علم و معرفت نتیجه تقوا
بهرهاي كه انسان با تقوا میبرد همان علم دروني است و در همين رابطه گاهي میفرمايد: «اِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقاناً» اگر تقواي الهي پيشه كنيد، براي شما فرقان قرار داده ميشود. و گاهي میفرمايد: «وَ تَّقُوا اللَّهَ وَ يُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ وِ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْيءٍ عَليمٌ»1 تقوا پيشه كنيد و در راستاي اين تقوا، خداوند شما را تعليم میدهد. چرا كه اوست كه به همه چيز عالم است، پس بايد متقي باشيد تا خداوند به شما تعليم دهد، چون خداي كريم شاگرد لئيم قبول نمی كند. چون او كه عَلَّمَ بِالْقَلم است، ربّ اكرم است.
انسان بیتقوا ممكن است عمري مشغول تحصيل علم باشد ولي سرانجام به صورت عوام بميرد، يعني درس بخواند ولي چون كريم نشده، همه خواندهها در دوران فرتوتي از يادش برود و هنگام ارتحال با علم سفر نكند، زيرا علم بدون تقوا زاد راه نيست معني «اتقوا اللَّهَ وَ يُعَلِّمكُمُ اللَّهُ...» اين است كه شما در هر رشته بخواهيد عالم شويد بالاخره خدا بايد به شما علم بدهد، چون او «بكلّ شيءٍ عَليم» است، هر انساني اگر در هر رشته، تقوا داشته باشد، كريم است و شاگر خدا و خدا هم نياز علمی او را در همان رشته تأمين میكند. آنجا كه فرمود: «اِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ المتقين»2 ميرساند كه تقوا همانطور كه زمينه تعاليم الهي را فراهم میكند، مايه پذيرش اعمال هم خواهد شد، يعني هم ريزش علوم به بركت تقوا است، و هم پذيرش اعمال به بركت تقوا خواهد بود، و از طرفي خداوند وقتي عمل را قبول كرد، عامل را هم قبول میكند، چون تقوا از ملكات نفساني فرد متقي است پس اگر ملكات نفساني مَرْضي حق بود، نفس هم مرضي حق است.
در مورد فرزندان آدم(ع) میفرمايد: «وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَي آدَمَ بِالْحَقِّ اَذْ قَرَّبا قُرْبانًا»3اي پيامبر براي قوم قصه دو فرزند آدم(ع) را بگو، آنوقت كه خواستند قرباني كنند، از طرفي میفرمايد خداوند از متقين هر چيزي را قبول میكند، يعنياينكه از يكي را قبول كرد و فرمود: «فَتُقَبِّلَ مِنْ اَحَدِهِما» و از ديگري را قبول نكرد و فرمود: «وَ لَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْاخَرِ» به جهت تقواي يكي و عدم تقواي ديگري است، يعني عمل بدون زاد و توشهی تقوا بالا نميرود و قبول نمیشود.
............
1 - سوره ی بقره، آيه ی 22.
2 - سوره ی مائده، آيه ی 27.
3- سوره ی مائده، آيه ی 27.
