بازرسان قبر چه کسانی اند؟

[!Erf@n!]

​

«پرسش قبر» از مهم ترین موضوعات این مبحث است که در بسیاری از روایات این باب، از آن سخن رفته است و در اهمیت این موضوع همین نکته بس که انکار کننده ی آن، شیعه ی اهل بیت علیهم السلام نیست.


امام صادق علیه السلام فرمود: « هر کس سه چیز را انکار کند، شیعه ی ما نیست:
1- معراج 2- پرسش قبر 3- شفاعت». (1)



از روایات استفاده می شود که پرسشهای قبر را دو فرشته به نامهای نکیر و منکر انجام می دهند:


پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «خداوند تعالی، دو فرشته به نامهای نکیر و منکر، جهت پرسش به قبر می فرستد».(2)


از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پرسیدند: سیمای فرشتگان بازرس قبر چگونه است؟

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «بسیار تندخو و زشتند؛ صدایشان همچو رعد غرّان و چشمانشان چون برق تابان است.

موهایشان [به گونه ای بلند است که از پشتشان آویزان و] به روی زمین کشیده می شود؛ دندانهایشان [به گونه ای تیز است که وقتی آنها] را در زمین فرو کنند، گودالی پدیدار شود.» (3)



امام کاظم علیه السلام فرمود: «هنگام ورود مۆمن به قبر، بازرسان قبر [ با احترام] او را نشانند و سۆالاتشان را پرسند [ و چون پاسخ به نیکی شنوند] قبرش را تا چشم کار می کند، بگشایند و از طعامهای بهشتی برایش [ارمغان] آورند.» (4)

 

[!Erf@n!]

حال این سۆال به ذهن می رسد که آیا سیمای فرشتگان بازرس قبر، نسبت به نیکان و بدان یکسان است یا تفاوت دارد؟

برای پاسخ به این سۆال، به نکاتی چند اشاره می شود:


الف- بازرسان قبر با این سیمای وحشتناک و هراسنده، فقط به سراغ بدکاران می آیند و این دیدار نامیمون سزای کمی از گناهان بزرگ آنهاست.


ب- سیمای بازرسان قبر نسبت به نیکوکاران بسیار زیبا و برخورد آنها همراه با مهربانی و محبت است.


ج- در برخی اخبار و ادعیه نیز بین بازرسان قبر، تفاوت گذاشته شده است؛ نسبت به بدکاران « نکیر و منکر» و نسبت به نیکوکاران « بشیر و مبشر» نامیده شده اند. (5)

«نکیر و منکر» را بدین سبب نام نهاده اند که از منکران خدا، پیامبر، امام و ... همچنین از انجام دهندگان منکرات و زشتی ها سۆال می کنند.

«بشیر و مبشر» را از این رو که بشارت دهنده و مژده آور برای اهل ایمان و نیکوکاران هستند، بدین اسم نام نهاده اند.

شایان ذکر است که گاهی از فرشتگان بشارت نیز، تعبیر به « نکیر و منکر» می شود.

 

[!Erf@n!]

[h=2]آزمونی سخت[/h]
در برزخ از مسائل کلی ( اعمال و عقاید) پرسیده می شود و رسیدگی به مسائل دیگر، به قیامت واگذار می گردد:
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «از خدا، پیامبر، دین و امام پرسیده می شود». (6

امام سجاد علیه السلام فرمود: «دریغا! ای فرزند آدم! غافلی؛ اما خدایت از تو غافل نیست. مرگ، شتابان سراغت می آید؛ تو را در می یابد؛ آنگاه تک و تنها به خانه قبر خواهی رفت و فرشتگان پرسش برای آزمونی سخت، نزدت می آیند و درباره ی پروردگار، پیامبر، دین، کتاب و امام از تو می پرسند. سپس از شمار عمر و چگونگی گذراندن آن و بعد، از به دست آوردن مال و چگونگی صرف خواهند پرسید.»(7)


امام صادق علیه السلام فرمود: « در قبر از پنج چیز [ دیگر، نیز] پرسیده میشود:
1- نماز، 2- زکات، 3- حج، 4- روزه، 5- دوستی اهل بیت » (8).


بنابراین، مهم ترین سۆالات قبر - تا آنجا که ما یافتیم - به شرح زیر است:


1- معبودت که او را پرستش می کردی، چه کسی بود؟

2- پیامبرت که بود؟
3- کتابش چه نام داشت؟
4- امامی که فرمانش را می بردی، چه کسی بود؟
5- شمار عمرت چند است و آن را چگونه صرف کردی؟
6- مالت را از کجا آورده و در چه راهی صرف نمودی؟
7- آیا نمازت را بدرستی انجام دادی؟
8- زکات و خمس مالت را پرداختی؟
9- از عهده ی حج واجبت به نیکی برآمدی؟
10- روزه های واجبت را به جا آوردی؟
11- آیا نسبت به اهل بیت محبت داشتی؟

 

[!Erf@n!]

پی نوشت:



1. « بحارالانوار»، ج6، ص 223: « من انکر ثلاثة اشیاء، فلیس من شیعتنا: المعراج، و المسألة فی القبر، و الشفاعة».
2. « مدرک پیشین»، ص 245: « إن الله تعالی ملکین؛ یقال لهما: منکر و نکیر؛ ینزلان علی المیت، فیسألانه...».
3. « مدرک پیشین»، ص 215-216: « ملکان فظّان غلیظان؛ اصواتهما کالرعد القاصف، و ابصارهما کالبرق الخاطف! یطئان فی اشعارهما، و یحفران بأنیابهما! فیسألانک».
4. « مدرک پیشین»، ص 222: « فإذا اُدخل [ المۆمن] قبره، اتاه منکر و نکیر؛ فیقعدانه و یقولان له: ... فیفسحان له فی قبره مدّ بصره؛ و یأتیانه بالطعام من الجنة...».
5. « اقبال»، ص 645. « بحار»، ج98، ص 291: ( به نقل « مصباح المنیر»، آیة الله علی مشکینی، ص 190، انتشارات یاسر):
« و أمتنی مسرورا و مغفورا، و تولّ انت نجاتی من البرزخ، و أدرعنی منکراً و نکیرا و ارعینی مبشرا و بشیرا؛ و اجعل لی الی رضوانک و جنانک مصیرا، و عیشاً قریرا، و ملکا کبیرا؛ و صل علی محمد و آله کثیرا».
بارالها! مرا شاد و آمرزیده بمیران؛ رهایی مرا از گفت و گوی برزخ عهده دار شو؛ منکر و نکیر را از من بازگردان؛ بشیر و مبشر را به من بنمایان؛ مرا به سوی خشنودی و بهشت خود راهی بگشای؛ حیاتی با کمال مطلوب که مایه ی روشنی چشم باشد، عطا کن؛ و بر محمد و خاندانش درود بی اندازه نثار فرمای. ( خواندن این دعا، در هر روز از ماه رجب، بسیار سفارش شده است).
6. «بحارالانوار»، ج6، ص 245: «... یسألانه: عن ربه و نبیه و دینه و امامه».
7. « امالی الصدوق»، ص 407. « بحار»، ج6، ص 223-224. « لئالی الاخبار»، ج4، ص 250:
«ابن آدم! إن اجلک اسرع شیءالیک... اول ما یسألانک عن ربک الذی کنت تعبده، و عن نبیک الذی ارسل الیک، و عن دینک الذی کنت تدین به، و عن کتابک الذی کنت تتلوه، و عن امامک الذی کنت تتولاه؛ ثم عن عمرک فیما افنیته؟ و مالک من این اکتسبته و فیما اتلفته؟».
8. « الکافی»، ج3، ص 241. « بحار»، ج6، ص 265-266: « یسأل المیت فی قبره عن خمس: عن صلاته و زکاته و حجه و صیامه و ولایته و إیانا اهل البیت».
9. «بحارالانوار»، ج6، ص 260.



منبع: تبیان