آزاد اندیشى اسلامى
بسیارى از مذاهب، پیروان خود را از مطالعه و بررسى سخنان دیگران نهى مى کنند، چرا که بر اثر ضعف منطق، که به آن گرفتارند از این مى ترسند: منطق دیگران برترى پیدا کند و پیروانشان را از دستشان بگیرد!
اما به طورى که در آیات قرآن(1) بیان شده، اسلام در این قسمت سیاست «دروازه هاى باز» را به اجرا درآورده، و بندگان راستین خداوند را کسانى مى داند که اهل تحقیقند، نه از شنیدن سخنان دیگران، وحشت دارند، نه تسلیم بى قید و شرط مى شوند، و نه هر وسوسه را مى پذیرند.
اسلام، به کسانى بشارت مى دهد که: گفتارها را مى شنوند و خوب ترین آنها را برمى گزینند. نه، تنها خوب را بر بد ترجیح مى دهند، در میان خوبها هر گلى را که بهتر است، مى چینند.
قرآن، جاهلان بى خبرى که به هنگام شنیدن پیام حق، دست در گوش مى گذارند و جامه بر سر مى کشند را شدیداً نکوهش مى کند، چنان که در سخنان نوح(علیه السلام) به هنگام شکوى به پیشگاه پروردگار آمده است:
وَ إِنِّی کُلَّما دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصابِعَهُمْ فِی آذانِهِمْ وَ اسْتَغْشَوْا ثِیابَهُمْ وَ أَصَرُّوا وَ اسْتَکْبَرُوا اسْتِکْباراً:
خداوندا! هر زمان آنان را دعوت کردم که آنها را ببخشى انگشتها را در گوش قرار دادند، و لباس بر خویشتن پیچیدند، در گمراهى خود اصرار ورزیدند، و شدیداً استکبار کردند.(2)
اصولاً مکتبى که داراى منطق نیرومندى است دلیلى ندارد که از گفته هاى دیگران، وحشت داشته باشد، و از طرح مسائل آنها هراس به خود راه دهد، آنها باید بترسند که ضعیف و بى منطق اند.
این آیه، در عین حال، چشم و گوش بسته هائى را که هر سخنى را بى قید و شرط مى پذیرند، و حتى به اندازه گوسفندانى که به علفزار مى روند در انتخاب خوراک خود تحقیق و بررسى نمى کنند، از صف «اولو الالباب» و «هدایت یافتگان» بیرون مى شمرد، و این دو وصف را مخصوص کسانى مى داند که نه: گرفتار افراط تسلیم بى قید و شرطند، و نه تفریط تعصبهاى خشک و جاهلانه.(3)
1-زمر، آیه 18.
2ـ نوح، آیه 7.
3-تفسیر نمونه، جلد 19، صفحه 436.
بسیارى از مذاهب، پیروان خود را از مطالعه و بررسى سخنان دیگران نهى مى کنند، چرا که بر اثر ضعف منطق، که به آن گرفتارند از این مى ترسند: منطق دیگران برترى پیدا کند و پیروانشان را از دستشان بگیرد!
اما به طورى که در آیات قرآن(1) بیان شده، اسلام در این قسمت سیاست «دروازه هاى باز» را به اجرا درآورده، و بندگان راستین خداوند را کسانى مى داند که اهل تحقیقند، نه از شنیدن سخنان دیگران، وحشت دارند، نه تسلیم بى قید و شرط مى شوند، و نه هر وسوسه را مى پذیرند.
اسلام، به کسانى بشارت مى دهد که: گفتارها را مى شنوند و خوب ترین آنها را برمى گزینند. نه، تنها خوب را بر بد ترجیح مى دهند، در میان خوبها هر گلى را که بهتر است، مى چینند.
قرآن، جاهلان بى خبرى که به هنگام شنیدن پیام حق، دست در گوش مى گذارند و جامه بر سر مى کشند را شدیداً نکوهش مى کند، چنان که در سخنان نوح(علیه السلام) به هنگام شکوى به پیشگاه پروردگار آمده است:
وَ إِنِّی کُلَّما دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصابِعَهُمْ فِی آذانِهِمْ وَ اسْتَغْشَوْا ثِیابَهُمْ وَ أَصَرُّوا وَ اسْتَکْبَرُوا اسْتِکْباراً:
خداوندا! هر زمان آنان را دعوت کردم که آنها را ببخشى انگشتها را در گوش قرار دادند، و لباس بر خویشتن پیچیدند، در گمراهى خود اصرار ورزیدند، و شدیداً استکبار کردند.(2)
اصولاً مکتبى که داراى منطق نیرومندى است دلیلى ندارد که از گفته هاى دیگران، وحشت داشته باشد، و از طرح مسائل آنها هراس به خود راه دهد، آنها باید بترسند که ضعیف و بى منطق اند.
این آیه، در عین حال، چشم و گوش بسته هائى را که هر سخنى را بى قید و شرط مى پذیرند، و حتى به اندازه گوسفندانى که به علفزار مى روند در انتخاب خوراک خود تحقیق و بررسى نمى کنند، از صف «اولو الالباب» و «هدایت یافتگان» بیرون مى شمرد، و این دو وصف را مخصوص کسانى مى داند که نه: گرفتار افراط تسلیم بى قید و شرطند، و نه تفریط تعصبهاى خشک و جاهلانه.(3)
1-زمر، آیه 18.
2ـ نوح، آیه 7.
3-تفسیر نمونه، جلد 19، صفحه 436.