تالاب سولگان در نزدیکی گندمان در استان چهار محال و بختیاری قرار دارد. اين تالاب بيش از هشت کيلومتر مربع مساحت دارد که عمق آب آن در گذشته متجاوز از يک متر بود. و به همين دليل محل مناسبي براي زندگي مرغان آبي بود و انواع مختلف پرندگان مهاجر را به خود جلب ميکرده ولي به علت عدم توجه کافي و بهرهبرداري هاي نامعقول و غيراصولي از آب و زمين هاي حاشيۀ اين تالاب، تعداد پرندگان مهاجر رو به کاهش گذاشته و فضاي زيباي آن تخريب شده است. از انواع پرندگاني که در اين تالاب مورد شناسايي قرار گرفتهاند ميتوان به چنگر، يوزگنبي، قورقور و قزل غاز اشاره کرد. تالاب سولقان در موقعیت جغرافیایی" 57 '46 50 شرقی و" 20' 58 31 شمالی در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد.این تالاب زیبا و با شکوه در 70 کیلومتری شهرکرد در مسیر شهرکرد به ایذه قرار گرفته و دارای اکوسیستمهای زیبایی است. حضور عشایر ومهاجرت و زیست پرندگان مهاجر و رویش گلهای رنگارنگ در برخی فصول سال زیبایی این مکان را چند برابر کرده. تالاب سولقان (سولگان) با مساحتي حدود 115 هكتار به دليل قرار گرفتن در ضلع جنوبي جاده چهارمحال بختياري به خوزستان به لحاظ گردشگري وزيست محيطي از اهميت ويژه اي برخورداراست.تالاب سولقان در زمان پر آبي يكي از مناطق ارزشمد زادآوري پرندگان آبزي به خصوص اردك ها بوده است.
تالاب شادگان این تالاب در جنوب غربی ایران در جنوب شهر شادگان در استان خوزستان واقع شدهاست. در همایش تالابهای جهان که در رامسر برگزار شد تصمیم گرفته شد که سه تالاب شادگان، خورموسی و خور الامیه با عنوان تالاب شادگان شناخته شود.
مشخصات
پهناوری: حدود ۴۰۰ هزار هکتار
پناهگاه حیات وحش: 327765 هکتار
محل: واقع در جنوب غربی ایران و جنوب جلگه خوزستان حد فاصل شهرستان های شادگان ، آبادان ، ماهشهر از 48 درجه و 17 دقیقه تا 48 درجه و 50 دقیقه و 30 درجه و17 دقیقه تا 30 درجه و 58 دقیقه
را ه های دسترسی : اتوبان اهواز به آبادان در ضلع غربی تالاب و پناهگاه حیات وحش شادگان از محل سه راه دارخوین تا ابتدای ورودی شهر شادگان و از سه راه دارخوین تا ابتدای ورودی شهر آبادان- جاده آسفالته آبادان ماهشهر که از وسط تالاب و پناهگاه عبور می کند
آب وارده از رودخانه جراحی به این تالاب: سالانه حدود ۹۰۰ میلیون متر مکعب
مختصات: ۴۸ درجه و ۴۵ دقیقه شرقی (E) و ۳۰ درجه و ۳۰ دقیقه شمالی (N)
شماره ثبت در فهرست تالابهای بین المللی کنوانسیون رامسر (تاریخ ۲۳/۶/۱۹۷۵) به شماره ثبت ۲۱R۰۰۶.
گونههای زیستی: تاکنون ۱۵۲ گونه پرنده و40 گونه پستاندار بوده که مهمترین آنها دلفین بینی بطری با نام علمی tursiops truncatus است که با حرکات نمایشی زیبا ، بسیار دیدنی است. این حیوان در دهانه خلیج فارس و خور موسی به راحتی قابل مشاهده است مهمترین پستانداران تالاب بین المللی شادگان عبارتاند از : 1- گراز: با نام محلی خنزیر، ونام علمی sus scrofa 2- گربه جنگلی با نام محلی بزون و نام علمی felis chaus
3-شنگ بانام محلی چلیب المای و نام علمی lutra lutra 4- گرگ بانام محلی ذئب و نام علمی canis lupus 5- دلفین با نام محلی دلفین و نام علمی
tursiops truncatus
جزيره غير مسكوني شيدور كه در شرق جزيره لاوان كه در خليج فارس واقع و به بهشت پرندگان معروف است، به همراه سواحل تالابي آن در سال1350 حفاظت شده اعلام شد. اين منطقه در سال 1354 به پناهگاه حيات وحش تبديل ودر سال 1378 نيز به عنوان تالاب و تپه مرجاني بين المللي شناخته شد. اين جزيره شني، صخره اي و مرجاني با مساحت 98 هكتار و داراي اقليم فراخشك گرم است.
شيدور يكي از محل هاي مناسب جوجه آوري انواع پرندگان از جمله كاكايي صورتي، پرستو هاي دريايي بد صدا و پشت دودي و همچنين تخم گذاري لاك پشت هاي منقار عقابي و سبز به شمار مي آيد. سسك دم دراز، چكاوك كاكلي، حوصيل خاكستري و انواع مارمولك ها و مارهاي سمي از جمله جانوران اين جزيره به شمار مي آيند.
تالاب شيمبار در منطقه حفاظت شده شيمبار ، در امتداد رشته کوه هاي زاگرس جاي دارد . اين تالاب به دليل قرار گرفتن در بلندي هاي استان خوزستان متأثر از آب و هواي کوهستان بوده و داراي آب و هوايي معتدل و بارش فراوان باران به ويژه در پاييز و زمستان مي باشد . طبيعت جنگلي و گونه غالب درختي منطقه ، بلوط ايراني مي باشد . هر چند گوناگوني زيستي گياهان تالاب از مهمترين ويژگي هاي آن مي باشد ، اما پوشش غالب گونه هاي درختچه اي جاز يا بنگله است که سازگاري خوبي با محيط دارند . از گونه هاي جانوري در منطقه مي توان ، گرگ ، سغال ، روباه و خرس را نام برد . همچنين گونه هاي بسياري از پرندگان مانند پليکان ، چلچله ، کشيميان و ... در اين تالاب زندگي مي کنند . منطقه شيمبار در 100كيلومتري شمال مسجدسليمان و در درههاي عميق زاگرس واقع شده است، اين منطقه بيش از 50 هزار هكتار مساحت دارد.منطقه شيمبار تركيب منسجم ،شرايط آب و هوايي مناسب و تركيب ويژه درختان و درختچهها، از ارزش توريستي بالايي برخوردار است. اين منطقه با پوشش جنگلي مناسب و مناظر جذاب و ديدني توسط كوههاي بلند و بعضاً برفگير واقع در دره مشترك كوههاي دلا، تاراز و منار محصور شده است.هرچند تنوع زيستي گياهي از مهمترين شاخصهاي اين منطقه بوده اما پوشش عمده و غالب آن، گونه درختچهاي جاز يا بنگله است كه با محيط خود داراي سازگاري قابل توجهي است.
گونههای جانوری در منطقه میتوان ،گرگ ،شغال ،روباه ، خرس و... نام برد .همچنین تنوع عظیمی از پرندگان نظیر حواصیل ،چلچله ، کشمیان و... در این تالاب وجود دارد.ساکنین دائمی تالاب به طور پراکنده در روستاهای پیرامون تالاب سکونت دارند و پرورش چهارپایان اهلی نظیر بز وگوسفند اصلی ترین درآمد ساکنین منطقه میباشد.
اين درياچه در ارتفاع 400 متري از سطح دريا در جنوب شرقي بهشهر ميان جنگل قرار گرفته است و به دليل ساخت و سازهايي كه شاه عباس در اطراف آن انجام داد، به نام عباس آباد معروف گشته است. وسعت آن حدود 10 هكتار و عمق آن نزديك به ده متر است. اين درياچه به دليل دسترسي مناسب سواره، محوطه اتراق، آثار باستاني، شيريني، آب و هواي مناسب، قابليت هاي توريستي فراوان دارد.
تالاب قبادلو در موقعیت جغرافیایی 45 درجه و 45 دقیقه شرقی و 37 درجه و 32 دقیقه شمالی در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این تالاب در شرق دریاچه ارومیه قرار گرفته است. اين تالاب در 22 کيلومتري شمالي غربي عجب شير، بالاتر از بندر رحمانلو قرار دارد و بخشي از پرندگان تالاب هاي حاشيه اي درياچة اروميه را به خود جذب مي کند.
تالاب” قره قشلاق “ بناب به دليل زيبايي وتنوع گونه هاي جانوري وگياهي به عروس تالاب هاي شمال غرب كشورشهرت يافته است. جاذبه هاي طبيعي بكرو دست نخورده وتنوع گونه هاي گياهي، جانوري شامل آبزيان، پرندگان مهاجروگرازهاي پا كوتاه ازجمله ويژگي هاي شناسنامه اي تالاب قره قشلاق هستند كه جايگاه اين زيست بوم را دربين ميراث زيستي كشورتحكيم كرده اند. تالاب ومنطقه شكارممنوع قره قشلاق با 48هزارهكتارمساحت دربين رودخانه هاي دايمي صوفي چاي وزرينه رود ودرحاشيه جنوبي پارك ملي درياچه اروميه در جنوب استان آذربایجان شرقی حد فاصل شهرستانهای بناب و میانوآب و میانه واقع شده است. تالاب قره قشلاق هرسال درفصل سرما، مامن هزاران پرنده مهاجراست كه ازدوردست ها بويژه سرماي كشنده سيبري با خاطره خوش ميزباني سال هاي متمادي به اين منطقه مهاجرت مي كنند. ازاين رورقص فلامينگوها ودرناها درشروع سال شمسي همواره نويد زندگي وبهاررا به مردم بومي منطقه وگردشگران داخلي وخارجي بازديدكننده ازتالاب هديه مي كند.
اين تالاب كه يكى از تالابهاى شاخص شمال غرب كشور در زمينه حفظ گونههاى جانورى است از سال ۱۳۶۴ به عنوان منطقه شكار ممنوع اعلام شده است. وجود ۱۸۵ گونه پرنده بومى و مهاجر, پستانداران متعدد, گونههاى متنوع و نادر گياهى و آبزى تالاب قرهقشلاق نشاندهنده غناى اين زيستگاه به عنوان يكى از ذخيرهگاههاى اصلى و طبيعى است. تنوع زيستى قرهقشلاق آن را به يكى از زيستگاههاى مهم حيات طبيعى و وحشى تبديل كرده كه بعد از تالاب" فورى گلآرا" در درجه دوم اهميت قرار داده است. ميش مرغ, فلامينگو, درنا, اردك, غاز آنقوت و كبك از جمله پرندگانى هستند كه در اين تالاب به صورت مهاجر و دائم سكونت دارند و هم اكنون ۷۰ قطعه ميش مرغ از پرندگان بسيار نادر و در حال انقراض است، در تالاب قرهقشلاق به حيات خود ادامه مىدهد. همچنين از گز, ني, نخل مرداب و گياهان خانواده اسفناج به عنوان گونههاى شاخص گياهى تالاب قره قشلاق میتوان نام برد.
اين درياچه در 18 کيلومترى شمال باخترى بستانآباد تبريز قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دريا 1890 متر است. آب اين درياچه بيشتر از رودها و آبراهههاى فصلى و سيلابى و به مقدار کمتر از طريق چشمههاى زيردرياچه تأمين ميشود و شيرين است.درياچه و آب راکد قوري گل، در کنار جاده ترانزيتي تبريز- بستان آباد در فاصله 45 کيلومتري شرق تبريز و 15 کيلومتري غرب بستان آباد، در ميان کوهها و ارتفاعات شرقي گردنه شبلي در يک گودي واقع شده است. اين درياچه در ميان مردم محل به نام قوري گل (استخر خشک) معروف است اما بعضي آن را دوري گول (استخر آب زلال) و برخي قويل گول (استخر و گودال ژرف و عميق) مي نامند. شايد اين نام مصداق بيشتري داشته باشد. درازا و پهناي قوري گل، 4 کيلومتر و مساحت آن 16 کيلومتر مربع است و ژرفاي اين درياچه - که تمام سال آب دارد- در عميق ترين نقطه به 13 متر مي رسد. آب اين درياچه شيرين و در صورت تصفيه قابل شرب مي باشد. در حال حاضر اين آب داراي آبياري کشتزارهاي روستاهاي پيرامون درياچه يعني روستاهاي ارشتناب، رامناب و يوسف آباد، به مصرف مي رسد. اطراف درياچه را مرتع، چمنزارها، مزارع و کشتزارهاي متعددي فراگرفته و به علت وجود هواي مطبوع در تابستانها، يکي از مراکز استراحت و تفريح مردم تبريز مي باشد. قوريري گل که امروز در رديف آبهاي راکد آذربايجان است، داراي قدمتي تاريخي مي باشد
تالاب قوري گل يكي از منابع زيست محيطي بسيار مهم استان مي باشد كه به عنوان يكي از تالابهاي بين المللي حفاظت شده كشور به ثبت رسيده است . اين تالاب براي بسياري از پرندگان مهاجر از نظر زيستگاهي حائزاهميت بين المللي است . لذا حفاظت از آن به عنوان يك هدف اصلي امري اجتناب ناپذير مدنظر قرار گرفته است . درياچه قوري گل باتوجه به دارابودن قابليتهاي مختلف مي تواند دربرگيرنده اهدافي چون حفاظت از تنوع زيستي ، آموزش ، تحقيقات واكوتوريسم باشد. البته براي استفاده بهينه از شرايط طبيعي ونيز گردشگري ، تفرجگاهي در جنب اين تالاب احداث شده ودر خدمت مسافران است . بااين حال بايد گفت بهره وري پايدار از اين تالاب متضمن استفاده بهينه از آن براي جلوگيري از هرگونه تعارض وتضمين موجوديت ارزشهاي درياچه است .
تالاب قوري گلجزوتالاب هاي بين المللي ثبت شده دركنوانسيون رامسرمي باشد كه براي شماري ازپرندگان مهاجرآبزي وحمايت شده ازنظرزيستگاهي حايزاهميت ملي وبين المللي است. تالاب قوري گل سه دهه قبل به عنوان تالاب بين المللي دركنوانسيون رامسربه ثبت رسيده ودرسال 73به عنوان منطقه شكارممنوع تصويب شده است. تالاب بين المللي قوري گل دردهه هاي قبل محل عبوروزيستگاه قوچ وميش ارمني به عنوان يكي ازگونه هاي نادربوده ولي به دليل توسعه شهري وايجاد صنايع، اين ويژگي ازدست رفته است. ازحيات وحش تالاب قوري گل درزمان حاضرمي توان به پستانداراني چون “جربيل ايراني” ، موش كشتزار، موش مغان، گرگ، روباه وسمورسنگي اشاره كرد. حدود 92گونه پرنده نيزدرتالاب بين المللي قوري گل شناسايي شده كه مي توان ازاردك سرسفيد، اردك مرمري، اردك بلوطي به عنوان برخي ازآنها ياد كرد كه دررديف گونه هاي جانوري درحال تهديد به انقراض تلقي مي شوند. همچنين بيش از280گونه گياهي درتالاب بين المللي قوري گل تشخيص داده شده كه 89درصد آن درحوزه تالاب روييده وبقيه را گياهان آبزي ونيمه آبزي تالاب وحوزه بلافصل آن تشكيل مي دهند.
گياهان غوطه وردرآب تالاب به عنوان يكي ازجذاب ترين بخش ها نيزشامل گونه هايي چون بارهنگ آبي، آلاله آبي، قوشاب شانه اي، انواع جلبك وفيتوپلانكتون مي باشند. اهميت تالاب بين المللي قوري گل ازمنظرگردشگري طبيعت به اندازه اي واضح است كه دراوايل سال1384طرح اوليه “ تعيين مناطق گردشگري” آن تدوين شد. دراين طرح تصريح شده است: با توجه به چشم انداززيباي طبيعت تالاب درصورت فراهم ساختن زيرساخت هاي مناسب تقاضا براي تفرج درمنطقه به طورفزاينده اي افزايش خواهد يافت. شناسايي 280گونه آبزي درحوزه آبريز، 111گونه جانورشامل 92نوع پرنده و19نوع خزنده ويك گونه ماهي كپور، امكان پذيرنبودن اسكي روي يخ وشنا وقايقراني برروي تالاب به دليل شرايط خاص اقليمي ازجمله مواردي است كه درطرح اوليه گردشگري قوريگل مورد اشاره قرارگرفته است. براساس مطالعات علمي انجام شده درسطح جهان، نزديك به 20فايده وكاركرد مثبت براي تالاب ها درتداوم حيات بشري، شناسايي شده است. تغذيه وتخليه آب هاي زيرزميني، حفاظت دربرابرنيروهاي طبيعي، حفظ خط ساحلي وكنترل فرسايش ،بهره برداري تجاري، حفاظت از حيات وحش به عنوان برخي ازفوايد تالاب ها به عنوان ثروت طبيعي خدادادي است. علاوه براين تالاب ها درتنظيم جريان آب وكنترل سيلاب، جلوگيري ازنفوذ آب شوربه سفره هاي آب زيرزميني، پاكسازي مواد سمي، عمل به عنوان بادشكن ، جذب وكاهش كربن وحفظ تنوع زيستي، نقش حياتي دارند.
اين تالاب با وسعتي بيش از 50 هکتار در جنوب غربي خليج ميانکاله قرار گرفته است و قسمتي از اين خليج به حساب مي آيد. اين تالاب مامن و زيستگاه پرندگان بومي و مهاجر است و چشم انداز شبه جزيره ميانکاله و جزيره اسمال ساعي را نيز در روبرو دارد. درختان گز و پوشش گياهي مردابي، جلوه اي بسيار زيبا و شگفت انگيز به آن بخشيده است. همين ويژگي هاي خاص، آن را در زمره تالاب هاي کم نظير جهان قرار داده و به ثبت بين المللي هم رسيده است. پيشروي آب دريا و خليج، حيات دوباره اي را به مرداب گز بخشيده و ارزش هاي تالابي و زيبايي هاي آن را دوچندان افزايش داده است.
مجموعه مرداب هاي لپو، شيرخان لپو و پلنگان به فاصله يک کيلومتري جنوب درياي خزر و در شرق نيروگاه نکا و شمال منطقه زاغ مرز قرار گرفته اند. اين مرداب ها ظاهرا زماني جزء درياي خزر بوده اند که بعدها با عقب نشيني دريا به صورت آب باريکه اي جدا باقي مانده اند و با گذشت زمان با آب دريا و سيلاب پر شده اند. مجموعه تالابي فوق، هر فصل از سال جلوه خاصي دارد. در زمستان و پاييز مامن پرندگان مهاجري است که از هزاران کيلومتر فاصله به سوي آن پرواز مي کنند و به تخم گذاري و توليد مثل مي پردازند. معروفترين اين پرندگان قو، قره غاز و فلامينگوها هستند که انبوه انبوه در آن اسکان مويت مي گيرند و جلوه هاي شگفتي را پديد مي آورند. در همين فصل، ماهي گيري و شکار مجاز نيز صورت مي گيرد. در فصول تابستان و پاييز، مي توان با قايقراني و تماشاي طبيعت مردابي و چشم اندازهاي پيرامون آن لذت فراوان برد. دسترسي مناسب، اقليم مساعد، جلوه هاي متنوع فصلي طبيعت و ... امکانات قابل توجهي را جهت بهره برداري توريستي از آن فراهم آورده است.
