در جبهه علم و دانش کوشا باشیم
- نویسنده موضوع razavi
- تاریخ شروع
پاسخ : در جبهه علم و دانش کوشا باشیم
این جملات از شهید چمران در مورد علم،خیلی به دلم نشسته، با وجود این که در بخش مربوط به شهیدان قبلا اون رو آورده بودم ولی نوشتنش اینجا خالی اط لطف نیست:
"ای خدا ، من باید از نظر علم از همه برتر باشم، تا مبادا که دشمنان مرا از این راه طعنه زنند. باید به آن سنگدلانی که علم را بهانه کرده و به دیگران فخر میفروشند، ثابت کنم که خاک پای من هم نخواهند شد. باید همه آن تیره دلان مغرور و متکبر را به زانو در آورم، آنگاه خود خاضع ترین و افتاده ترین مرد روی زمین باشم. ای خدای بزرگ آنها که از تو میخواهم ، چیزهایی است که فقط میخواهم در راه تو به کار اندازم و تو خوب میدانی که استعداد آنرا داشتهام. از تو میخواهم مرا توفیق دهی که کارهایم ثمر بخش شود و در مقابل خسان سر افکنده نشوم"
این جملات از شهید چمران در مورد علم،خیلی به دلم نشسته، با وجود این که در بخش مربوط به شهیدان قبلا اون رو آورده بودم ولی نوشتنش اینجا خالی اط لطف نیست:
"ای خدا ، من باید از نظر علم از همه برتر باشم، تا مبادا که دشمنان مرا از این راه طعنه زنند. باید به آن سنگدلانی که علم را بهانه کرده و به دیگران فخر میفروشند، ثابت کنم که خاک پای من هم نخواهند شد. باید همه آن تیره دلان مغرور و متکبر را به زانو در آورم، آنگاه خود خاضع ترین و افتاده ترین مرد روی زمین باشم. ای خدای بزرگ آنها که از تو میخواهم ، چیزهایی است که فقط میخواهم در راه تو به کار اندازم و تو خوب میدانی که استعداد آنرا داشتهام. از تو میخواهم مرا توفیق دهی که کارهایم ثمر بخش شود و در مقابل خسان سر افکنده نشوم"
پاسخ : در جبهه علم و دانش کوشا باشیم
شهیدبزرگوار غلامرضا سلطانی در کتاب "تکامل در پرتو اخلاق " در درس اول می نویسد :
درس اول را از علم و دانش (که پایه و اصل نخست از امتیازات و ویژگیهای انسان است ) شروع می کنیم :
در نخستین سوره ای که بر پیامبر (ص) نازل گردید چنین می خوانیم : بخوان به نام پروردگارت که آفرینش را آغاز کرد ( از عدم بوجود آورد) آدمی را از خونی بسته ایجاد نمود . بخوان - و آن پروردگار بسیار بخشنده ات - همان کسی است که نوشتن را بیاموخت و الهام فرمود - آدمی را به آنچه نمی دانست دانا ساخت .
(علق 1-5)
و در آغاز سوره الرحمن نیز می خوانیم : خدای مهربان قرآن را ( به پیامبر ) یاد داد- و انسان را خلق گرد و به او سخن گفتن آموخت .
در این دو آیه - ابتدا عنایت به علم شده و سپس به خلقت انسان .
در آیات بسیاری از این قبیل نیز دانشمندان را تشویق و مورد خطاب قرار داده - مانند : او کسی است که ستارگان را برای شما قرار داد تا به وسیله آنها از تاریکی های خشکی و دریا هدایت شوید- ما آیات و نشانه های خود را برای کسانی که می دانند ( اهل فکر و اندیشه اند) شرح دادیم .(انعام -97)
و در آیه دیگر می فرماید : او کسی است که شما را از یک نفس آفرید در حالی که بعضی از انسانها از نظر ایمان یا خلقت کامل و پایدارند و بعضی ناپایدار- ما آیات خود را برای کسانی که می فهمند بیان نمودیم (انعام-98)
و درباره خلقت آدم ابوالبشر چنین می فرماید : و همه علم اسماء (علم اسرار آفرینش و نام خواص موجودات ) را به آدم آموخت . سپس آنها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود : اگر راست می گوئید اسامی اینها را برشمارید .(بقره -31)
بد نیست این نکته را بدانیم که قاعده ای است در ادبیات عرب و آن اینکه : اگر بر سر کلمه ای چون " اسما ء" " ال" درآید، معنای عموم را می رساند. بنابر این باید بگوئیم که همه علوم را به اولین انسان(آدم) آموخت. و به ملائکه دستور می فرماید : بر این آدم سجده کنند و کسی که سر تعظیم فرود نیاورد جزء کافران محسوب می شود.
در اسلام ترفیع درجات مخصوص مومنین و صاحبان علم است . چنانچه می فرماید : خدا درجات آنان را که ایمان آوردند و آنان را که دانش و علم به ایشان داده شده بالا می برد و خداوند به هر عملی که انجام دهید آگاه است. (مجادله -11)
و در آیه دیگر درباره کسی که دارای حکمت است، اینچنین تعبیر می کند : دانش را به هر کس بخواهد (شایسته ببیند ) می دهد و به هر کس که دانش عطا گردیده خیر فراوانی نیز داده شده است و جز خردمندان (این حقایق را درک نمی کنند و) متذکر نمی گردند. (بقره269)
برای حکمت معانی زیادی از قبیل " معرفت و شناخت اسرار جهان هستی " و " آگاهی از حقایق قرآن " و "رسیدن به حق از نظر گفتار و عمل " و بالاخره " معرفت و شناخت خدا " ذکر شده است که همه آنها در یک معنای وسیعی جمع است و اعطای دانش به افراد، در اثر پاکی و مجاهدات است که انسان در خود به سر حد بروز و ظهور رسانیده است .
و دیگر، خشیت و ترس از خداوند ، مخصوص دانشمندان است : (فاطر-28). و در آیه دیگر، غرض از خلقت آسمانها و زمین و آنچه در بین آنهاست ، چنین بیان می کند : " الله الذی خلق سبع سموات و من الارض مثلهن یتنزل الا مر بینهن لتعلموا " .(طلاق -12)
شهیدبزرگوار غلامرضا سلطانی در کتاب "تکامل در پرتو اخلاق " در درس اول می نویسد :
درس اول را از علم و دانش (که پایه و اصل نخست از امتیازات و ویژگیهای انسان است ) شروع می کنیم :
در نخستین سوره ای که بر پیامبر (ص) نازل گردید چنین می خوانیم : بخوان به نام پروردگارت که آفرینش را آغاز کرد ( از عدم بوجود آورد) آدمی را از خونی بسته ایجاد نمود . بخوان - و آن پروردگار بسیار بخشنده ات - همان کسی است که نوشتن را بیاموخت و الهام فرمود - آدمی را به آنچه نمی دانست دانا ساخت .
(علق 1-5)
و در آغاز سوره الرحمن نیز می خوانیم : خدای مهربان قرآن را ( به پیامبر ) یاد داد- و انسان را خلق گرد و به او سخن گفتن آموخت .
در این دو آیه - ابتدا عنایت به علم شده و سپس به خلقت انسان .
در آیات بسیاری از این قبیل نیز دانشمندان را تشویق و مورد خطاب قرار داده - مانند : او کسی است که ستارگان را برای شما قرار داد تا به وسیله آنها از تاریکی های خشکی و دریا هدایت شوید- ما آیات و نشانه های خود را برای کسانی که می دانند ( اهل فکر و اندیشه اند) شرح دادیم .(انعام -97)
و در آیه دیگر می فرماید : او کسی است که شما را از یک نفس آفرید در حالی که بعضی از انسانها از نظر ایمان یا خلقت کامل و پایدارند و بعضی ناپایدار- ما آیات خود را برای کسانی که می فهمند بیان نمودیم (انعام-98)
و درباره خلقت آدم ابوالبشر چنین می فرماید : و همه علم اسماء (علم اسرار آفرینش و نام خواص موجودات ) را به آدم آموخت . سپس آنها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود : اگر راست می گوئید اسامی اینها را برشمارید .(بقره -31)
بد نیست این نکته را بدانیم که قاعده ای است در ادبیات عرب و آن اینکه : اگر بر سر کلمه ای چون " اسما ء" " ال" درآید، معنای عموم را می رساند. بنابر این باید بگوئیم که همه علوم را به اولین انسان(آدم) آموخت. و به ملائکه دستور می فرماید : بر این آدم سجده کنند و کسی که سر تعظیم فرود نیاورد جزء کافران محسوب می شود.
در اسلام ترفیع درجات مخصوص مومنین و صاحبان علم است . چنانچه می فرماید : خدا درجات آنان را که ایمان آوردند و آنان را که دانش و علم به ایشان داده شده بالا می برد و خداوند به هر عملی که انجام دهید آگاه است. (مجادله -11)
و در آیه دیگر درباره کسی که دارای حکمت است، اینچنین تعبیر می کند : دانش را به هر کس بخواهد (شایسته ببیند ) می دهد و به هر کس که دانش عطا گردیده خیر فراوانی نیز داده شده است و جز خردمندان (این حقایق را درک نمی کنند و) متذکر نمی گردند. (بقره269)
برای حکمت معانی زیادی از قبیل " معرفت و شناخت اسرار جهان هستی " و " آگاهی از حقایق قرآن " و "رسیدن به حق از نظر گفتار و عمل " و بالاخره " معرفت و شناخت خدا " ذکر شده است که همه آنها در یک معنای وسیعی جمع است و اعطای دانش به افراد، در اثر پاکی و مجاهدات است که انسان در خود به سر حد بروز و ظهور رسانیده است .
و دیگر، خشیت و ترس از خداوند ، مخصوص دانشمندان است : (فاطر-28). و در آیه دیگر، غرض از خلقت آسمانها و زمین و آنچه در بین آنهاست ، چنین بیان می کند : " الله الذی خلق سبع سموات و من الارض مثلهن یتنزل الا مر بینهن لتعلموا " .(طلاق -12)
پاسخ : در جبهه علم و دانش کوشا باشیم
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما من خارج خرج من بیته فی طلب العلم إلّا وضعت له الملائکه أجنحتها رضا بما یصنع حتّى یرجع؛
هر که از خانه خویش به طلب دانش بیرون شود فرشتگان به سبب رضایتى که از رفتار او دارند بالهاى خویش براى وى بگسترند تا باز گردد.
نهج الفصاحه
ما من خارج خرج من بیته فی طلب العلم إلّا وضعت له الملائکه أجنحتها رضا بما یصنع حتّى یرجع؛
هر که از خانه خویش به طلب دانش بیرون شود فرشتگان به سبب رضایتى که از رفتار او دارند بالهاى خویش براى وى بگسترند تا باز گردد.
نهج الفصاحه