علم کلام اسلامی عهده دار اثبات آموزه های دین اسلام و دفاع از آنهاست.
این علم جزو اولین علوم اسلامی است که در میان مسلمانان پیدا شد و با همت بزرگان و دانشمندان برجسته ی اسلامی گسترش یافت و جامعه ی علمی تمدن اسلامی را تغذیه کرد. با آنکه مسائل کلامی با ظهور اسلام مطرح شد ولی این علم به صورت جسته و گریخته و نه به شکل منسجم در میان مسلمانان مطرح شد و در ادامه به دلیل اختلافاتی که بعد از رحلت پیامبر گرامی اسلام میان مسلمانان پدید آمد، فرقه های کلامی شکل گرفتند. نخستین مسلمانان ضمن بیان کردن اصول عقاید، نخست به ذکر آیاتی از قرآن و یا بیانات پیامبر میپرداختند، اما بعدها که اختلاف پیرامون جزئیات و تفاصیل اصول عقاید پیش آمد، علاوه بر استناد به آیات و روایات، به برهان عقلی نیز پرداختند (تاریخ ابن خلدون ، ص 463).
هر کدام از این فرق کلامی در اثبات عقاید خود تألیفاتی نگاشته و به ردّ اعتقادات دیگر فرق پرداختند. شهرستانی معتقد است علم کلام پیش از ظهور اسلام، در عالم یهودیت و مسیحیت و حتی در میان فلاسفه یونان نیز سابقه داشته است. (شهرستانی، 1416ه، ج 1، ص 201).