[h=2]
[/h]خداوند عداوت شيطان را وقتي به او دستور سجده به آدم را داد چنين بازگو میكند كه گفت: «اَرَأيْتَكَ هذَا الَّذي كَرَّمْتَ عَلَي لَئِنْ اَخَّرْتَنِ اِلي يَوْمِ الْقِيامَةِ لَاَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُ اِلاَّ قَليلاً»[1] آيا اين است آنكه بر من گرامیاش داشتي؟ اگرفرصتم دهي تا قيامت تمام فرزندان او را افسار و دهنه میزنم و تحت تأثير خود قراردهم مگر عده قليلي از آن ها را كه از اطاعت من سرباز میزنند.
از آيه ی فوق استفاده میشود، آنكه مكرم است، تنها شخص آدم(ع) نيست، مقام انسانيت است كه مكرم است و شيطان هم با اين مقام دشمني دارد، و ملائكه هم در برابر اين مقام خاضع اند.
خداي سبحان وقتي جريان حضرت آدم را نقل میكند میفرمايد: «وَ اِذْ قالَ ربُّكَ لِلْمَلائِكَةِ اِنّي خالِقٌ بَشَراً مِنْ صلصالٍ مِنْ حَمَأٍ مَسْنُونٍ، فَاِذا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فيهِ مِنْ رُوحي فَقَعُوا لَهُ ساجِدينَ»[2] آنوقتي كه پروردگارت به ملائكه گفت من میخواهم از گِلي كه حالت لجن پيدا كرده بشري را خلق كنم، پس چون آن را به حالت معتدل درآوردم و درآن از روح خود دميدم، پس شما او را سجده كنيد. در اين آيه قسمت بدن انسان را به گِل نسبت داد و قسمت روح انسان را به خودش نسبت داد با اينكه طين و روح هر دواز آن خدا است. معلوم میشود آدم از اين كرامت برخوردار است كه روح الهي به او افاضه شده، و همين افاضه روح الهي، مايه سجود ملائكه است، و چون روح الهي را به انسان داد فرمود: «فَتَبارَكَ اللَّهُ اَحْسَنُ الخالقين».
اصل آيه به اين ترتيب است كه میفرمايد: «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسانَ مِنْ سُلالَة مِنْ طينٍ، ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً في قَرارٍ مَكينٍ، ثُمَّ خَلَقْنا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَة عِظاماً فَكَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ اَنْشَأناهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبارَكَ اللَّهُ اَحْسَنُ الْخالِقينَ»[3] از نمونهی ربوبيت مطلقه حق اينكه ما انسان را به طور كلي در آغاز، چكيده و خلاصهاي از اجزاء زمين كه با آب آميخته بود اندازهگيري و خلق كرديم، سپس آن را نطفهاي قرار داديم كه در رَحِمْ متمكن باشد، سپس آن خاك و آب را به صورتي خوني بسته درآورديم و بعد حالت گوشت جويده به آن داديم و آن مضغه را استخوان گردانيديم و سپس بر آن استخوانها گوشت پوشانديم، و پس از خلقهاي قبلي، خلقي ديگر را كه از سنخ قبليها نيست انشاء كرديم، پس چقدر با بركت است خدايي كه بهترين خالقين است.
همچنانكه در آيه مشاهده می كنيد همه آنچه بر انسان در ابتدا صورت پذيرفته، بين انسان و ساير حيوانات مشترك است، امتياز انسان از ساير حيوانات از ناحيه روح الهي اوست كه فرمود: «ثُمَّ اَنْشَأناه خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَك اللَّه اَحْسَنُ الخالقين» و «اَحْسنُ الخالقين» مربوط به آن مرحله آخر است، چرا كه خدا خالق همه چيز است «اللهُ خالقُ كلِّ شيءٍ» پس در اين قسمت از آيه كه خدا خود را اَحْسنُالْخالقين معرفي كرده، مقام انسانيتِ انسان مورد نظر است و لذا اينكه فرمود: خداوند «اَحْسنُ الخالقين» است، چون اَحْسَنُ الْمخلوقين را آفريد.
.........
1 - سوره ی إسراء، آيه ی 62.
2 - سوره ی حجر، آيه ی 28.
3 - سوره ی مؤمنون، آیات 12 تا 14.
[/h]خداوند عداوت شيطان را وقتي به او دستور سجده به آدم را داد چنين بازگو میكند كه گفت: «اَرَأيْتَكَ هذَا الَّذي كَرَّمْتَ عَلَي لَئِنْ اَخَّرْتَنِ اِلي يَوْمِ الْقِيامَةِ لَاَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُ اِلاَّ قَليلاً»[1] آيا اين است آنكه بر من گرامیاش داشتي؟ اگرفرصتم دهي تا قيامت تمام فرزندان او را افسار و دهنه میزنم و تحت تأثير خود قراردهم مگر عده قليلي از آن ها را كه از اطاعت من سرباز میزنند.
از آيه ی فوق استفاده میشود، آنكه مكرم است، تنها شخص آدم(ع) نيست، مقام انسانيت است كه مكرم است و شيطان هم با اين مقام دشمني دارد، و ملائكه هم در برابر اين مقام خاضع اند.
خداي سبحان وقتي جريان حضرت آدم را نقل میكند میفرمايد: «وَ اِذْ قالَ ربُّكَ لِلْمَلائِكَةِ اِنّي خالِقٌ بَشَراً مِنْ صلصالٍ مِنْ حَمَأٍ مَسْنُونٍ، فَاِذا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فيهِ مِنْ رُوحي فَقَعُوا لَهُ ساجِدينَ»[2] آنوقتي كه پروردگارت به ملائكه گفت من میخواهم از گِلي كه حالت لجن پيدا كرده بشري را خلق كنم، پس چون آن را به حالت معتدل درآوردم و درآن از روح خود دميدم، پس شما او را سجده كنيد. در اين آيه قسمت بدن انسان را به گِل نسبت داد و قسمت روح انسان را به خودش نسبت داد با اينكه طين و روح هر دواز آن خدا است. معلوم میشود آدم از اين كرامت برخوردار است كه روح الهي به او افاضه شده، و همين افاضه روح الهي، مايه سجود ملائكه است، و چون روح الهي را به انسان داد فرمود: «فَتَبارَكَ اللَّهُ اَحْسَنُ الخالقين».
اصل آيه به اين ترتيب است كه میفرمايد: «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسانَ مِنْ سُلالَة مِنْ طينٍ، ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً في قَرارٍ مَكينٍ، ثُمَّ خَلَقْنا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَة عِظاماً فَكَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ اَنْشَأناهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبارَكَ اللَّهُ اَحْسَنُ الْخالِقينَ»[3] از نمونهی ربوبيت مطلقه حق اينكه ما انسان را به طور كلي در آغاز، چكيده و خلاصهاي از اجزاء زمين كه با آب آميخته بود اندازهگيري و خلق كرديم، سپس آن را نطفهاي قرار داديم كه در رَحِمْ متمكن باشد، سپس آن خاك و آب را به صورتي خوني بسته درآورديم و بعد حالت گوشت جويده به آن داديم و آن مضغه را استخوان گردانيديم و سپس بر آن استخوانها گوشت پوشانديم، و پس از خلقهاي قبلي، خلقي ديگر را كه از سنخ قبليها نيست انشاء كرديم، پس چقدر با بركت است خدايي كه بهترين خالقين است.
همچنانكه در آيه مشاهده می كنيد همه آنچه بر انسان در ابتدا صورت پذيرفته، بين انسان و ساير حيوانات مشترك است، امتياز انسان از ساير حيوانات از ناحيه روح الهي اوست كه فرمود: «ثُمَّ اَنْشَأناه خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَك اللَّه اَحْسَنُ الخالقين» و «اَحْسنُ الخالقين» مربوط به آن مرحله آخر است، چرا كه خدا خالق همه چيز است «اللهُ خالقُ كلِّ شيءٍ» پس در اين قسمت از آيه كه خدا خود را اَحْسنُالْخالقين معرفي كرده، مقام انسانيتِ انسان مورد نظر است و لذا اينكه فرمود: خداوند «اَحْسنُ الخالقين» است، چون اَحْسَنُ الْمخلوقين را آفريد.
.........
1 - سوره ی إسراء، آيه ی 62.
2 - سوره ی حجر، آيه ی 28.
3 - سوره ی مؤمنون، آیات 12 تا 14.