برخی مبلّغان و معلّمان دینی، عموماً در وقت انذار و تبشیر و بیان اوامر و نواهی الهی، نتایج عمل به معروف و ترک منکر را معطوف به قیامت کبرا و در وقت حاضر آمدن انسان پای میزان عدل الهی میکنند، از این رو، مردم در اشتباه افتاده، اوّلاً از تأثیر اعمال معروف یا منکر در دنیا و مشاهدة نتایج عمل در همین دوران زندگی، غفلت میورزند و ثانیاً از شکلگیری آینده (حیات جهنّمی یا بهشتی) در همین زمان و بر کشیدن غرفههای بهشتی یا درکات جهنّمی در همین دوران حیات بیخبر میمانند.
از آنجا که پردههای برکشیده شده و حجابهای افتاده بر چشمها و گوشها مانع از مشاهدة عوالم برزخی برای عموم مردم ـ به استثنای افرادی معدود ـ است، این شبهه به وجود آمده که این عوالم، پس از پشت سر گذاشتن عالم و نشأ دنیا واقع خواهد شد؛ در حالی که این عوالم، به صورت موازی و با هم حاضرند و بشر در حقیقت، نه تنها در آن عوالم سیر میکند و بر آن عوالم ـ به سهم خودش ـ تأثیر میگذارد؛ بلکه آیندة برزخی و قیامتی خود را هم میسازد.
از آیات بسیاری دریافت میشود که سایر عوالم (برزخ و قیامت) هم اکنون موجود و جاریاند؛ اگرچه چشم ظاهربین انسان از مشاهدة آنها غافل است. چنانکه میفرماید:
«يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِّنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ؛۱
از زندگی دنيا ظاهری را میشناسند و حال آنكه از آخرت غافلند.»
در آیة کریمة دیگری از سورة تکاثر بر مشاهدة دوزخ برای صاحبان علم الیقین اشاره دارد و میفرماید:
«كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ – لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ – ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَيْنَ الْيَقِينِ؛۲
هرگز چنين نيست اگر علم اليقين داشتيد. به يقين دوزخ را میبينيد. سپس آن را قطعاً به عيناليقين درمیيابيد.»
حجابهای گناه مانع از تجربة علم الیقین و لاجرم تماشا و دیدار عوالم برزخی و قیامتی در حیات دنیا میشود، اگر چنین نبود، دربارة نتیجة عمل آنان که مال یتیم را میخورند، نمیفرمود: «إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَی ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا؛۳ در حقيقت كسانی كه اموال يتيمان را به ستم میخورند، جز اين نيست كه آتشی در شكم خود فرو میبرند و به زودی در آتشی فروزان درآيند.»
حضرت رسول اکرم(ص) در سفر معراج، مراتب جهنّم و بهشت و نعمات خداوندی را که برای پرهیزکاران آماده شده، دیدند. در روایاتی از سوی حضرات معصومان(ع) آمده است که:
«مَا أُولَئِكَ مِنَّا وَ لَا نَحْنُ مِنْهُمْ مَنْ أَنْكَرَ خَلْقَ الْجَنَّةِ وَ النَّار؛۴
از ما نیست کسی که منکر وجود فعلی بهشت و دوزخ باشد.»
حارثه بن مالک در جواب پیامبر اکرم(ص) که از او پرسیدند: «کیف اصبحت؟» عرض کرد: اصبحت موقناً …؛ [صبح کردم؛ در حالی که به یقین رسیده بودم.» آنگاه حضرت پرسیدند: «علامت یقین تو چیست؟» عرض کرد: ... گویا اهل بهشت را مشاهده میکنم که از نعمتهای الهی بهره برند ... و گویا اهل جهنّم را مینگرم که در آن معذّبند و فریاد برمیآورند. گویا اکنون صدای نعرة آتش در گوشهایم میپیچد ... .۵