با گذر زمان، این نكته به روشنی معلوم شد كه امام حسین(علیه السلام) و یارانش، مردان «پیروزِ» كربلا بودند. در كربلا، گرچه آنان، جان باختند، اما اسلام را حیاتی دوباره بخشیدند،
رسمِ ستم ستیزی را به جهانیان آموختند، و خود نیز به فیض بزرگ شهادت دست یافتند.
همچنین، آنان برای همیشه تاریخ، در نگاه دین مداران و عدالت خواهان جایگاهی شكوهمند یافتند و محبوبِ دلهای مۆمنان شدند.
با این حال، قیام پیروزمندانه امام حسین(علیه السلام)در عاشورای سال 61 هجری، با نثار خونهای پاك عزیزان، بی قراریهای كودكان، بی پناهیهای بانوان، و یا صحنه هایی آكنده از «مصیبت» و «مظلومیت» رقم خورد.
بر این اساس، یادآوری اخبار آن قیام خونین، همواره عواطف انسانها ـ مسلمان و نامسلمان ـ را به تأثر واداشته،2 و در طول تاریخ به برپایی عزاداری ـ با شكلهای گوناگون ـ انجامیده است.
از این رهگذر، پس از گذشت چهارده قرن و اندی، همچنان درس هاو پیامهای آن قیام تازه و زنده مانده است.
این همه در حالی است كه از دیرباز تاكنون، همواره مخالفانی نیز وجود داشته اند كه عزاداری برای امام حسین(علیه السلام) را انكار كرده و یا درباره آن شبهه و تردید روا داشته اند.
ایشان، گاهی كوشیده اند تا مشروعیتِ عزاداری برای امام حسین(علیه السلام) را نفی كنند3 و گاهی نیز كاركردهای اجتماعی آن را زیر سۆال برده اند.
امروزه، عزاداری برای امام حسین(علیه السلام) بیشتر با شكل اخیر از تردید و انكار، و با این گونه شبهات مواجه است:
چرا باید برای حادثه ای كه قرنها از وقوع آن گذشته، عزاداری و گریه كنیم; سیاه پوش كردن كوچه و بازار و محافل و بر سر و سینه زدن تا كی؟ آیا نمی شود یاد حادثه عاشورا را با شیوههای نو همانند برگزاری همایش و كنفرانس مطبوعاتی و... گرامی داشت؟
4 همچنین، گاهی این چنین، پرسش می شود: اگر امام حسین(علیه السلام) با حركت خود در روز عاشورا، پیروز و برنده واقعی میدان بود،
چرا شیعیان و محبّان آن حضرت به جای جشن و سرور، گریه و عزاداری می كنند؟ در بیان اهداف عزادارى باید گفت اگر در میان شیعیان عزادارى یک سنت رایج شده است انگیزههاى گوناگونى دارد که به طور اختصار عبارت است از:
1. شناساندن مقام پیشوایان بزرگ اسلام که سراسر زندگى آنان براى جامعه اسلامى الگو و سرمشق است، خواه در مبارزه با طاغوتیان یا مسایل اخلاقى و روحى و...؛
2. افزایش عشق و محبت اهل بیت که پاداش رسالت پیامبر (صلی الله علیه و آله) است؛
3. کمال خواهى و فضلیت طلبى؛ هر انسانی با شنیدن ماجرای کربلا دوست دارد که ای کاش یکی از یاران امام (علیه السلام) باشد و سعی و تلاش میکند که به مقام آنها برسد؛
4. دعوت به دین و آگاه شدن از حقایق آن و فراخوانى مردم به صلاح و اصلاح و دورى از انحراف و فساد؛
مردم بعد از عزاداری و شناختن حقایق، به دین خدا علاقهمند شده و از فساد و انحراف جلوگیری میشود؛
5. حقانیت نهضت حسینى بر ضد طاغوتیان و آشنا کردن مردم با ویژگیهاى قیام امام حسین (علیه السلام)؛
6. اطعام عدهاى از گرسنگان در پرتو مجالس عزا که از دستوارت مۆکد قرآن و اسلام است؛
7. یاد مصیبت اهل بیت () که موجب آسان شدن مصایب و سختیهاى دوستداران آنان است؛
8. همدردى با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و حضرت زهرا (سلام الله علیها) و سایر ائمه (علهم السلام)؛
9. فراموش نشدن خاطره عاشورا؛ چرا که اگر این عزادرایها نبود، نسلهاى آینده نمىدانستند امام حسین را یزید کشته است؛
10. افشاگرى جنایات ستمگران، به ویژه بنى امیه و بنى عباس؛
11. رشد فضایل و کرامتهاى انسانى و الهى و پرورش روحیه شهادت طلبى؛ هر قطره اشک، کلامى است که شهادت را چون پیامى به مردم ابلاغ مىکند و گریه نشانه آن است که فاجعهاى روى داده و ظلمى صورت گرفته است.
عزادارى، نه یک روز، نه ده روز، نه یک ماه، بلکه در تمام سال براى این است که ملتى که در شهادت زندگى مىکند باید عزادار باشد و در مجالس عزا با بیان فلسفه شهادت و با یادآورى از شهیدانش، روحیه شهادت طلبى را همچنان تازه نگه دارد. بىشک به خاطر نشر فلسفه شهادت و ایثار و کرامتهاى انسانى است که شیعه به بهانه مرگ برادر، عمو، دایى و... جلسه برگزار مىکند و یک باره به کربلا گریز مىزند و از حسین (علیه السلام) سخن مىگوید.
12. زنده نگه داشتن اسلام با استفاده از ابزار عزادارى؛ عزادارى اسلام را زنده کرد و اگر امام حسین (علیه السلام) قیام نمىکرد، اثرى از اسلام باقى نمىماند. اساس شکل گیرى انقلاب اسلامى نیز نهضت امام حسین (علیه السلام) است.امام خمینى (رحمه الله) درباره تجدید و تکرار عزاداریها مىفرماید: «...اصلاً نمىفهمند مکتب سیدالشهداء چه بوده و نمىدانند این منبرها، گریهها و سینه زنیها حدود 1400 سال است که ما و مکتب را حفظ کرده و تا حالا اسلام را آورده، این عده از جوانها اینطور نیست که سوء نیت داشته باشند؛- آنها خیال مىکنند که ما باید حرف روز بزنیم. حرف سیدالشهداء حرف روز، و همیشه حرف روز است؛ اصلاً حرف روز را سیدالشهداء آورده است و دست ما داده است و سیدالشهداء را این گریهها و مکتب وى را این مصیبتها و داد و قالها و این سینهزنىها و این دستجات حفظ کرده -است -.
شهادت طلبى؛ هر قطره اشک، کلامى است که شهادت را چون پیامى به مردم ابلاغ مىکند و گریه نشانه آن است که
فاجعهاى روى داده و ظلمى صورت گرفته است
اگر فقط مقدسى بوده و توى اتاق و توى خانه مىنشست و براى خودش هى زیارت عاشورا مىخواند و تسبیح مىگرداند چیزى نمانده بود... همینهاست که این نهضت را پیش برده، اگر سیدالشهداء نبود این نهضت را کسى - پیش نمىبرد.[1]
بنابراین عزادارى حسین بن على (علیه السلام) یک حرکت است، یک موج است یک مبارزه اجتماعى است. [2]
عزاداریها سبب مىشود که شور و عاطفه از شعور و شناخت برخوردار گردد و ایمان را در ذهن جامعه هوادار، زنده نگهدارد و مکتب عاشورا به عنوان یک فکر سازنده و حادثه الهام بخش، همواره تأثیر خود را حفظ کند. عزادارى احیاى خط خون و شهادت و رساندن صداى مظلومیت آل على () به گوش تاریخ است... هم بر مظلومیت امام گریه مىشود و هم در سایه آن، هدف امام حسین (علیه السلام) از نهضت و حرکت، شناخته مىشود، روضههاى خانگى و دستههاى عزادارى و هیأتهاى زنجیرزنى، پوشیدن لباس مشکى و پرچم به دست گرفتن و شربت و آب دادن و تلاش در برپایى مجالس و نوحه خوانى و سینهزنى... هر یک به نوعى سربازگیرى جبهه حسینى است و این پیوند قلبى را عمق و غنا مىبخشد. [3]
این موارد، انگیزههاى برگزارى مجالس سوگوارى و عزادارى است و آنچه در این میان وجود ندارد، گریه ضعف و ذلت است.
پی نوشت ها:1- قیام عاشورا در کلام و پیام امام، ص16.2 - نهضتهاى اسلامى صد ساله اخیر، مرتضى مطهرى،ص89.3- فرهنگ عاشورا، ص 314.
.gif "علیهم السلام :S (31):")
) به گوش تاریخ است