||بیروت – دار إحیاء التراث العربی|دار إحیاء التراث العربی||
تقریب التهذیب|ابن حجر|۲|۸۵۲|مهمترین مصادر رجال سنى|دراسة وتحقیق : مصطفى عبد القادر عطا|الثانیة|۱۴۱۵ – ۱۹۹۵ م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||طبعة مقابلة على نسخة بخط المؤلف وعلى تهذیب التهذیب وتهذیب الکمال
ج: ابومعاویه
تحفة الأحوذی – المبارکفوری – ج ۸ – ص ۲۳۶
أبو معاویة ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تقریب التهذیب – ابن حجر – ج ۲ – ص ۳۲۴
أبو معاویة ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تحفة الأحوذی|المبارکفوری|۸|۱۲۸۲|مصادر حدیث سنى – فقه||الأولى|۱۴۱۰ – ۱۹۹۰ م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||
تقریب التهذیب|ابن حجر|۲|۸۵۲|مهمترین مصادر رجال سنى|دراسة وتحقیق : مصطفى عبد القادر عطا|الثانیة|۱۴۱۵ – ۱۹۹۵ م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||طبعة مقابلة على نسخة بخط المؤلف وعلى تهذیب التهذیب وتهذیب الکمال
نکته: در متن روایت امده است. که جناب ابو سعید الاشجع لفظ جناب ابی کریب را بیان میکنند. پس نیازی به بررسی جناب ابوسعید نیست. البته ایشان جزو ثقات اهل سنت هستند. ولی برای خلاصه کلام به اصل راویان می پردازیم.
خ: وکیع
الجرح والتعدیل – الرازی – ج ۱ – ص ۲۲۰
قال سمعت ابن نمیر یقول : وکیع اعلم بالحدیث من ابن إدریس .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الجرح والتعدیل – الرازی – ج ۱ – ص ۲۲۲
حدثنا عبد الرحمن نا علی بن الحسین الهرثمی قال سمعت أبا داود البستی وسأله أبو بکر الخراز ( ۶۲ ک ) [ وغیره - ۲ ] : من أفضل من أدرکت عندک ؟ فقال : ما أدرکت رجلا کان أخشع لله عز وجل من وکیع .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تفسیر القرطبی – القرطبی – ج ۵ – ص ۲۲۲
وکیع ثقة إمام أخرج له البخاری ومسلم وغیرهما من الأئمة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تاریخ بغداد – الخطیب البغدادی – ج ۲ – ص ۷۸
أخبرنی أبی قال محمد بن أبان أبو بکر البلخی مستملی وکیع ثقة .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تاریخ مدینة دمشق – ابن عساکر – ج ۶۳ – ص ۹۰
حدثنا عبد الرحمن بن یوسف بن خراش قال وکیع ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الجرح والتعدیل|الرازی|۱|۳۲۷|مهمترین مصادر رجال سنى||الأولى|۱۳۷۱ – ۱۹۵۲ م|مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة – بحیدر آباد الدکن – الهند|دار إحیاء التراث العربی – بیروت||عن النسخة المحفوظة فی کوپریلی ( تحت رقم ۲۷۸) وعن النسخة المحفوظة فی مکتبة مراد ملا ( تحت رقم ۱۴۲۷) وعن النسخة المحفوظة فی مکتبة دار الکتب المصریة ( تحت رقم ۸۹۲)
تفسیر القرطبی|القرطبی|۵|۶۷۱|مصادر تفسیر سنى|تصحیح : أبو إسحاق إبراهیم أطفیش||۱۴۰۵ – ۱۹۸۵ م||دار إحیاء التراث العربی – بیروت – لبنان||مؤسسة التاریخ العربی
تاریخ بغداد|الخطیب البغدادی|۲|۴۶۳|مهمترین مصادر رجال سنى|دراسة وتحقیق : مصطفى عبد القادر عطا|الأولى|۱۴۱۷ – ۱۹۹۷ م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||
تاریخ مدینة دمشق|ابن عساکر|۶۳|۵۷۱|مهمترین مصادر رجال سنى|علی شیری||۱۴۱۵|دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان|دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان||
د: الاعمش
معرفة الثقات – العجلی – ج ۱ – ص ۴۳۴
کان الأعمش ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الجرح والتعدیل – الرازی – ج ۴ – ص ۱۴۶
سلیمان بن مهران الأعمش ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الجرح والتعدیل – الرازی – ج ۴ – ص ۱۴۷
قال سمعت أبی یقول : الأعمش ثقة یحتج بحدیثه . حدثنا عبد الرحمن قال سمعت أبا زرعة . یقول : سلیمان الأعمش امام .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
معرفة الثقات|العجلی|۱|۲۶۱|مهمترین مصادر رجال سنى||الأولى|۱۴۰۵||مکتبة الدار – المدینة المنورة||
الجرح والتعدیل|الرازی|۴|۳۲۷|مهمترین مصادر رجال سنى||الأولى|۱۳۷۱ – ۱۹۵۲ م|مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة – بحیدر آباد الدکن – الهند|دار إحیاء التراث العربی – بیروت||عن النسخة المحفوظة فی کوپریلی ( تحت رقم ۲۷۸) وعن النسخة المحفوظة فی مکتبة دار الکتب المصریة ( تحت رقم ۸۹۱)
و: حبیب بن ابی ثابت
الکامل – عبد الله بن عدی – ج ۲ – ص ۴۰۷
ابن أبی مریم سمعت یحیى یقول حبیب بن أبی ثابت ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الکامل|عبد الله بن عدی|۲|۳۶۵|مهمترین مصادر رجال سنى|قراءة وتدقیق : یحیى مختار غزاوی|الثالثة|محرم ۱۴۰۹ – ۱۹۸۸ م||دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان||الطبعة الأولى تحقیق : الدکتور سهیل زکار ۱۴۰۴ – ۱۹۸۴ م / الثانیة ۱۴۰۵ – ۱۹۸۵ م / الثالثة منقحة وبها تعلیقات وزیادات کثیرة – قرأها ودققها على المخطوطات یحیى مختار الغزاوی – محرم ۱۴۰۹ – ۱۹۸۸ م
ه: سعید بن جبیر
الجرح والتعدیل – الرازی – ج ۴ – ص ۱۰
عن یحیى ابن معین أنه قال : سعید بن جبیر ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الجرح والتعدیل|الرازی|۴|۳۲۷|مهمترین مصادر رجال سنى||الأولى|۱۳۷۱ – ۱۹۵۲ م|مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة – بحیدر آباد الدکن – الهند|دار إحیاء التراث العربی – بیروت||عن النسخة المحفوظة فی کوپریلی ( تحت رقم ۲۷۸) وعن النسخة المحفوظة فی مکتبة دار الکتب المصریة ( تحت رقم ۸۹۱)
آری این بود بررسی روایت مورد نظر که در صحیح مسلم یکی از بزرگترین کتب اهل سنت بیان شده است.
حال آیا این روایت را دیگران نیز بیان کرده اند؟
المغنی – عبد الله بن قدامه – ج ۲ – ص ۱۲۰
لنا ما روى ابن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر وبین المغرب والعشاء من غیر خوف ولا مطر وفى روایة من غیر خوف ولا سفر ،
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
صحیح مسلم – مسلم النیسابوری – ج ۲ – ص ۱۵۲
حدثنا أبو بکر بن أبی شیبة وأبو کریب قالا حدثنا أبو معاویة ح وحدثنا أبو کریب وأبو سعید الأشج واللفظ لأبی کریب قالا حدثنا وکیع کلاهما عن الأعمش عن حبیب بن أبی ثابت عن سعید ابن جبیر عن ابن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
سنن أبی داود – ابن الأشعث السجستانی – ج ۱ – ص ۲۷۱ – ۲۷۲
حدثنا عثمان بن أبی شیبة ، ثنا أبو معاویة ، ثنا الأعمش ، عن حبیب ‹ صفحه ۲۷۲ › ابن أبی ثابت ، عن سعید بن جبیر ، عن ابن عباس ، قال : جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة من غیر خوف ولا مطر ، فقیل لابن عباس : ما أراد إلى ذلک ؟ قال : أراد أن لا یحرج أمته .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
سنن الترمذی – الترمذی – ج ۱ – ص ۱۲۱
حدثنا هناد حدثنا أبو معاویة عن الأعمش عن حبیب بن أبی ثابت عن سعید بن جبیر عن ابن عباس قال : ( جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر ، وبین المغرب والعشاء بالمدینة ، من غیر خوف ولا مطر . قال : فقیل لابن عباس : ما أراد بذلک ؟ قال : أراد ان لا یحرج أمته ) .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
سنن النسائی – النسائی – ج ۵ – ص ۲۶۰
أخبرنا عیسى ابن إبراهیم قال حدثنا ابن وهب عن یونس عن ابن شهاب أن عبید الله بن عبد الله أخبره أن أباه قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین المغرب والعشاء لیس بینهما سجدة صلى المغرب ثلاث رکعات والعشاء رکعتین وکان عبد الله بن عمر یجمع کذلک حتى لحق بالله عز وجل
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
السنن الکبرى – البیهقی – ج ۳ – ص ۱۶۲
( أخبرنا ) أبو عبد الله الحافظ وأبو سعید بن أبی عمرو قالا ثنا أبو العباس هو الأصم ثنا أسید بن عاصم ثنا الحسین بن حفص عن سفیان عن أبی لزبیر عن أبی الطفیل عن معاذ بن جبل قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم فی غزوة تبوک بین الظهر والعصر وبین المغرب والعشاء
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
السنن الکبرى – البیهقی – ج ۳ – ص ۱۶۷
( واما حدیث ) هشام بن سعد ( فأخبرنا ) أبو القاسم الحرفی ببغداد ثنا علی بن محمد بن الزبیر الکوفی ثنا إبراهیم بن إسحاق ثنا جعفر بن عون عن هشام بن سعد ثنا أبو الزبیر عن سعید بن جبیر عن عبد الله بن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء فی المدینة من غیر خوف ولا سفر قلت لم ترى یا ابن عباس قال أراد ان لا یحرج أمته
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
السنن الکبرى – البیهقی – ج ۳ – ص ۱۶۷
أبو الحسن علی بن محمد المقری أنبأ الحسن بن محمد بن إسحاق ثنا یوسف بن یعقوب القاضی ثنا أبو موسى ثنا أبو معاویة قال وحدثنا محمد بن أبی بکر ثنا وکیع قالا ثنا الأعمش عن حبیب بن أبی ثابت عن سعید بن جبیر عن ابن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر قیل له فماذا أراد بذلک قال أراد ان لا یحرج أمته قال وکیع فی حدیثه قال سعید قلت لابن عباس لم فعل ذلک رسول الله صلى الله علیه وسلم قال کیلا یحرج أمته
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
شرح مسلم – النووی – ج ۵ – ص ۲۱۶ – ۲۱۷
عن ابن عباس جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر وبین المغرب والعشاء ‹ صفحه ۲۱۷ › بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر قلت لابن عباس لم فعل ذلک قال کی لا یحرج أمته
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
مجمع الزوائد – الهیثمی – ج ۲ – ص ۱۵۹
عن أبی سعید یعنی الخدری قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر وبین المغرب والعشاء أخر المغرب وعجل العشاء فصلاهما جمعا
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
عمدة القاری – العینی – ج ۷ – ص ۱۴۹
(من روایة حجاج عن عمرو بن شعیب عن أبیه عن جده قال : ( جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الصلاتین فی غزوة بنی المصطلق )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
عمدة القاری – العینی – ج ۷ – ص ۱۵۰
رواه مسلم وفی لفظ قال ( جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر . قیل لابن عباس : ما أراد إلى ذلک ؟ قال : أراد أن لا یحرج أمته .
اما این روایت را از حیث رجال اهل سنت بررسی کنیم:
حتّى اگر فرض کنیم که همه این اسناد مشکل داشته باشند، بازهم نمىتوانیم از حجیّت آن دست برداریم؛ زیرا بر مبناى قواعد علم رجال اهل سنّت، اگر سند روایت از سه عدد گذشت، حتّى اگر همه آنها ضعیف باشد، یکدیگر را تقویت کرده و حجّت مىشود؛ چنانچه بدر الدین عینى (متوفای ۸۵۵هـ) در عمدة القارى به نقل از محیى الدین نووى مىنویسد:
وقال النووی فی (شرح المهذب): إن الحدیث إذا روی من طرق ومفرداتها ضعاف یحتج به، على أنا نقول: قد شهد لمذهبنا عدة أحادیث من الصحابة بطرق مختلفة کثیرة یقوی بعضها بعضا، وإن کان کل واحد ضعیفا.
نووى در شرح مهذب گفته است: اگر روایتى با سندهاى گوناگون نقل شود؛ ولى برخى از راویان آن ضعیف باشند، بازهم به آن احتجاج مىشود، افزون بر این که ما مىگوییم: تعدادى حدیث از صحابه و از راههاى گوناگونى نقل شده است که برخى از آن برخى دیگر را تقویت مىکنند؛ اگرچه هریک از آن احادیث ضعیف باشند.
العینی، بدر الدین محمود بن أحمد (متوفای ۸۵۵هـ)، عمدة القاری شرح صحیح البخاری، ج ۳، ص ۳۰۷، ناشر: دار إحیاء التراث العربی – بیروت.
ابن تیمیه حرّانى در مجموع فتاوى مىنویسد:
تعدّد الطرق وکثرتها یقوی بعضها بعضا حتى قد یحصل العلم بها ولو کان الناقلون فجّارا فسّاقا فکیف إذا کانوا علماء عدولا ولکن کثر فی حدیثهم الغلط.
زیادى و تعدد راههاى نقل حدیث برخى برخى دیگر را تقویت مىکند که خود زمینه علم به آن را فراهم مىکند؛ اگر چه راویان آن فاسق و فاجر باشند؛ حال چگونه خواهد بود حال حدیثى که تمام راویان آن افراد عادلى باشند که خطا و اشتباه هم در نقلشان فراوان باشد.
ابن تیمیه الحرانی، أحمد عبد الحلیم أبو العباس (متوفای ۷۲۸ هـ)، کتب ورسائل وفتاوى شیخ الإسلام ابن تیمیة، ج ۱۸، ص ۲۶، تحقیق: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم العاصمی النجدی، ناشر: مکتبة ابن تیمیة، الطبعة: الثانیة.
هنگامى که روایتى طرق متعدد داشته باشد و راویان آن همگى فاسق و فاجر باشند، همدیگر را تقویت کرده و حجت مىشود، روایت قصر نماز رسول در سفر را که در صحیح مسلم بود بررسی کردیم و دیدیم که کسی بین انان طبق نقل جمهور منکر الحدیث نیست.
محمد ناصر البانى در ارواء الغلیل پس از نقل طُرُق یک روایت مىگوید:
وجملة القول: أن الحدیث طرقه کلها لا تخلو من ضعف ولکنه ضعف یسیر إذ لیس فی شئ منها من اتهم بکذب وإنما العلة الارسال أو سوء الحفظ ومن المقرر فی « علم المصطلح » أن الطرق یقوی بعضها بعضا إذا لم یکن فیها متهم.
خلاصه آن که، تمام سندهاى این حدیث بدون ضعف نیست؛ اگر چه ضعف مهمى نیست؛ زیرا کسى که متهم به دروغ باشد، در طُرُق حدیث وجود ندارد و علّت ضعف یا ارسال آن است و یا کم حافظه بودن راوى. از مسائل ثابت شده در علم رجال این است که سند هاى متعدد درصورتى که در سلسله سند فرد متّهمى نباشد، یکدیگر را تقویت مىکنند.
البانی، محمد ناصر، إرواء الغلیل فی تخریج أحادیث منار السبیل، ج ۱، ص ۱۶۰، تحقیق: إشراف: زهیر الشاویش، ناشر: المکتب الإسلامی – بیروت – لبنان، الطبعة: الثانیة، ۱۴۰۵ – ۱۹۸۵ م.
در نتیجه، این روایات حتّى اگر از نظر سند هم ضعیف باشند، بازهم حجّت و قابل استدلال هستند.
حال شما مخاطب عزیز بگویید این کار شیعه بدعت است یا عین سنت نبوی؟
البته عرض میکنم. که ما نمیخواهیم بگوییم که نماز در ۵وعده بر خلاف سنت نبوی است و صحیح نیست. بلکه ما عرض میکنیم برادران و خواهران اهل سنت اگر نبی اکرم۵وعده نماز میخوانده است. همانگونه جمع هم میخوانده است. پس شما به یکی از سنتها (۵وعده) و شیعیان به یکی از سنتها (جمع بین صلاتین) عمل می کنند.
سنت نبوی چیست؟
کاری را که پیامبر انجام داده است را سنت نبوی گویند.
برای اینکه یه کار را سنت نبوی نامند نیازی نیست که اینکار حتما دفعات متعددی تکرار شود. حتی اگر یک بار پیامبر اکرم اینکار را انجام دهند و دیگر آنرا انجام ندهند و از آن هم منع نکنند. اینکار سنت نبوی است.
آیا نیست؟
بر فرض اینکه بگوییم پیامبر در جنگها اینکار را (جمع بین طلاتین) فقط انجام میداده است. هیچی دلیلی ندارید که بگویید پیامبر از این کار بعدا منع کرده است.آیا کسی به خودش جرات خواهد داد بگوید شیعه چون جمع بین صلاتین می کند بدعت گذار است؟ زیرا سنت نبوی است.
فکر کنم دیگر نباید به خاطر اینکه شیعیان نمازهایشان را در ۳وعده میخوانند آنانرا بدعت گذار معرفی کرد؟
درست نیست؟
پس روشن شد سنت نبوی هست
ب: نکته ای که باید توجه کنید اینکه علمای شیعه هم می گویند در صورتی که شخص می تواند نمازها را جدا از هم بخواند در ۵ وعده بهتر است و استحباب دارد
چرا شیعیان در سه وقت نماز را به جا می آورند؟
پرسشگر : محمد رضا گوهری
توضیح سوال :
خدمت تمام دوستان سلام تقدیم داشته موفقیت بیشتر تانرا درراستای خدمت به مذهب برحق تشیع ازدربار خداوند متعال خواستارم .بنده باشنده کشور افغانستان میباشم منطقه محل سکونت بنده دردرجائی موقعیت دارد که اکثریت مطلق آن اهل تسنن میباشندچون ما باهم معاشرت داریم ایشان اکثراً انتقاد مینمایند که شما چرا نماز های پنجگانه را دروقت وزمان معین ادا نمیکنید از شما تقاضا مندم که برای پاسخ ایشان یک جواب قاطع ومقنع برایم ارسال نمائید تا با استدلال به آن قناعت آنهارا حاصل نمایم البته برای ما نیز واضح وروشن است که ایشان با لجاجت که دارند واقعیت را قبول نخواهند کرد اما با جواب که شما ارسال مینمائید شبهه را که برای بعضی ازجوانان شیعه ممکن است پیدا شود پاسخ داد.
به امید موفقیت هرچه بیشتر تان
پاسخ :
در دو مرحله به سوال شما پاسخ میدهم:
الف: جمع خواندن و جدا خواندن سنت نبوی؟
روایت اول:
صحیح مسلم – مسلم النیسابوری – ج ۲ – ص ۱۵۲- دارالفکر
حدثنا أبو بکر بن أبی شیبة وأبو کریب قالا حدثنا أبو معاویة ح وحدثنا أبو کریب وأبو سعید الأشج واللفظ لأبی کریب قالا حدثنا وکیع کلاهما عن الأعمش عن حبیب بن أبی ثابت عن سعید ابن جبیر عن ابن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر
**لازم به ذکر است که صحیح بخاری یکی از بزرگترین کتب اهل سنت است. تا جایی که علمای سلف اهل سنت چنین می گویند: (بعد از قران صحیحترین کتب. بخاری و مسلم می باشد)**
کمی هم از حیث سندی این روایت را بررسی کنیم؟
اجازه هست؟
با اجازه بزرگترها
الف: ابوبکر بن ابی شیبه
تاریخ بغداد – الخطیب البغدادی – ج ۱۰ – ص ۷۱
أبو بکر بن أبی شیبة ثقة .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
لسان المیزان – ابن حجر – ج ۴ – پاورقى ص ۲۸۶
أبى بکر بن أبی شیبة ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تاریخ بغداد|الخطیب البغدادی|۱۰|۴۶۳|مهمترین مصادر رجال سنى|دراسة وتحقیق : مصطفى عبد القادر عطا|الأولى|۱۴۱۷ – ۱۹۹۷ م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||
لسان المیزان|ابن حجر|۴|۸۵۲|مهمترین مصادر رجال سنى||الثانیة|۱۳۹۰ – ۱۹۷۱ م||مؤسسة الأعلمی للمطبوعات – بیروت – لبنان||الطبعة الأولى بمطبعة مجلس دائرة المعارف النظامیة الکائنة فی الهند بمحروسة حیدر آباد الدکن عمرها الله إلى أقصى الزمن سنة ۱۳۳۰ هجریة
ب: ابوکریب:
عمدة القاری – العینی – ج ۲۳ – ص ۷۵
محمد بن العلاء بن کریب أبو کریب الکوفی وهو شیخ مسلم أیضا
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تقریب التهذیب – ابن حجر – ج ۲ – ص ۱۲۱
محمد بن العلاء بن کریب الهمدانی أبو کریب الکوفی مشهور بکنیته ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
عمدة القاری|العینی|۲۳|۸۵۵|مصادر حدیث سنى – فقه||||بیروت – دار إحیاء التراث العربی|دار إحیاء التراث العربی||
تقریب التهذیب|ابن حجر|۲|۸۵۲|مهمترین مصادر رجال سنى|دراسة وتحقیق : مصطفى عبد القادر عطا|الثانیة|۱۴۱۵ – ۱۹۹۵ م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||طبعة مقابلة على نسخة بخط المؤلف وعلى تهذیب التهذیب وتهذیب الکمال
ج: ابومعاویه
تحفة الأحوذی – المبارکفوری – ج ۸ – ص ۲۳۶
أبو معاویة ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تقریب التهذیب – ابن حجر – ج ۲ – ص ۳۲۴
أبو معاویة ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تحفة الأحوذی|المبارکفوری|۸|۱۲۸۲|مصادر حدیث سنى – فقه||الأولى|۱۴۱۰ – ۱۹۹۰ م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||
تقریب التهذیب|ابن حجر|۲|۸۵۲|مهمترین مصادر رجال سنى|دراسة وتحقیق : مصطفى عبد القادر عطا|الثانیة|۱۴۱۵ – ۱۹۹۵ م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||طبعة مقابلة على نسخة بخط المؤلف وعلى تهذیب التهذیب وتهذیب الکمال
نکته: در متن روایت امده است. که جناب ابو سعید الاشجع لفظ جناب ابی کریب را بیان میکنند. پس نیازی به بررسی جناب ابوسعید نیست. البته ایشان جزو ثقات اهل سنت هستند. ولی برای خلاصه کلام به اصل راویان می پردازیم.
خ: وکیع
الجرح والتعدیل – الرازی – ج ۱ – ص ۲۲۰
قال سمعت ابن نمیر یقول : وکیع اعلم بالحدیث من ابن إدریس .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الجرح والتعدیل – الرازی – ج ۱ – ص ۲۲۲
حدثنا عبد الرحمن نا علی بن الحسین الهرثمی قال سمعت أبا داود البستی وسأله أبو بکر الخراز ( ۶۲ ک ) [ وغیره - ۲ ] : من أفضل من أدرکت عندک ؟ فقال : ما أدرکت رجلا کان أخشع لله عز وجل من وکیع .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تفسیر القرطبی – القرطبی – ج ۵ – ص ۲۲۲
وکیع ثقة إمام أخرج له البخاری ومسلم وغیرهما من الأئمة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تاریخ بغداد – الخطیب البغدادی – ج ۲ – ص ۷۸
أخبرنی أبی قال محمد بن أبان أبو بکر البلخی مستملی وکیع ثقة .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تاریخ مدینة دمشق – ابن عساکر – ج ۶۳ – ص ۹۰
حدثنا عبد الرحمن بن یوسف بن خراش قال وکیع ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الجرح والتعدیل|الرازی|۱|۳۲۷|مهمترین مصادر رجال سنى||الأولى|۱۳۷۱ – ۱۹۵۲ م|مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة – بحیدر آباد الدکن – الهند|دار إحیاء التراث العربی – بیروت||عن النسخة المحفوظة فی کوپریلی ( تحت رقم ۲۷۸) وعن النسخة المحفوظة فی مکتبة مراد ملا ( تحت رقم ۱۴۲۷) وعن النسخة المحفوظة فی مکتبة دار الکتب المصریة ( تحت رقم ۸۹۲)
تفسیر القرطبی|القرطبی|۵|۶۷۱|مصادر تفسیر سنى|تصحیح : أبو إسحاق إبراهیم أطفیش||۱۴۰۵ – ۱۹۸۵ م||دار إحیاء التراث العربی – بیروت – لبنان||مؤسسة التاریخ العربی
تاریخ بغداد|الخطیب البغدادی|۲|۴۶۳|مهمترین مصادر رجال سنى|دراسة وتحقیق : مصطفى عبد القادر عطا|الأولى|۱۴۱۷ – ۱۹۹۷ م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||
تاریخ مدینة دمشق|ابن عساکر|۶۳|۵۷۱|مهمترین مصادر رجال سنى|علی شیری||۱۴۱۵|دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان|دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان||
د: الاعمش
معرفة الثقات – العجلی – ج ۱ – ص ۴۳۴
کان الأعمش ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الجرح والتعدیل – الرازی – ج ۴ – ص ۱۴۶
سلیمان بن مهران الأعمش ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الجرح والتعدیل – الرازی – ج ۴ – ص ۱۴۷
قال سمعت أبی یقول : الأعمش ثقة یحتج بحدیثه . حدثنا عبد الرحمن قال سمعت أبا زرعة . یقول : سلیمان الأعمش امام .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
معرفة الثقات|العجلی|۱|۲۶۱|مهمترین مصادر رجال سنى||الأولى|۱۴۰۵||مکتبة الدار – المدینة المنورة||
الجرح والتعدیل|الرازی|۴|۳۲۷|مهمترین مصادر رجال سنى||الأولى|۱۳۷۱ – ۱۹۵۲ م|مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة – بحیدر آباد الدکن – الهند|دار إحیاء التراث العربی – بیروت||عن النسخة المحفوظة فی کوپریلی ( تحت رقم ۲۷۸) وعن النسخة المحفوظة فی مکتبة دار الکتب المصریة ( تحت رقم ۸۹۱)
و: حبیب بن ابی ثابت
الکامل – عبد الله بن عدی – ج ۲ – ص ۴۰۷
ابن أبی مریم سمعت یحیى یقول حبیب بن أبی ثابت ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الکامل|عبد الله بن عدی|۲|۳۶۵|مهمترین مصادر رجال سنى|قراءة وتدقیق : یحیى مختار غزاوی|الثالثة|محرم ۱۴۰۹ – ۱۹۸۸ م||دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان||الطبعة الأولى تحقیق : الدکتور سهیل زکار ۱۴۰۴ – ۱۹۸۴ م / الثانیة ۱۴۰۵ – ۱۹۸۵ م / الثالثة منقحة وبها تعلیقات وزیادات کثیرة – قرأها ودققها على المخطوطات یحیى مختار الغزاوی – محرم ۱۴۰۹ – ۱۹۸۸ م
ه: سعید بن جبیر
الجرح والتعدیل – الرازی – ج ۴ – ص ۱۰
عن یحیى ابن معین أنه قال : سعید بن جبیر ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الجرح والتعدیل|الرازی|۴|۳۲۷|مهمترین مصادر رجال سنى||الأولى|۱۳۷۱ – ۱۹۵۲ م|مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة – بحیدر آباد الدکن – الهند|دار إحیاء التراث العربی – بیروت||عن النسخة المحفوظة فی کوپریلی ( تحت رقم ۲۷۸) وعن النسخة المحفوظة فی مکتبة دار الکتب المصریة ( تحت رقم ۸۹۱)
آری این بود بررسی روایت مورد نظر که در صحیح مسلم یکی از بزرگترین کتب اهل سنت بیان شده است.
حال آیا این روایت را دیگران نیز بیان کرده اند؟
المغنی – عبد الله بن قدامه – ج ۲ – ص ۱۲۰
لنا ما روى ابن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر وبین المغرب والعشاء من غیر خوف ولا مطر وفى روایة من غیر خوف ولا سفر ،
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
صحیح مسلم – مسلم النیسابوری – ج ۲ – ص ۱۵۲
حدثنا أبو بکر بن أبی شیبة وأبو کریب قالا حدثنا أبو معاویة ح وحدثنا أبو کریب وأبو سعید الأشج واللفظ لأبی کریب قالا حدثنا وکیع کلاهما عن الأعمش عن حبیب بن أبی ثابت عن سعید ابن جبیر عن ابن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
سنن أبی داود – ابن الأشعث السجستانی – ج ۱ – ص ۲۷۱ – ۲۷۲
حدثنا عثمان بن أبی شیبة ، ثنا أبو معاویة ، ثنا الأعمش ، عن حبیب ‹ صفحه ۲۷۲ › ابن أبی ثابت ، عن سعید بن جبیر ، عن ابن عباس ، قال : جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة من غیر خوف ولا مطر ، فقیل لابن عباس : ما أراد إلى ذلک ؟ قال : أراد أن لا یحرج أمته .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
سنن الترمذی – الترمذی – ج ۱ – ص ۱۲۱
حدثنا هناد حدثنا أبو معاویة عن الأعمش عن حبیب بن أبی ثابت عن سعید بن جبیر عن ابن عباس قال : ( جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر ، وبین المغرب والعشاء بالمدینة ، من غیر خوف ولا مطر . قال : فقیل لابن عباس : ما أراد بذلک ؟ قال : أراد ان لا یحرج أمته ) .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
سنن النسائی – النسائی – ج ۵ – ص ۲۶۰
أخبرنا عیسى ابن إبراهیم قال حدثنا ابن وهب عن یونس عن ابن شهاب أن عبید الله بن عبد الله أخبره أن أباه قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین المغرب والعشاء لیس بینهما سجدة صلى المغرب ثلاث رکعات والعشاء رکعتین وکان عبد الله بن عمر یجمع کذلک حتى لحق بالله عز وجل
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
السنن الکبرى – البیهقی – ج ۳ – ص ۱۶۲
( أخبرنا ) أبو عبد الله الحافظ وأبو سعید بن أبی عمرو قالا ثنا أبو العباس هو الأصم ثنا أسید بن عاصم ثنا الحسین بن حفص عن سفیان عن أبی لزبیر عن أبی الطفیل عن معاذ بن جبل قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم فی غزوة تبوک بین الظهر والعصر وبین المغرب والعشاء
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
السنن الکبرى – البیهقی – ج ۳ – ص ۱۶۷
( واما حدیث ) هشام بن سعد ( فأخبرنا ) أبو القاسم الحرفی ببغداد ثنا علی بن محمد بن الزبیر الکوفی ثنا إبراهیم بن إسحاق ثنا جعفر بن عون عن هشام بن سعد ثنا أبو الزبیر عن سعید بن جبیر عن عبد الله بن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء فی المدینة من غیر خوف ولا سفر قلت لم ترى یا ابن عباس قال أراد ان لا یحرج أمته
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
السنن الکبرى – البیهقی – ج ۳ – ص ۱۶۷
أبو الحسن علی بن محمد المقری أنبأ الحسن بن محمد بن إسحاق ثنا یوسف بن یعقوب القاضی ثنا أبو موسى ثنا أبو معاویة قال وحدثنا محمد بن أبی بکر ثنا وکیع قالا ثنا الأعمش عن حبیب بن أبی ثابت عن سعید بن جبیر عن ابن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر قیل له فماذا أراد بذلک قال أراد ان لا یحرج أمته قال وکیع فی حدیثه قال سعید قلت لابن عباس لم فعل ذلک رسول الله صلى الله علیه وسلم قال کیلا یحرج أمته
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
شرح مسلم – النووی – ج ۵ – ص ۲۱۶ – ۲۱۷
عن ابن عباس جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر وبین المغرب والعشاء ‹ صفحه ۲۱۷ › بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر قلت لابن عباس لم فعل ذلک قال کی لا یحرج أمته
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
مجمع الزوائد – الهیثمی – ج ۲ – ص ۱۵۹
عن أبی سعید یعنی الخدری قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر وبین المغرب والعشاء أخر المغرب وعجل العشاء فصلاهما جمعا
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
عمدة القاری – العینی – ج ۷ – ص ۱۴۹
(من روایة حجاج عن عمرو بن شعیب عن أبیه عن جده قال : ( جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الصلاتین فی غزوة بنی المصطلق )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
عمدة القاری – العینی – ج ۷ – ص ۱۵۰
رواه مسلم وفی لفظ قال ( جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر . قیل لابن عباس : ما أراد إلى ذلک ؟ قال : أراد أن لا یحرج أمته .
اما این روایت را از حیث رجال اهل سنت بررسی کنیم:
حتّى اگر فرض کنیم که همه این اسناد مشکل داشته باشند، بازهم نمىتوانیم از حجیّت آن دست برداریم؛ زیرا بر مبناى قواعد علم رجال اهل سنّت، اگر سند روایت از سه عدد گذشت، حتّى اگر همه آنها ضعیف باشد، یکدیگر را تقویت کرده و حجّت مىشود؛ چنانچه بدر الدین عینى (متوفای ۸۵۵هـ) در عمدة القارى به نقل از محیى الدین نووى مىنویسد:
وقال النووی فی (شرح المهذب): إن الحدیث إذا روی من طرق ومفرداتها ضعاف یحتج به، على أنا نقول: قد شهد لمذهبنا عدة أحادیث من الصحابة بطرق مختلفة کثیرة یقوی بعضها بعضا، وإن کان کل واحد ضعیفا.
نووى در شرح مهذب گفته است: اگر روایتى با سندهاى گوناگون نقل شود؛ ولى برخى از راویان آن ضعیف باشند، بازهم به آن احتجاج مىشود، افزون بر این که ما مىگوییم: تعدادى حدیث از صحابه و از راههاى گوناگونى نقل شده است که برخى از آن برخى دیگر را تقویت مىکنند؛ اگرچه هریک از آن احادیث ضعیف باشند.
العینی، بدر الدین محمود بن أحمد (متوفای ۸۵۵هـ)، عمدة القاری شرح صحیح البخاری، ج ۳، ص ۳۰۷، ناشر: دار إحیاء التراث العربی – بیروت.
ابن تیمیه حرّانى در مجموع فتاوى مىنویسد:
تعدّد الطرق وکثرتها یقوی بعضها بعضا حتى قد یحصل العلم بها ولو کان الناقلون فجّارا فسّاقا فکیف إذا کانوا علماء عدولا ولکن کثر فی حدیثهم الغلط.
زیادى و تعدد راههاى نقل حدیث برخى برخى دیگر را تقویت مىکند که خود زمینه علم به آن را فراهم مىکند؛ اگر چه راویان آن فاسق و فاجر باشند؛ حال چگونه خواهد بود حال حدیثى که تمام راویان آن افراد عادلى باشند که خطا و اشتباه هم در نقلشان فراوان باشد.
ابن تیمیه الحرانی، أحمد عبد الحلیم أبو العباس (متوفای ۷۲۸ هـ)، کتب ورسائل وفتاوى شیخ الإسلام ابن تیمیة، ج ۱۸، ص ۲۶، تحقیق: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم العاصمی النجدی، ناشر: مکتبة ابن تیمیة، الطبعة: الثانیة.
هنگامى که روایتى طرق متعدد داشته باشد و راویان آن همگى فاسق و فاجر باشند، همدیگر را تقویت کرده و حجت مىشود، روایت قصر نماز رسول در سفر را که در صحیح مسلم بود بررسی کردیم و دیدیم که کسی بین انان طبق نقل جمهور منکر الحدیث نیست.
محمد ناصر البانى در ارواء الغلیل پس از نقل طُرُق یک روایت مىگوید:
وجملة القول: أن الحدیث طرقه کلها لا تخلو من ضعف ولکنه ضعف یسیر إذ لیس فی شئ منها من اتهم بکذب وإنما العلة الارسال أو سوء الحفظ ومن المقرر فی « علم المصطلح » أن الطرق یقوی بعضها بعضا إذا لم یکن فیها متهم.
خلاصه آن که، تمام سندهاى این حدیث بدون ضعف نیست؛ اگر چه ضعف مهمى نیست؛ زیرا کسى که متهم به دروغ باشد، در طُرُق حدیث وجود ندارد و علّت ضعف یا ارسال آن است و یا کم حافظه بودن راوى. از مسائل ثابت شده در علم رجال این است که سند هاى متعدد درصورتى که در سلسله سند فرد متّهمى نباشد، یکدیگر را تقویت مىکنند.
البانی، محمد ناصر، إرواء الغلیل فی تخریج أحادیث منار السبیل، ج ۱، ص ۱۶۰، تحقیق: إشراف: زهیر الشاویش، ناشر: المکتب الإسلامی – بیروت – لبنان، الطبعة: الثانیة، ۱۴۰۵ – ۱۹۸۵ م.
در نتیجه، این روایات حتّى اگر از نظر سند هم ضعیف باشند، بازهم حجّت و قابل استدلال هستند.
حال شما مخاطب عزیز بگویید این کار شیعه بدعت است یا عین سنت نبوی؟
البته عرض میکنم. که ما نمیخواهیم بگوییم که نماز در ۵وعده بر خلاف سنت نبوی است و صحیح نیست. بلکه ما عرض میکنیم برادران و خواهران اهل سنت اگر نبی اکرم۵وعده نماز میخوانده است. همانگونه جمع هم میخوانده است. پس شما به یکی از سنتها (۵وعده) و شیعیان به یکی از سنتها (جمع بین صلاتین) عمل می کنند.
سنت نبوی چیست؟
کاری را که پیامبر انجام داده است را سنت نبوی گویند.
برای اینکه یه کار را سنت نبوی نامند نیازی نیست که اینکار حتما دفعات متعددی تکرار شود. حتی اگر یک بار پیامبر اکرم اینکار را انجام دهند و دیگر آنرا انجام ندهند و از آن هم منع نکنند. اینکار سنت نبوی است.
آیا نیست؟
بر فرض اینکه بگوییم پیامبر در جنگها اینکار را (جمع بین طلاتین) فقط انجام میداده است. هیچی دلیلی ندارید که بگویید پیامبر از این کار بعدا منع کرده است.آیا کسی به خودش جرات خواهد داد بگوید شیعه چون جمع بین صلاتین می کند بدعت گذار است؟ زیرا سنت نبوی است.
فکر کنم دیگر نباید به خاطر اینکه شیعیان نمازهایشان را در ۳وعده میخوانند آنانرا بدعت گذار معرفی کرد؟
درست نیست؟
پس روشن شد سنت نبوی هست
ب: نکته ای که باید توجه کنید اینکه علمای شیعه هم می گویند در صورتی که شخص می تواند نمازها را جدا از هم بخواند در ۵ وعده بهتر است و استحباب دارد
مرکز پاسخگویی به شبهات دینی
بخش شبهات