سفر به شهر من....
- نویسنده موضوع نورا
- تاریخ شروع
پاسخ : سفر به شهر من....
پيشينه تاريخي
کرج که هم اکنون قسمت قابل توجهي از فشار جمعيت و کم آبي تهران را تحمل مي کند، از دوران پيش از تاريخ و باستان نيز سرزميني پرجاذبه و مرکز آب و آباداني بوده است. استعدادهاي طبيعي و منابع آبي فراوان سلسله جبال البرز، همچنين خاک حاصلخيز دامنه هاي البرز و دشت منتهي به آن براي اجتماعات بشري مناسب بوده است و دليل آن آثار باستاني ارزشمندي است که در گوشه و کنار اين جلگه وسيع و در حاشيه راههاي ارتباطي کهن قابل مشاهده است. تپه هاي آق تپه، مراد تپه و تپه مردآباد، قلعه هاي تاريخي تنگ گسيل و شهرستانک و آثار دوران اسلامي همچون برج ميدانک مغولي، پل و کاروانسراي صفوي، کاخ هاي قاجاري و کاخهاي رضا شاهي و محمدرضا شاهي حکايت از استمرار استقرارهاي پي در پي در اين منطقه دارد.
اطلاعات موجود حاکي است که کرج مدتي جزء مازندران و زماني قسمتي از ري بوده است و گاهي از روستاهاي طالقان يا شهرستانک محسوب مي شده است. تا پيش از حمله مغول رفت و آمد کاروانها بيشتر از راهي بوده که از طريق سگزآباد و شهريار به ري مي رفته. از اين دوره به بعد راه قزوين – کرج – ري به قبلي ترجيح داده شده است ولي اهميت کرج در دوره صفوي به دليل قرار گرفتن بر سر راه قزوين به تهران و تبريز بيشتر شده و کاروانسراها، پلها و قلعه هاي ايجاد شده در حاشيه اين جاده به آن هويت بخشيده است.
از مورخين معتبري که از کرج ياد کرده، مقدسي است. وي در قرن چهارم هجري قمري از کرج به عنوان يکي از قراي ري نام برده است.
در اوايل قرن هفتم هجري قمري ياقوت حموي نيز کرج را تابع ري دانسته است.
حمدالله مستوفي در قرن هشتم هجري قمري کن و کرج را از ولايات تابع طالقان برشمرده و در ذکر رودخانه هاي عراق عجم از کوهرود نام مي برد که ويژگي هاي آن به طور دقيق قابل تطبيق بر روي رودخانه کرج است.
در قرون ميانه اسلام و پس از آن به ويژه در عهد آخرين پادشاهان صفوي که تهران مقر حکومتي دربار مي شود، مسير قزوين – کرج – تهران مورد توجه قرار مي گيرد و به احتمال فراوان کاروانسراي صفوي کرج قابل انتساب به همين دوره است.
باشکوهترين دوره تاريخي، دوره قاجاريه به ويژه عصر فتحعلي شاه و ناصرالدين شاه بوده است. در اين دوره کرج به علت همجواري با پايتخت و قرار گرفتن بر سر راه ارتباطي سلطانيه و تبريز مورد توجه سليمان ميرزا نيز بوده است. مجموعه سليمانيه کرج به اين مقطع زماني تعلق دارد. در همين دوران سپاهيان زيادي از منطقه عبور کرده و يادداشتهايي از خود بر جاي نهاده اند که براي دسترسي به اطلاعات جامع تر مي توان به سفرنامه ها مراجعه کرد.
در جزوه اي که تحت عنوان "شناسنامه شهرستان کرج" توسط فرمانداري اين شهرستان تهيه شده در مورد وجه تسميه نام کرج چنين آمده است:
کرج از کلمه کراج به معني بانگ و فرياد است. زيرا در تپه آتشگاه و کوههاي کلاک و قلعه دختر شهرستانک و بز قلعه اشتهارد در ايام تابستان براي خبر رساندن و ديده باني آتش افروزي مي شد و در موقع جنگ بدينوسيله از هجوم دشمنان با خبر مي شدند، در آن روزگار ممکن است، نام کرج، کراج بوده است.
در فرهنگ نفيسي کرج به معني گوي، گريبان، چاک و شکاف آمده و آن
رودخانه ايست که در کوههاي شمال غربي ري جاري مي شد و بلوک شهريار و ساوجبلاغ را مشروب مي سازد و نام دهي است در کنار اين رودخانه که پادشاهان قاجار در آنجا بناها و قصرهاي عاليه برپا نموده اند. همچنين در کتب مختلف آمده، لفظ کرج از کلمه کرژ به معني کوهپايه است.
در مورد پيشينه تاريخي شهرستان کرج منابع مکتوب بسيار محدود است. براي پي بردن به تاريخ و گذشته آن و جبران اين محدوديت، لازم است ابتدا آثار مادي و ميراث هاي فرهنگي منطقه را جستجو کنيم و پس از دسترسي به مواد فرهنگي، آنها را شناسايي و معرفي نماييم تا بتوانيم راهگشاي پژوهشگران و باستان شناساني باشيم که علاقه به تحقيقات گسترده تر در اين محدوده از خاک ايران دارند و مايلند با شناساندن فرهنگ و تمدن اين سرزمين زواياي تاريک آن را روشن نمايند.
بررسيهاي باستان شناسي آثار فرهنگي – تاريخي و پژوهشها و مطالعات بعدي آن در هر مکاني کمک قابل توجهي به شناخت تاريخ، فرهنگ، آداب و رسوم، سنتها، مردم شناسي، جامعه شناسي و... مي کند و بررسي حوزه فرمانداري کرج نيز به همين منظور انجام شده است.
کرج که هم اکنون قسمت قابل توجهي از فشار جمعيت و کم آبي تهران را تحمل مي کند، از دوران پيش از تاريخ و باستان نيز سرزميني پرجاذبه و مرکز آب و آباداني بوده است. استعدادهاي طبيعي و منابع آبي فراوان سلسله جبال البرز، همچنين خاک حاصلخيز دامنه هاي البرز و دشت منتهي به آن براي اجتماعات بشري مناسب بوده است و دليل آن آثار باستاني ارزشمندي است که در گوشه و کنار اين جلگه وسيع و در حاشيه راههاي ارتباطي کهن قابل مشاهده است. تپه هاي آق تپه، مراد تپه و تپه مردآباد، قلعه هاي تاريخي تنگ گسيل و شهرستانک و آثار دوران اسلامي همچون برج ميدانک مغولي، پل و کاروانسراي صفوي، کاخ هاي قاجاري و کاخهاي رضا شاهي و محمدرضا شاهي حکايت از استمرار استقرارهاي پي در پي در اين منطقه دارد.
اطلاعات موجود حاکي است که کرج مدتي جزء مازندران و زماني قسمتي از ري بوده است و گاهي از روستاهاي طالقان يا شهرستانک محسوب مي شده است. تا پيش از حمله مغول رفت و آمد کاروانها بيشتر از راهي بوده که از طريق سگزآباد و شهريار به ري مي رفته. از اين دوره به بعد راه قزوين – کرج – ري به قبلي ترجيح داده شده است ولي اهميت کرج در دوره صفوي به دليل قرار گرفتن بر سر راه قزوين به تهران و تبريز بيشتر شده و کاروانسراها، پلها و قلعه هاي ايجاد شده در حاشيه اين جاده به آن هويت بخشيده است.
از مورخين معتبري که از کرج ياد کرده، مقدسي است. وي در قرن چهارم هجري قمري از کرج به عنوان يکي از قراي ري نام برده است.
در اوايل قرن هفتم هجري قمري ياقوت حموي نيز کرج را تابع ري دانسته است.
حمدالله مستوفي در قرن هشتم هجري قمري کن و کرج را از ولايات تابع طالقان برشمرده و در ذکر رودخانه هاي عراق عجم از کوهرود نام مي برد که ويژگي هاي آن به طور دقيق قابل تطبيق بر روي رودخانه کرج است.
در قرون ميانه اسلام و پس از آن به ويژه در عهد آخرين پادشاهان صفوي که تهران مقر حکومتي دربار مي شود، مسير قزوين – کرج – تهران مورد توجه قرار مي گيرد و به احتمال فراوان کاروانسراي صفوي کرج قابل انتساب به همين دوره است.
باشکوهترين دوره تاريخي، دوره قاجاريه به ويژه عصر فتحعلي شاه و ناصرالدين شاه بوده است. در اين دوره کرج به علت همجواري با پايتخت و قرار گرفتن بر سر راه ارتباطي سلطانيه و تبريز مورد توجه سليمان ميرزا نيز بوده است. مجموعه سليمانيه کرج به اين مقطع زماني تعلق دارد. در همين دوران سپاهيان زيادي از منطقه عبور کرده و يادداشتهايي از خود بر جاي نهاده اند که براي دسترسي به اطلاعات جامع تر مي توان به سفرنامه ها مراجعه کرد.
در جزوه اي که تحت عنوان "شناسنامه شهرستان کرج" توسط فرمانداري اين شهرستان تهيه شده در مورد وجه تسميه نام کرج چنين آمده است:
کرج از کلمه کراج به معني بانگ و فرياد است. زيرا در تپه آتشگاه و کوههاي کلاک و قلعه دختر شهرستانک و بز قلعه اشتهارد در ايام تابستان براي خبر رساندن و ديده باني آتش افروزي مي شد و در موقع جنگ بدينوسيله از هجوم دشمنان با خبر مي شدند، در آن روزگار ممکن است، نام کرج، کراج بوده است.
در فرهنگ نفيسي کرج به معني گوي، گريبان، چاک و شکاف آمده و آن
رودخانه ايست که در کوههاي شمال غربي ري جاري مي شد و بلوک شهريار و ساوجبلاغ را مشروب مي سازد و نام دهي است در کنار اين رودخانه که پادشاهان قاجار در آنجا بناها و قصرهاي عاليه برپا نموده اند. همچنين در کتب مختلف آمده، لفظ کرج از کلمه کرژ به معني کوهپايه است.
در مورد پيشينه تاريخي شهرستان کرج منابع مکتوب بسيار محدود است. براي پي بردن به تاريخ و گذشته آن و جبران اين محدوديت، لازم است ابتدا آثار مادي و ميراث هاي فرهنگي منطقه را جستجو کنيم و پس از دسترسي به مواد فرهنگي، آنها را شناسايي و معرفي نماييم تا بتوانيم راهگشاي پژوهشگران و باستان شناساني باشيم که علاقه به تحقيقات گسترده تر در اين محدوده از خاک ايران دارند و مايلند با شناساندن فرهنگ و تمدن اين سرزمين زواياي تاريک آن را روشن نمايند.
بررسيهاي باستان شناسي آثار فرهنگي – تاريخي و پژوهشها و مطالعات بعدي آن در هر مکاني کمک قابل توجهي به شناخت تاريخ، فرهنگ، آداب و رسوم، سنتها، مردم شناسي، جامعه شناسي و... مي کند و بررسي حوزه فرمانداري کرج نيز به همين منظور انجام شده است.
پاسخ : سفر به شهر من....
البرز شناسي
سي ويكمين استان كشور
استان البرز هم اکنون یکی از استانهای ایران است که در جلسهٔ هیئت دولت در تاریخ ۱۲ بهمن ماه ۱۳۸۸ خورشیدی، لایحه تأسیس آن تصویب و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد. در ادامه با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۳۸۹/۴/۷ بطور رسمی شکل گرفت. در این طرح پیشنهادی کرج به عنوان مرکز استان درنظر گرفته شد. اين استان از شمال با استان مازندران،از غرب با استان قزوين،از شرق وجنوب شرقي با استان تهران ،از جنوب غربي با استان مركزي همسايه است .
استان البرز شامل شهرستانهاي كرج،ساوجبلاغ،نظر آبادوطالقان است.
شهرستان کرج به مرکزیت شهر کرج شامل بخشهای مرکزی، آسارا و اشتهارد.
شهرستان ساوجبلاغ به مرکزیت شهر هشتگرد شامل بخشهای مرکزی، چندار، چهارباغ.
شهرستان نظرآباد به مرکزیت شهر نظرآباد شامل بخشهای مرکزی و تنکمان.
شهرستان طالقان به مرکزیت شهر طالقان
آمار استان البرز
جمعیت: دو ميليون و ۷۰۰ هزار نفر؛ساکن در۴ شهرستان، ۹ بخش و ۳۶۰ آبادي و روستا
جمعيت شهري ۸۰درصد
جمعيت فعال در بخش كشاورزي۲۶درصد
جمعيت فعال در بخش صنعت۱۶/۶درصد
جمعيت فعال در بخش خدمات ۱۲/۸درصد
جمعیت دانش آموزی حدود ۵۰۰ هزار نفر
جمعیت دانشجویان ۱۲۰هزار نفر
تعداد واحدهای صنعتی: ۳۵۰۰ کارخانه
نرخ بيكاري استان ۱۱/۶ درصد
سي ويكمين استان كشور
استان البرز هم اکنون یکی از استانهای ایران است که در جلسهٔ هیئت دولت در تاریخ ۱۲ بهمن ماه ۱۳۸۸ خورشیدی، لایحه تأسیس آن تصویب و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد. در ادامه با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۳۸۹/۴/۷ بطور رسمی شکل گرفت. در این طرح پیشنهادی کرج به عنوان مرکز استان درنظر گرفته شد. اين استان از شمال با استان مازندران،از غرب با استان قزوين،از شرق وجنوب شرقي با استان تهران ،از جنوب غربي با استان مركزي همسايه است .
استان البرز شامل شهرستانهاي كرج،ساوجبلاغ،نظر آبادوطالقان است.
شهرستان کرج به مرکزیت شهر کرج شامل بخشهای مرکزی، آسارا و اشتهارد.
شهرستان ساوجبلاغ به مرکزیت شهر هشتگرد شامل بخشهای مرکزی، چندار، چهارباغ.
شهرستان نظرآباد به مرکزیت شهر نظرآباد شامل بخشهای مرکزی و تنکمان.
شهرستان طالقان به مرکزیت شهر طالقان
آمار استان البرز
جمعیت: دو ميليون و ۷۰۰ هزار نفر؛ساکن در۴ شهرستان، ۹ بخش و ۳۶۰ آبادي و روستا
جمعيت شهري ۸۰درصد
جمعيت فعال در بخش كشاورزي۲۶درصد
جمعيت فعال در بخش صنعت۱۶/۶درصد
جمعيت فعال در بخش خدمات ۱۲/۸درصد
جمعیت دانش آموزی حدود ۵۰۰ هزار نفر
جمعیت دانشجویان ۱۲۰هزار نفر
تعداد واحدهای صنعتی: ۳۵۰۰ کارخانه
نرخ بيكاري استان ۱۱/۶ درصد
پاسخ : سفر به شهر من....
استان البرز شهر کرج با عنوان ایران کوچک دارای مکان های تاریخی گوناگونی میباشد که به معرفی آنها میپردازیم
شهرستان کرج دارای آثار تاريخی فروانی است و تنها د ر ناحيه کرج مرکزی نزديک به يکصد اثر تاريخی ثبت شد ه وجود دارد.و علاوه بر آن در ناحيه اشتهارد ساوجبلاغ و شهريار تعداد فراوانی از آثار باستانی وجود دارد که ما به شرح چند اثر تاريخی در ناحيه کرج مرکزی و معرفی نام و محل باقی آثار مي پردازيم.
شهرستان کرج دارای آثار تاريخی فروانی است و تنها د ر ناحيه کرج مرکزی نزديک به يکصد اثر تاريخی ثبت شد ه وجود دارد.و علاوه بر آن در ناحيه اشتهارد ساوجبلاغ و شهريار تعداد فراوانی از آثار باستانی وجود دارد که ما به شرح چند اثر تاريخی در ناحيه کرج مرکزی و معرفی نام و محل باقی آثار مي پردازيم.
| موقعيت اثر | قدمت | نام اثر |
| کرج - روبروي سه راه قلمستان - شهرک شهيد فهميده | قاجاري | آسياب برجي |
| کرج - آدران - ارنگه - روستاي خور - جنوب روستا | قاجاري | آسياب قديمي |
| کرج - دهستان کمال آباد - روستاي هلجرد | قاجاري | آسياب هلجرد |
| کرج - دو کيلومتري شمال گچسر | اسلامي | آهنين راه و پل سنگي |
| کرج - آدران - 7 کيلومتري جاده کرج چالوس - پل خواب - روستاي کلوان سر | بنا معاصر | امامزاده ابراهيم |
| کرج - آدران - 5 کيلومتري جاده کرج چالوس - پل خواب - روستاي ورزان | بنا معاصر | امامزاده ابراهيم و محمد تقي |
| کرج - محمد آباد - زمينهاي بنياد شهر سازي | صفوي | امامزاده احمد و محمود |
| کرج - اشتهارد - روستاي پلنگ آباد | قرن هشتم | امامزاده پلنگ آباد |
| دهستان کمال آباد - روستاي آتشگاه | بنا معاصر ، عمر درخن 2000 سال | امامزاده پير پيران و درخت کهن |
| کرج - گرمدره - کلاک بالا | بنا معاصر | امامزاده تقي |
| کرج - آدران - مرکز روستاي ارنگه | قاجاري | امامزاده جعفر |
| کرج - دهستان آدران - جنوب روستاي کندور | قاجاري | امامزاده چهل دختر |
| کرج - کيلومتر 55 جاده کرج چالوس - روستاي حسنکدر | صفوي ، بنا معاصر | امامزاده حسن |
| کرج - بلوار امامزاده حسن | صفوي ، بنا معاصر | امامزاده حسن |
| کرج - گرمدره - اول جاده قديم کرج | صفوي ، بنا معاصر | امامزاده حيدر |
| کرج - اشتهارد - سه راه روستاي جارو | قاجار ، بنا معاصر | امامزاده رزاق چهار طاق ( امامزاده حبيب اله ) |
| کرج - آدران - 7 کيلومتري جاده کرج چالوس - پل خواب - روستاي کلها | صفوي ، بنا قاجاري | امامزاده رضي الدين |
| کرج - 38 کيلومتري جاده کرج چالوس - تکيه سپهسالار | اوايل اسلامي ، بنا قاجاري | امامزاده سپهسالار |
| کرج - ابهرک - ارنگه از دهستان آدران | صفوي | امامزاده سليمان |
| کرج - دهستان آدران - جنوب روستاي کندور | قاجاري | امامزاده سيد ابراهيم |
| کرج - آدران - روستاي گوراب ( جوراب ) ارنگه | صفوي ، بنا معاصر | امامزاده شاهزاده حسين |
| کرج - دهستان آدران - روستاي ارنگه - روستاي خور | صفوي ، بنا معاصر | امامزاده شاهزاده عسگري |
| کرج - مهرشهر | صفوي ، بنا معاصر | امامزاده طاهر |
| کرج - مهرشهر - علي آباد گوته | قاجاري ، بنا معاصر | امامزاده عبد اله |
| کرج - دهستان آدران - مرکز روستاي کندور | قاجاري ، بنا معاصر | امامزاده عبد له و طاهر |
| کرج - محمد آباد - دشت بهشت - کوچه ميثم تمار | بنا معاصر | امامزاده غيبي |
| کرج - اشتهارد - دهستان پلنگ آباد - روستاي محمد آباد | قاجار ، بنا معاصر | امامزاده قاسم |
| کرج - آدران - روستاي سيجان ارگنه | صفوي ، بنا معاصر | امامزاده محمد |
| کرج - حصارک | صفوي ، بنا معاصر | امامزاده محمد حصارک |
| کرج - آدران - 6 کيلومتري جاده کرج چالوس - شمال پل روستاي ليلستان | بنا معاصر | امامزاده هاشم و هارون |
| کرج - روستاي ميدانک - کيلومتر 60 جاده چالوس | قاجاريه | برج سنگي ميدانک |
| کرج - اشتهارد - شهر اشتهارد - ميدان امام خميني | اواخر صفوي | بقعه امامزاده ام کبري و ام صغري |
| کرج - اشتهارد - مرکز دهستان پلنگ آباد از بخش اشتهارد | صفوي | بقعه امامزاده ام رحمان و امامزاده زيد ( سه گنبدان ) |
| کرج - اشتهارد - 10 کيلومتري شرق اشتهارد و کنار جاده آسفالته کرج - اشتهارد | قرن 7 و 8 و 9 هجري | بقعه شاهزاده سليمان |
| کرج - 25 کطلومتري جنوب شرقي سد فرعي اميرکبير در حاشيه قريه گوراب | آخر تيموري | بقعه و درختان کهنسال شاهزاده حسين گوراب |
| کرج - مدخل ورودي جاده کرج به چالوس | سلجوقي | پل تاريخي کرج |
| کرج - اشتهارد - دهستان پلنگ آباد - روستاي محمد آباد | سده 5 تا 9 ه.ق | تپه امامزاده قاسم |
| کرج - محمد آباد - دشت بهشت - کوچه ميثم تمار | تپه باستاني دشت بهشت | |
| کرج - اشتهارد - روستاي رحمانيه ( پلنگ آباد ) | تاريخي ، اسلامي | تپه پلنگ آباد ( تپه باستاني ) |
| کرج - اشتهارد - روستاي خرم آباد - ضلع جنوبي روستا و کنار جاده کرج اشتهارد | دوران تاريخي تا اواسط اسلامي | تپه باستاني خرم آباد |
| کرج - شهرستانک - دو کيلومتري غرب دره گل گيله | دوران تاريخي | تپه شنستون |
| کرج - اشتهارد - روستاي علي آباد ( شمال اشتهارد ) | قرن 5 تا 6 ه.ق | تپه علي آباد |
| کرج - اشتهارد - 5 کيلومتري جنوب پليس را اشتهارد | اسلامي | تپه کرد چشمه |
| کرج - دهستان کمال آباد - 10 کيلومتري شمال قلمستان کرج - روستاي آتشگاه | تاريخي ، اسلامي | تپه مهدي خاني |
| کرج - محمد آباد - زمينهاي بنياد شهر سازي | دوره اسلامي ( سده 7 و 8 و 9 ه.ق ) | تپه هاي امامزاده احمد و محمود |
| کرج - 15 کيلومتري شمال قلمستان کرج آتشگاه - روستاي حسن بد چشم | تاريخي | تپه هاي باستاني حسن بد چشم |
| کرج - اشتهارد - دهستان پلنگ آباد - روستاي کوي راشته | سده هاي 5 تا 9 ه.ق | تپه هاي باستاني راشته |
| کرج - محمد آباد - زندان قزل حصار | صفوي | تپه هاي قزل حصار |
| کرج - جاده چالوس - يک کيلومتري غرب ورودي تونل کندوان | صفوي | تپه هاي کندوان |
| کرج - آدران - کيلومتر 8 جاده چالوس - غرب روستاط کندور | تاريخي ، اسلامي | تپه هاي کندور |
| کرج - مهرشهر - انتهاي خيابان دهم گلستانک - کوچه ميثم تمار | تاريخي ، اسلامي | تپه هاي گلستانک |
| کرج - اشتهارد - روستاي مراد تپه | پيش از تاريخ - تاريخي ، اسلامي | تپه هاي مراد تپه |
| کرج - مهرشهر - جنوب مهرشهر - انتهاي خيابان بوستان - روستاي حسين آباد | هزاره سوم و چهارم ق.م | تپه باستاني آق تپه |
| کرج - 11 کيلومتري غربي کرج - ماهدشت ( مرد آباد ) انتهاي خيابان نصر | از هزاره پنجم تا سوم ق.م | تپه باستاني مرد آباد |
| کرج - دهستان آدران - روستاي ارنگه - روستاي خور | صفوي | تپه تله اسکي |
| کرج - دهستان آدران - روستاي ارنگه - روستاي خور | صفوي | تپه دزد بر |
| کرج - اشتهارد - دهستان پلنگ آباد - روستاي کوي راشته | 800 ساله | چنار حصار |
| کرج - اشتهارد - ميدان امام خميني ( ره ) | قاجاريه | حسينيه سياديه |
| کرج - اول جاده چالوس - روستاي بيلغمان | صفوي ، قاجاري | حمام بيلغمان |
| کرج - مرکز شهر کرج - محله قدطمي مصباح | اوايل قاجاري | حمام مصباح |
| کرج - دهستان کمال آباد - روستاي هلجرد | صفوي ، قاجاري | حمام هلجرد |
| کرج - آدران - روستاي گوراب ( جوراب ) ارنگه | عمر 800 سال | درخت امامزاده |
| کرج - روستاي حصار - خط يک حصار | عمر 800 سال | درخت چهار کهن حصار |
| کرج - دهستان کمال آباد - روستاي هلجرد | عمر 800 سال | درخت چهار کهن هلجرد |
| کرج - گوهردشت - بلوار اصلي گوهردشت | عمر 1300 سال | درخت سرو کهن |
| کرج - دهستان آدران - مرکز روستاي نوجان ( کيلومتر 3 جاده کرج چالوس ) | عمر 800 سال | درخت قديمي |
| کرج - دهستان نساء - روستاي ولايت رود | عمر 800 سال | درختهاي کهن آقادار |
| کرج - 4 کيلومتري غرب گچسر | دوره دوم زمين شناسي | غار يخ مراد |
| کرج - آسارا - کيلومتر 36 جاده کرج چالوس | دوران دوم زمين شناسي | غارهاي ري زمين و سيراچال |
| کرج - دهستان آدران - غرب روستاي ارگنه - کيلومتر 15 جاده کرج چالوس | از صفوي تا کنون | قبرستان قديمي |
| کرج - دهستان آدران - مرکز روستاط کندور | از صفوي تا کنون | قبرستان قديمي |
| کرج - دهستان آدران - ابهرک - ارنگه | تاريخي | قبرستان گبري کچان |
| کرج - دهستان کمال آباد - روستاي هلجرد | تاريخي ، اسلامي | قبرستان هلجرد |
| کرج - دهستان نساء - روستاي ولايت رود | قاجاري ، بنا معاصر | قدمتگاه آقا سيد علاء الدين |
| کرج - مهرشهر کرج - علي آباد گوته | پيش از تاريخ - تاريخي ، اسلامي | قشلاق تپه ( اوج تپه ) |
| کرج - اشتهارد - 5 کيلومتري جنوب مختار آباد | سده هاي 5 تا 9 ه.ق | قلعه ( بز قلعه ) |
| کرج - اشتهارد - دهستان پلنگ آباد - روستاي کوي راشته | صفوي ، قاجاري | قلعه اربابي |
| کرج - اشتهارد - روستاي رحمانيه ( پلنگ آباد ) | صفوي ، قاجاري | قلعه پلنگ آباد |
| کرج - نساء - بالاي تونل تنگ گسيل - کيلومتر 51 جاده کرج چالوس | قرن 6 تا 8 ه.ق | قلعه تنگ گسيل |
| کرج - محمد آباد - روستاي حسين آباد | صفوي ، قاجاري | قلعه حيدر آباد |
| کرج - شهرستانک - شمال دره گل گيله - نوک قلعه شهرستانک | قرن 6 تا 8 ه.ق | قلعه دزد بند |
| کرج - گرمدره - کلاک بالا | قاجاري | قلعه روستاي کلاک |
| کرج - آسارا - کيلومتر 36 جاده کرج چالوس | قرن 6 تا 8 ه.ق | قلعه ري زمين |
| کرج - دهستان آدران - بالاي صخره ها - مشرف به غرب کرج | قرن 6 تا 8 ه.ق | قلعه شاه دژ ( شاه دزد ) |
| کرج - انتهاي حد غربي پل جديد و پل قديمي | قاجاري | قلعه صمصام |
| کرج - اشتهارد - روستاي قزل حصار | قاجاري | قلعه قزل حصار |
| کرج - گرمدره - کلاک بالا | قرن 6 تا 8 ه.ق | قلعه کلاک |
| کرج - محل فعلي کتابخانه دانشکذه کشاورزي کرج | قاجاري | کاخ سليمانيه |
| کرج - شهرستانک - کنار جاده کرج چالوس | قاجاريه | کاخ شهرستانک |
| کرج - گچسر | رضا شاهي | کاخ گچسر |
| کرج - مهرشهر | دوره پهلوي | کاخ مرواريد ( شمس ) |
| کرج - مرکز شهرستان کرج | صفوي | کاروانسراي شاه عباسی کرج |
| کرج - جاده چالوس - يک کيلومتري غرب ورودي تونل کندوان | قاجاري | کاروانسراي کندوان |
| کرج - اول جاده چالوس - روستاي بيلغمان | صفوط ، قاجاري | کوره آجر پزي |
| کرج - 3 کيلومتري جنوب گچسر | قاجاري به بعد | کوره هاي گچ پزي گچسر |
| کرج - دهستان آدران - روستاي ارنگه - روستاي خور | قاجاري | مسجد جامع |
| کرج - دهستان کمال آباد - روستاي هلجرد | قاجاري | مسجد هلجرد |
