بسم اللّهِ الرَّحمنِ الرّحیمِ اَلْحَمْدُلِلّهِ ربِّ العالَمینَ «اُتْلُ ما أوحیَ إلیکَ مِن الکتابِ وَ أقِمِ الصَّلوة إنّ الصَّلوةَ تنهی عَن الفحشاء و المُنکر وَ لَذِکرُاللّهِ أکبر وَ اللّهُ یَعْلَمُ ما تَصنعون» (قرآن حکیم ـ سوره عنکبوت ـ آیه 46). نماز، عبادت جمعی دارد که عبادات تکوینی همه موجودات از جماد و نبات و حیوان و غیرها را دارا است، و جامع عبادت قلبی و عقلی که تشریعی است نیز هست، علاوه این که از جهت دیگر عبادت جامعه است زیرا که خاصیت زکوة و حج و جهاد و صوم و غیرها را دارد: امّا زکوة چون مِحَکّ محبّت است و گذشتن از ملک خویش در راه دوست و فنای خویش در نماز ظاهر میشود در وقتی که در مالک یوم الدین تصدیق قلبی کنی؛ أما صوم به جهت این که مفطرات روزه در نماز حرام است علاوه صمت از کلام مخلوقین لازم است؛ أما حج برای این که توجّه ظاهری بکعبه ظاهری میکنی از دور توجّه میکنی، أما در عوض توجّه بکعبه حقیقی مینمایی که عبارت از دل است که در عالم بدن انسانی بمنزله کعبه است و بمنزله بیت المعمور است در آسمان چهارم و بمنزله عرش است؛ أما جهاد زیرا که جهاد با نفس أماره است که جهاد اکبر است، و قس مالم یقل. همان گونه که خلقت جمیع کلمات کتاب هستی بر اساس علّت و حکمت است که عالم یعنی علم انباشته روی هم زیرا که صنع حکیم علی الإطلاق است و حکیم، قول و فعلش همه حکمت و حکیم است «یس و القرآن الحکیم»، همچنین همه احکام شرع بر اساس حکمت و مصلحتاند و تشریع از متن تکوین برخاسته است. و همان گونه که هر یک از صنایع آدمی را برنامه و دستور خاصّی است که اگر به قدر یک میکرون از آن سرپیچی کنند دچار سقوط و تباهی و نابودی میشوند، انسان نیز در مسیر تکاملی خود این چنین است. |