در سپیده دم حیات، هنگامیکه خدا، انسان را آفرید و از روح الهی خویش، در وجود او دمید، مقرر فرمود تا همگی فرشتگان مقرب درگاهش، آدم ابوالبشر (علیه السلام) را سجده کنند.
در این میان «ابلیس» انسان را فاقد لیاقت برای مسجودفرشتگان بودن یافت و از فرمان الهی سر بتافت و به واسطه این تمرد از درگاه الهی رانده شد.
اما شیطان با این که در بسیاری از موارد مترادف با «ابلیس » معرفی شده است، از نظر قرآن و روایات (و با آنچه که خواهیم گفت از دیدگاه علمی) با «ابلیس» به کلی متفاوت است.
بدین معنی که «شیطان » را میتوان، عبارت از همه آن نیروها و موجوداتی دانست که انسان را به گناه کردن وامیدارند و یا به طور کلی به نحوی از انحاء در انسان، ایجاد بیماری و مرض مینمایند.
در این مورد حتی بسیاری از روایات اسلامی را میتوان یافت که در آنها از میکروبهای بیماری زای انسان نیز با عنوان «شیطان» نام برده شده است و حتی میتوان ایجاد بیماریها عفونی انسان را نیز به نوعی، ناشی از غلبه شیطانهایی به نام باکتری، انگل، قارچ، ویروس، و ... به حساب آورد. به این ترتیب، ابیات مشهور و زیبای زیر:
شیطان که رانده گشت بجز یک خطا نکرد خود را برای سجده آدم رضا نکرد
شیطان هزار مرتبه بهتر ز بی نماز کو سجده را بر آدم و این بر خدا نکرد