تالابهاي ايران در جنوب غربي آسيا و جنوب نيمكره شمالي محل زيست بيش از 140 گونه پرنده مهاجر و بومي است كه 30 % از پرندگان ايران را تشكيل ميدهد. اينامر به دليل دارا بودن مواد غذايي فراوان، امنيت، پناهگاه و شرايط آب و هوايي مناسب است كه سبب شده 63 گونه پرنده در تالابهاي ايران جوجهآوري كنند و 77 گونه فصل زمستان و پاييز را در آنها سپري كنند. در حال حاضر حدود يك تا دو ميليون پرنده آبزي و كنار آبزي در تالابهاي ايران زمستانگذراني ميكنند. همچنين 20 گونه پرنده در خطر انقراضي كه در ايران زندگي ميكنند، 6 گونه آبزي بوده و در تالابهاي ايران به سر ميبرند .
تالاب آلاگل تالاب آلاگل در شرق جاده آق قلا به اینچه برون واقع گردیده که مساحت آن در زمان پرآبی به 2500 هکتار می رسد . این تالاب همانند تالاب های آجی گل و آلماگل از رودخانه مرزی اترک و زهکشهای طبیعی تامین می شود . محیط های پیرامونی تالاب با پوشش نی و جگن و درختچه های گز پوشیده شده است . بستر قالب دراکثر نقاط پوشیده از پوشش سبز جلبک می باشد . هر ساله در فصل مهاجرت هزاران پرنده به این تالاب و دیگر تالاب های استان می آیند که از انواع قو – فلامینگو – اردک – پرستو – قازها می توان نام برد .
انگیزه های جذب گردشگر
این تالاب به دلیل قابلیت و اهمیت بین المللی که دارد از لحاظ اکوسیستم طبیعی و اکوسیستم آبی قابل استفاده برای گردشگران و علاقمندان ورزش های آبی – ماهی گیری و ... می باشد .مجموعه تالابهاي آققلا و اترك اين مجموعه در قسمت جنوبي رودخانه اترك واقع شده و مشتمل بر تالابها و مردابهاي اينچه، آلماگل، آلاگل، اينجه برون، بيبي شيروان، آجيگل، نمك و دانشمند است كه مجموع مساحت آنها هزارو دويست و پنجاه هكتار تخمين زده ميشود. برخي از اين تالابها از جمله تالاب آلاگل در فهرست كنواسيون تحقيقات بينالمللي پرندگان آبزي و مهاجر در سال هزارو سيصدوپنجاه به ثبت رسيده است.فاصله تالابها از يكديگر بسيار نزديك است و آب و هواي محدوده آنها مديترانهاي گرم با تابستانهاي خشك و گرم و زمستانهاي ملايم ميباشد. سطح آب تالابها در زمان پرآبي به بيش از دوهزارو پانصد هكتار نيز ميرسد. اين مساحت به عواملي نظير ميزان آب ورودي و خروجي، به اقليم و ديگر عوام محيطي بستگي دارد. آب اين تالابها از رودخانه اترك تأمين ميشود.تالابهاي ياد شده محل زيست پرندگان مهاجر متنوعي است كه از جمله آنها ميتوان به فلامينگوها ، قوها، غازها، حواصيل و... اشاره كرد. فصل شكار طبق تقويم اداره محيطزيست از اول پاييز تا آخر زمستان هر سال و هر هفته دو روز(چهارشنبه و جمعه) ميباشد.از ماهيان اين تالابها نيز ميتوان به كولي، اورنج، سيمپرك و شيشه ماهي اشاره كرد كه فصل صيد آن طبق مجوز اداره محيطزيست گنبد از پانزده ارديبهشت تا پانزده اسفند ماه هر سال ميباشد.از آنجا كه اين مجموعه تالابها و مردابها داراي راههاي دسترسي، محوطههاي اطراق، چشماندازهاي دشتي، مرغزارهاي وسيع و پرندگان بومي و مهاجر، همچنين استفادههاي طبي ميباشند، قابليتهاي فوقالعادهاي را براي ايجاد يك كانون توريستي فراهم ميكنند. شكار و صيد بيرويه، چراي دام، وارد كردن گونههاي غير بومي، قطع اشجار و... ازجمله عوامل تهديدكننده اين تالابها به شمار ميآيند.
تالاب آجی گل در جنوب رودخانه مرزی اترک به فاصله 75 کیلومتری شمال شهر گنبدکاووس واقع است. روستای تنگلی با 243 خانوار و 1195 نفر جمعیت در سال 1385 در شمال تالاب مذکور قرار دارد. این تالاب در اکوسیستمی بیابانی واقع گردیده است. موقعیت جغرافیایی این تالاب 37 درجه و 24 دقیقه عرض شمالی و 54 درجه و 38 دقیقه طول شرقی می باشد. مساحت تالاب حدود 320 هکتار و ارتفاع آن از سطح آبهای آزاد در عمیق ترین نقطه منفی چهار متر می باشد. این تالاب زیر نظر اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گنبدکاووس می باشد و جزو منطقه تیراندازی ممنوع نوار مرزی محسوب میگردد. این تالاب در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده و مالکیتی دولتی دارد. منابع تامین آب تالاب از نزولات جوی و سیلابهای رودخانه اترک تامین میشود.
این تالاب قابلیتهای ویژه ای در جهت جذب توریست و تخقیقات دارد همچنین تغییر رژیم آبی رودخانه اترک در اثر سدسازی و کم آبی جزو عوامل تهدید کننده آن محسوب میشوند.
اين تالاب در 7 كيلومتري شهر آستارا در حاشيه جاده لوندويل به آستارا قرار دارد.اهميت اكو توريستي اين تالاب از جهت نزديكي به جاده، تنوع چشماندازهاي طبيعي همچون كوهستان، جنگل و مزارع و كشتزارهاي اطراف دوچندان ميشود.ضلعغربی آن پوشیده از جنگل و پوششهای سبز گیاهی است و در ضلع شرقی آن درختان توسكای شناور منظره بسیار جالب توجهی را بوجود آورده است كه در بهار و تابستان استراحتگاه مسافران بوده و از نظر گردشگری یكی از جاذبههای مهم تلقی میشود.
از ویژگیهای مهم این تالاب وجود ماهیان مشهوری مانند كپور و اردك ماهی است همچنین این تالاب طبیعی جایگاه پرندگان كمیاب بوده كه برای زاد و ولد از اروپای مركزی، ماورای خزر و مناطق قطبی به این منطقه مهاجرت میكنند كه مهمترین آن چینگیر نوكسرخ است.این تالاب 138 هكتار وسعت دارد و از مكان هاي گردشگرپذير استان گيلان است. وجود درختان توسكا در اين تالاب، جلوه اي ديدنی به آن بخشيده است. از ويژگي هاي تالاب عباس آباد آستارا اين است كه درختان اين تالاب به علت اينكه ريشه آنها در آب قرار دارد، همواره در پهناي تالاب جا به جا مي شوند و حركت مي كنند. به همين علت، تالاب آستارا به تالاب درختان شناور هم معروف است. ( در گویش محلی به این تالاب هستل به معنای آبگیر می گویند ) از سال 1384 تالاب استيل به عنوان يكي از پنج منطقه نمونه گردشگري استان گيلان شناخته شده است.
تالاب بامدژ در 40 كيلومتري شمال غربي اهواز قرار دارد.اين زيستگاه آب شيرين تالابي چهار هزار هكتار وسعت دارد و در كنار روستاهاي مزرعه، بامدژ، سادات طواهر، سيد جاسم و همچنين سد شاوور، كانال توانا و خط راه آهن اهواز – انديمشك قرار گرفته است. علاوه بر اينكه عمده آب اين تالاب از رودخانه شاوور تامين ميشود، بالا بودن سطح آب هاي زير زميني، سنگيني بافت خاك، فروافتادگي منطقه، بارندگي و جريانهاي سيلابي زمستانه و آبهاي برگشتي از زمين هاي كشاورزي از عوامل مهم پايداري اين تالاب محسوب مي شوند كه در نهايت آب خروجي تالاب از شاخه اي به نام خارور عبور كرده و پس از گذر از كانال توانا به رودخانه دز مي ريزد. اين تالاب از اوايل فروردين تا نيمه آبانماه دوره كم آبي خود را پشت سر ميگذراند چرا كه به دليل بستن دريچه ها و آبگيري سد شاوور، آب ورودي به تالاب كاهش پيدا كرده و پساب هاي كشاورزي ورودي به تالاب نيز توسط زهكش خارور از آن خارج شده و بخش هاي حاشيه آن خشك مي گردد.با توجه به ارزشهاي كاربردي و بي نهايت مهم تالاب ها، اين تالاب مي تواند در ايجاد تغذيه و تخليه آبهاي زيرزميني، تنظيم جريان آب، كنترل سيلابها، تعديل در آب و هوا، منبع توليد فراورده هاي طبيعي، ايجاد مناطق گردشگري، بانك ژن، برگزاري بازديدهاي آموزشي و پژوهشي، اهميت اجتماعي – فرهنگي، اهميت حفاظتي و... مورد توجه قرار گيرد.از 134 گونه گياهي تالاب بامدژ مي توان به خارشتر خزري و ايراني، ترنجبين، شيرين بيان، خارپنبه، شاه تره، گل گاوزبان، پونه، كُنار، تاج خروس، ني، گاگله و.. اشاره كرد.حيات وحش اين زيستگاه بخش اصلي تالاب را تشكيل مي دهند چرا كه بيش از 40 گونه حيواني شامل پستانداراني همچون روباه، شغال، گرگ، كفتار، سمور، خفاش، خارپشت و... ماهياني همچون كپور، شيربت،، بني، حمري، بياح و... خزندگان و دوزيستاني همچون قورباغه، وزغ، لاك پشت، جكوي، مار و... در تنظيم اكوسيستم بامدژ نقش دارند.پيش از اين دفتر بررسي هاي زيست محيطي در معاونت مطالعات پايه و طرح هاي جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان عنوان كرده بود؛ انجام برنامه ريزي در خصوص مديريت تالاب، پيشنهاد طرح هاي اجرايي و مطالعاتي، ارائه برنامه حفاظت و پايش مداوم منابع تالابي، تعيين كاربري هاي متناسب با وضع كنوني تالاب، احياء عرصه هاي تخريب شده، آموزش عمومي در سطوح مختلف، قرار دادن تالاب بامدژ در ليست مناطق چهارگانه، ايجاد هماهنگي ميان سازمانها و ارگانهاي ذيربط با حفاظت تالاب از جمله موارد اساسي و ضروري است كه مي بايست در مديريت تالاب مد نظر قرار گيرد.قرار گيري تالاب بامدژ در 40 كيلومتري اهواز به عنوان مركز استان خوزستان و در ميان قرار گرفتن بين جاده ترانزيتي اهواز – انديمشك و خط راه آهن خرمشهر – تهران اين تالاب فراموش شده را در موقعيت جغرافيايي خوبي قرار داده است. از بين 148 گونه پرنده بومي و مهاجر بيشترين سهم متعلق به خانواده چكاوكيان، حواصيليان، مرغابيان، آبچليكان است. اردك مرمري از گونه هاي در معرض خطر، چنگر، ليكو خوزي، باكلان، ماهي خورك، اگرت، چوپ پا، آبچليك، بلبل و... از جمله پرندگان آبزي و كنار آبزي اين تالاب محسوب مي شوند.نام تالاب بامدژ اهواز با 134 گونه گياهي، 148 گونه پرنده بومي و مهاجر تاکنون در هيچ يك از مناطق چهارگانه پارك ملي، ، پناهگاه حيات وحش، منطقه حفاظت شده و همچنين اثر طبيعي- ملي، ثبت نشده است. درباره بامدژ بیشتر بدانیم تالاب بامدژ به وسعت چهار هزار هکتار در جنوب غربي ايران و در فاصله 40 کيلومتري شمال غرب اهواز قرار دارد . راه اصلي دسترسي به اين منطقه جاده اهواز ـ انديمشک است و راههاي آسفالته درجه دو و سه نيز به صورت راههاي فرعي در محدوده آن وجود دارد . تالاب بامدژ هميشگي و داراي آب شيرين است که توسط رودخانه شاوور ، طغيانهاي رودخانه دز ، کرخه و آبهاي اضافي اراضي کشاورزي اطراف آبگيري ميشود ، ارتفاع آن 25 متر بالاتر از سطح آبهاي آزاد است و سيماي طبيعي پيرامون تالاب را دشتهاي سيلابي و اکوسيستمهاي خشک دشتي تشکيل ميدهد . اين تالاب در ميان چشماندازهاي شهرستان اهواز نمونه منحصر به فردي است و خرمي و سرسبزي آن از چشماندازهاي زيباي طبيعي است که نظر هر بينندهاي را به خود جلب ميکند . تناوب و توالي رويشگاههاي گياهي با آب و خشکي براي شمار زيادي از پرندگان مهاجر شرايط مطلوب و مطمئني براي زندگي ، آشيانهسازي ، تخمگذاري ، تغذيه و زمستان گذراني فراهم ميکند .
آب و هواي تالاب بامدژ با توجه به نوع پوشش گياهي منطقه که خاص آب و هواي گرم بياباني ، ميزان بارندگي و تبخير شديد ، خشک و بياباني گرم است . پوشش گياهي موجود تالاب بيشتر از گونههاي آبدوست مثل لويي ، جگن ، ني و سيپروسها بوده و پوشش گياهي منطقه داراي دو سيماي مشخص بهار و پاييزه است . گياهان يک ساله و غالب گياهان چندساله در بهار رشد ميکنند ، بدين ترتيب در ماههاي اسفند تا ارديبهشت اين تالاب داراي سيماي مرتعي سرسبز بوده و بيشترين رويشهاي پاييزه متعلق به گياهان شورپسند است . 234 گونه گياهي در هور بامدژ ديده ميشود و 14 گونه گياهي آن از جمله خارشتر خزر ، خارشتر ايراني ، ترنجبين و شيرين بيان ، دارويي هستند . زيستگاههاي جانوري بامدژ به دو زيستگاه اصلي آب و خشکي تقسيم مي شود ، پوشش گياهي زيستگاه آبي که بخش اصلي تالاب را تشکيل ميدهد . گياهان ني ولويي است که محيطي امن و مناسب براي استتار جانوران منطقه به خصوص پرندگان بومي و جوجهآور و نيز گراز است .
بخشهاي مياني تالاب که فاقد پوشش گياهي است و بيشتر گياهان شناور را در خود جاي داده محل مناسبي براي تغذيه و استراحت جانوران آبزي به خصوص پرندگان مهاجر است . از انواع پرندگان آبزي و کنارآبزي اين منطقه ميتوان به انواع مرغابي سانان ، آبچليک ، حواصيل اردک سرسبز ، عروس غاز ، قو ، باکلان ، باکلان کوچک و آنقوت اشاره کرد . همچنين شنگ(سگ آبي) تنها پستانداران آبزي تالاب ، انواع دوزيستان ، خزندگان ، لاکپشت خزري ، لاکپشت لاک نرم ، انواع ماهيهاي آبشيرين مثل بني ، شيربت ، حمري و بياح از ديگر آبزيان هستندکه در زيستگاه بامدژ مشاهده مي شوند . متأسفانه اين تالاب به دليل کاهش آب ورودي به تالاب ، برداشت بي رويه و اضافه بر ظرفيت از منابع موجود در تالاب ، ورود آلايندههاي پسابهاي شهري و کشاورزي ، تخريب ، تصرف اراضي و زير کشت بردن ، در معرض تهديد و نابودي قرار گرفته است .
این تالاب در موقعیت جغرافیای 31 درجه و 1 دقیقه شمالی و 50 درجه و 18 دقیقه شرقی در استان کهگیلوییه و بویراحمد قرار دارد.در 40 کيلومتري شهر ليکک بهمئي ، دهستان سرآسياب يوسفي واقع شده است . آب آن دائمي است و ارتفاع آن از سطح دريا 1100 متر مي باشد . مساحت اين درياچه 15 هکتار و حداقل عمق آب آن 12 متر و حداکثر 30 متر مي باشد . برم هاي کوچک و فصلي ديگري همچون برم علي داد ، دره صحه در زيلايي ، برم مداب در شرق ياسوج در دهستان کاکان ، برم کوه گل سي سخت و برم دلي پيروزک در شهرستان بويراحمد و برم گراب ديشموک ، برم کهکزک ، برم شرابگروه در سرفارياب در شهرستان کهگيلويه و برم خوني شاه بهرام در شهرستان گچساران وجود دارند که مجموعاً به همراه 160 چشمه و16 قنات و تعدادي چاه عميق و نيمه عميق منابع آب استان را تأمين مي کنند . این تالاب شکلی شبیه به هلال ماه دارد. تالاب الوان در 80کيلومتري شمال غربي دهدشت مرکز شهرستان کهگيلويه و در دامنه تپه ماهورهاي گچي قرار دارد. اين تالاب که ارتفاع آن از سطح دريا حدود يک هزار و 100متر است داراي پوشش گياهي انواع پلانکتون هاي گياهي، ني، گز، زالزالک، خارشتر، پسته وحشي، بادام کوهي و ساير گونه هاي نادر گياهي مي باشد.
بندعليخان با اردك، غاز، آبچليك و چنگرهايش هنوز ميتواند فرصتي براي تجربه تماشاي پرندگان باشد.
اين تالاب در 35 كيلومتري جنوب شهرستان ورامين واقع شده است. گفتن اينكه بندعليخان به كلي ويران شده اغراق است اما آلودگي آب (كه از فاضلاب كارخانه چرمسازي ناشي ميشود) و شكار بيرويه پرندگان روي آبزي در اين منطقه حفاظت شده (كه شكار تنها با مجوز مجاز است) نگراني دوستداران محيط زيست را منجر شده است.
طرحهاي زيادي براي جلوگيري از آلودگي بندعليخان اجرا شده است. كارخانه چرمسازي ملزم شده است فاضلاب خود را تصفيه كند اما با اين حال آبي كه وارد تالاب ميشود آلوده است. يكي از شگفتيهاي اين تالاب تصفيه خود به خود آب آن است. به طوري كه در ابتداي تالاب باكتريها به تصفيه آب مشغولاند و پس از چند متر نيزار به چشم ميخورد. ني تنها در محيط آب شيرين رشد ميكند و وجود نيزار در اين تالاب نشان دهنده تصفيه خود به خود آب در آن است.
معضل ديگر اين تالاب شكار بيرويه پرنده در آن است. به طوري كه به گفته «پرويز بختياري» راهنماي تورهاي تماشاي پرندگان در ساحل تالاب بندعليخان به وفور پوكه يافت ميشود و حتي ممكن است حين تماشاي پرندگان، پرندههاي در حال پرواز را ديد كه در اثر شليك گلوله سقوط ميكنند.»
تالاب بندعليخان زيستگاه و يا محل زمستانگذراني پرندگاني چون اردكهاي روي آبچر (سرسبز، فيلوش و خودكا) است. غازها و آبچليكهاي پاسبز و پاسرخ را هم ميشود به وفور ديد اما بيش از همه در اين تالاب چنگر يافت ميشود.
موقعیت و مشخصات :
تالاب بين المللي و زيباي چغاخور با مساحتي حدود 2300 هكتار در دامنه ارتفاعات برآفتاب در شمال و كلار در جنوب در نزديكي شهر بلداجي واقع گرديده و يكي از زيباترين و بزرگترين تالابهاي استان چهار محال و بختیاری است. اين تالاب در مسير جاده شهركرد- خوزستان قرار گرفته و از شهركرد 65 كيلومتر فاصله دارد. در بهترين شرايط و موقعيت بارندگي، عمق آب تالاب به 3 متر ميرسد.
رشته كوه زيباي كلار نيز در سمت جنوب غربي مشرف بر تالاب است كه قله آن 3830 متر از سطح دريا ارتفاع دارد. تالاب را مرغزاري وسيع در بر گرفته كه مساحت آن حدود 700 هكتار برآورد شده است. اين مرغزار در ماههاي ارديبهشت تا مهر كه سطح آب رو به كاهش ميگذارد، از اين هم وسيعتر ميشود. مساحت آبى تالاب از ۱۳۶۰ هكتار قبل از احداث سد بر روى آن تا 2300 هكتارى بعد از احداث سد و مساحت منطقه شكار ممنوع ۲۵۰۰ هكتار برآورد شده است.
تأمین آب :
آب و هواى تالاب چغاخور متاثر از چهار نوع توده هوا شامل توده هاى هواى قطبى و پرفشار از سمت اروپا، توده هاى هواى مديترانه اى، توده هاى هواى قطبى از شمال كشور و توده هاى هواى حاره بحرى است. اعتدال هوا در تابستان يكى از جذابيت هاى تفريحى اين ناحيه است. منابع آبى تالاب عمدتاً از طريق نزولات جوى و چشمه هاى حاشيه كوه كلار تامين مى شود. مساحت حوزه تالاب حدود ۱۱ هزار و پانصد دروازه و نيم هكتار است كه قسمت اعظم آن را كوه كلار دربرگرفته است.
امكانات و تسهيلات حال و آینده :
راه دسترسي آسفالته، آب آشاميدني، سرويس بهداشتي، فضاي سبز، سكوي نشيمن، دسترسي به واحد اقامتي و پذيرايي، پاركينگ از امکانات مناسب برای بازدیدکنندگان این موهبت الهی است. مطالعات طرح ساخت، دهكده سياحتي چغاخور در فضايي به وسعت 20 هكتار از زمينهاي حاشيه تالاب سد چغاخور در استان چهارمحال و بختياري پايان يافته است.
مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري استان چهارمحال و بختياري با اعلام اين خبر، افزود: مطالعات اين طرح امسال آغاز شده و براي ايجاد زيرساختهاي مورد نياز آن يك ميليارد ريال اختصاص يافته است. اين دهكده سياحتي در 2 بخش عمومي و خصوصي ساخته مي شود و در بخش عمومي آن بيش از 13 هكتار فضاي سبز، 2/6 هكتار مسيرهاي تردد و بيش از 4 هكتار فضاي سرپوشيده ايجاد خواهد شد. ساخت رستوران، چايخانه، سياه چادر، استراحتگاه مسافران، هتل و زمين ورزشي از جمله امكانات پيش بيني شده در دهكده سياحتي چغاخور به شمار می رود. در اين دهكده 173 واحد مسكوني ساخته مي شود كه از اين تعداد 150 پلاك به صورت ويلايي و 23 پلاك به صورت انبوه سازي خواهد بود تا در اختيار گردشگران داخلي و خارجي قرار گيرد.
امروزه نياز شديد به بهرهبرداري از ذخاير زيرزميني، منابع آب و انتقال آن، احداث و پايدارسازي فضاهاي زيرزميني از جمله تونل را ضروري ساخته است. در اين ميان تونلهاي انتقال آب از نواحي پر آب به مناطق خشك و كم آب از جايگاه ويژهاي برخوردار است. منطقه مورد مطالعه حدود 109 كيلومتري جنوب شهرستان شهركرد در استان چهارمحال و بختياري واقع است.آب جمع آوري شده در محل سد انحرافي سبزكوه پس از ورود به كانال به طول 4500 متر، از طريق تونل به طول 8 /8574 متر به محل درياچه سد چغاخور انتقال خواهد يافت. به همین خاطر آب سد بالا آمده و عمق آن افزایش می یابد و شاید باعث عدم مرگ تالابهای زیر دست گردد.
راههای دسترسی :
راه هاى دسترسى به تالاب از طريق جاده آسفالته بروجن، ناغان و شهركرد، ناغان در ضلع شرقى و شمال غربى و راه آسفالته سرد روستاهاى حاشيه در ضلع غربى در جنوب شرقى تالاب امكان پذير است.
گیاهان منطقه :
پوشش گياهى تالاب را گونه هاى حاشيه اى، نم پسند، شناور و غوطه ور تشكيل مى دهند كه از آن جمله مى توان بيد، مرغ جگن، پتامژتون، پلى گونيوم، ساز و غيره را نام برد.
پرندگان و جانوران منطقه :
فضاي وسيع و هواي لطيف و چشم اندازهاي بديع همراه با آواز و پرواز پرندگان مهاجر و بومي اين تالاب را در رديف يكي از كانونهاي مهم جذب گردشگري در استان قرار داده است. اين ناحيه، آب و هوايي معتدل و زمستانهاي سرد دارد و از نقاط ييلاقي چهارمحال و بختياري محسوب ميشود. از پاييز تا بهار هر سال هزاران پرنده بومي و مهاجر در اين تالاب به سر ميبرند و تخمگذاري ميكنند. از انواع پرندگان دائمي يا مهاجري كه در اين تالاب شناسايي شدهاند ميتوان به انواع مرغابي، غاز و اردك، آنقوت، چنگر و انواع حواصيل، لك لك سفيد، کشیم، باکلان، فلامينگو، شكارى ها، پلوه، حواصيل، اكراس، قو، سليم و كاكايى ها و خروس كولي اشاره كرد.
از ديگر گونه هاى جانورى اين منطقه مى توان به خزندگانى چون انواع مارها، بزمجه ها، لاك پشت آبزى و پستاندارانى نظير گراز، شغال، سمورسنگى، شنگ، روباه، خرگوش، گرگ، انواع قورباغه اشاره نمود.
ماهیان منطقه :
ماهیهای تالاب عبارتند ازماهى گورخرى، زرده پر، عروس و ماهيان تحميل شده به تالاب مانند كپور، فيتوفاك، آمور و شیرماهی اشاره كرد. لازم به ذكر است وسعت زيستگاهى بسيار خوب و فقدان يا كم بودن منابع آلاينده، وجود گونه هاى ماهى در تالاب داراى ارزش ژنتيكى و كنترل بيولوژيكى، زيستى، مطالعاتى، صيد، تجارى و غذايى، زيست گونه منحصر به فرد ماهى گورخرى (از خانواده گامبوزيا) در اين تالاب، نزديكى به امامزاده هاى حمزه على و دو تالاب شالو و سولقان و همچنين امكان دسترسى به جاده آسفالته درجه يك در كوتاه ترين زمان از جمله ويژگى هاى منحصر به فرد تالاب چغاخور است.
محل تلاقي دو رودخانه دالکي و شاپور در منطقه حله تالاب بزرگي به وجود آورده است که يکي از تالاب هاي مشهور سراسر قلمرو جنوبي ايران محسوب مي شود. آب اين تالاب از سرريز جريان رودخانه دالکي و شاپور، بارندگي زمستانه و تا حدودي جزر و مد خليج فارس تامين مي گردد. اطراف تالاب را نيزاري فرا گرفته و در داخل آن حيات گياهي و جانوري ويژه اي به وجود آمده است. از اين تالاب مي توان به عنوان يک اکوسيستم محلي بهره برداري هاي تفرجي و پژوهشي به عمل آورد. اين تالاب محل زيست هزاران پرنده آبزي مهاجر است که از آن جمله مي توان به درنا، حواصيل، گاچي رو، پرستو، ترني، حمامي، بط، هفت رنگ، دراج و خردل اشاره کرد. اين تالاب درسال ۱۳۴۲براثر طغيان رودخانه حله بوجود آمد و از آن سال به بعد به عنوان تالاب و منطقه حفاظت شده زير نظر محيط زيست استان بوشهرقرار گرفت تالاب حله به عنوان يكي از گنجينههاي ارزشمند حيات وحش وپرندگان بومي و مهاجر كشور در فاصله ۱۰كيلومتري شمال شرق بوشهر قرار دارد. تنوع گياهي، وجود رودخانه حله و نزديك بودن به سواحل اين تالاب را به زيستگاه و چراگاه بسيار غني براي حيات وحش تبديل كردهاست. وسعت منطقه حفاظت شده حله به ۴۲هزار و ۶۰۰هكتار ميرسد كه يكي از زيباترين مناظر طبيعي سواحل جنوبي كشور است. ۲۰هزار هكتار از منطقه حفاظت شده حله تالابي است و رودخانه دائمي حله منبع تامين آب اين تالاب و منطقه است. درحاشيه رودخانه و تالاب حله انواع گياهان آبزي رويش يافته وچراگاه مهمي براي جانواران و پرندگان آبزي و كنار آب چرايجاد كردهاست. پرنده دراج و جغدانبار دو گونه پرنده بسيار كمياب است كه درحله ميتوان سراغ آنها را گرفت. انواع پرندگان شكاري ونوعي از عقاب هادرمنطقه حفاظت شده حله وجود دارند كه كمتر در تالابها و مناطق حفاظت شده كشور به چشم ميخورند.
تالاب درگه سنگی در موقعیت جغرافیایی عرض 00تا37درجه شمالی و طول 33تا45"شرقی در استان آذربایجان غربی قرار دارد. این تالاب دائمی بامساحت حوضه آبریز 2100 هکتار در ارتفاع 1280 متری ازسطح آبهای آزاد واقع است.منبع تامین آب آن روانابهای فصلی ناشی ازبارندگی،مازاد جریان آب انهار،سنتی منشعب ازرودخانه گدارنقده،جریان چشمه هاونشت آبهای زیرزمینی می باشد. پوشش گیاهی قابل توجه دربخش جنوبی تالاب ،تنوع وکثرت فیتوپلانکتونهاوگونه های جانوری بی مهرگان درآب این تالاب نظیرانواع بنتوزهاوزئوپلانکتونها،زیستگاه بسیارمناسبی رابرای پرندگان آبزی وکنارآبزی بوجودآورده است.ازپرندگان شاخص این تالاب میتوان به فلامینگو،اردک سرسفید،انواع مرغابیها،چنگراشاره نمود. از طریق جاده ارومیه-مهاباد دریک کیلومتری سه راهی محمدیار قابل دسترسی است.
