*مارهای سمی*

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای سمی*

مار دريايي (لاپموئیدز)

دکتر محمود لطیفی



نام علمی : Hydrophis lapemoides نام انگلیسی: Persian gulf sea snake نام فارسی: مار دريايي

مشخصات : در ضخيمترين ناحيه بدن پولكهاي سطح پشتي كم و بيش شش گوش با به شكل مربع ،غالباً پولكها بصورت برجسته يا پهلوي هم قرار مي گيرند ، در فك بالايي متعاقب نيش دندانها يا فنگها داراي 8 تا 13 دندان ، داراي يك پولك جلو چشمي ، 2 يا 3 پولك عقب چشمي ، 2 يا 3 پولك گيجگاهي خلفي ، لب بالايي داراي 7 يا 8 پولك ( سومين و چهارمين يا سومين و چهارمين و پنجمين پولك لب بالا متصل به چشم ) لب پائين داراي 8 پولك ، پولكهاي سطح پشتي در ناحيه گردن كمي برجسته يا تيغ دار و در قسمت خلفي بدن به شكل چند ضلعي و پهلو هم قرار دارند ،مركز هر پولك برجسته ، پولكهاي پشتي 40 تا 51 عدد ، پولكهاي سطح شكمي 300 تا 404 عدد .
بدن به رنگ خاكستري كم رنگ و در سطوح جانبي و شكمي متمايل به سفيد روشن ،گاهي رنگ بدن زرد روشن متمايل به سفيد ، بدن داراي 33 تا 45 عدد خال كه در سطح ظهري پهن تر و در سطح جانبي باريك ، گاهي رنگ بدن در بالغين سبز تيره و در نوزادان سياه رنگ ، ناحيه دم داراي 6 تا 7 خط ، سر به رنگ زيتوني تيره با خط زرد هلالي شكل بين نوك سوراخهاي بيني كه در نوزادان مشخص ، در بالغين نامشخص يا فاقد آن ، ناحيه گلو به رنگ سفيد كدر .
حداكثر طول 94 سانتيمتر ، دم 8 سانتيمتر.
انتشار جغرافيايي : خليج فارس ، سواحل مكران ، سواحل هندوستان ، سريلانكا تا در سواحل درياي اوريزا .
پراكندگي : خليج فارس .

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای سمی*

مار دريايي (کورتس)

دکتر محمود لطیفی


نام علمی : Lapemis curtus نام انگلیسی: Shaw's Sea Snake نام فارسی: مار دريايي

مشخصات بدن و پوزه كوتاه و ناحيه سر پهن ، پولكهاي سطح شكمي كوچك و مشخص و در 140 تا 219 عدد و در نرها در قسمت قدامي بدن داراي برجستگي ، در فك بالايي به فاصله اي از فنگها داراي 3 تا 5 دندان ، پولكهاي جلو چشمي و عقب چشمي منفرد ، پولك گيجگاهي قدامي 2 عدد و پولك گيجگاهي خلفي 3 يا 4 عدد، پولك آهيانه به چند پولك نامنظم منقسم ، لب بالايي داراي 6 يا 7 پولك ( چهارمين پولك آن به چشم متصل ) ، لب پائيني داراي 9 پولك ، پولكهاي چين قدامي كوچك و از هم مجزا ، فاقد پولكهاي چين خلفي ، سطوح جانبي بهم فشرده ، پولكهاي سطح پشتي 33 تا 43 عدد و صاف يا مركز هر پولك بخصوص در رديفهاي تحتاني برجسته .
سطح بالايي بدن به رنگ زرد يا زيتوني يا خاكستري و سطح زيرين آن سفيد رنگ ، داراي 45 تا 55 خال باريك عرضي به رنگ خاكستري تيره يا سياه و در سطوح جانبي خالها باريك تر مي شود ، در نوزادان ناحيه سر سياه رنگ و در بالغين به رنگ زيتوني خاكستري با علائم يا بدون علائم هلالي شكل .
حداكثر طول 85 سانتيمتر، دم 8 سانتيمتر .
انتشار جغرافيايي : آبهاي ساحلي خليج فارس ، سواحل هندوستان ،سواحل چين ،فيليپين تا سواحل شمالي استراليا .
پراكندگي : خليج فارس .

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای سمی*

مار شاخدار

دکتر محمود لطیفی



نام علمی : Pseudocerastes persicus persicus نام انگلیسی: Persian Horned Viper نام فارسی: مار شاخدار

مشخصات : پوزه كوتاه ، سر پهن و نسبت به گردن كاملا مشخص ، مردمك چشم عمودي ، پولكهاي سطح فوقاني سر كوچك و تيغه دار ، داراي دو زائده شاخي شكل در قسمت بالاي چشم ، پولكهاي سطح قدامي و فوقاني پوزه صاف ، پولك رسترال كوچك و پهن ، دور چشم 15 تا 20 پولك ، در فاصله بين دو چشم 10 تا 15 پولك، بين چشم و لب بالا 2 تا 4 پولك ، لب بالا داراي 11 تا 14 پولك و لب پائين 13 تا 17 پولك، سوراخ بيني درون پولك، بين پولك بيني و پولك رسترال داراي يك سري پولك، پولكهاي سطح پشتي كاملا تيغه دار، انتهاي پولكها فاقد تيغه، پولكهاي سطح جانبي كمي تيغه دار و پولكهاي نزديك سطح شكمي نسبتاً صاف ، پولكهاي سطح پشتي 23 يا 25 رديف ، پولكهاي سطح شكمي 144 تا 163 و سطح زيرين دم 38 تا 50 عدد و در دو رديف ، پولك مخرجي منفرد .
رنگ بدن مختلف، خاكستري يا قهوه اي روشن يا خاكستري متمايل به سربي يا آبي، سطح پشتي با چهار سري خال درشت تيره كه دو سري از خالهاي مياني آن به شكل زيگزاك و تيره رنگ ، در دو طرف سر تا زير چشم داراي دو خط مورب قهوه اي تيره ، سطح شكمي زرد روشن و گاهي سفيد با خالهاي ريز تيره رنگ ، سطح جانبي با يك سري خال قهوه اي تيره ، گاهي با رنگهاي گفته شده متفاوت .
حداكثر طول 116 سانتيمتر ، دم 13 سانتيمتر . تغذيه از مارمولكها ، موشها ، تعداد نوزادان نامعلوم .
حركت مار مانند مار جعفري ( آكيس كاريناتوس) از پهلو انجام مي گيرد .
زيستگاه : مناطق شني ، صخره اي ، بوته زارها ، زير تخته سنگها .
انتشار جغرافيايي : ايران ، پاكستان ، افغانستان ، عمان ، عراق .
پراكندگي : استانهاي خراسان ، سيستان و بلوچستان ، كرمان ، يزد ، اصفهان ، فارس ، سمنان ، مركزي ، خوزستان ، زنجان ، تهران ، قم ، هرمزگان (بندر عباس) .

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای سمی*

مار شاخدار ایرانی

دکتر محمود لطیفی



نام علمی : Pseudocerastes persicus fieldi نام انگلیسی: Persian Horned Viper نام فارسی: مار شاخدار ایرانی

مشخصات : پوزه و سر پهن ، گردن كاملا مشخص ، اغلب پولكهاي ناحيه سر تيغه دار ، داراي دو سري پولك بين پولك بيني و پولك رسترال ، پولك بيني به وسيله يك سري پولك از لب بالايي مجزا ، در فاصله بين دو بيني داراي چهار پولك و ده پولك بين پولكهاي فوق چشمي ، داراي دو زائده شاخي شكل در بالاي چشم ، دور چشم 16 پولك ، داراي دو رديف پولك بين پولك زير چشمي و لب بالايي ، پولكهاي سطح پشتي 21 عدد و تيغه دار ، تيغهها كوتاهتر از طول پولكها ، تعدادي از پولكهاي سطح جانبي صاف ، پولكهاي سطح شكمي 142 عدد و سطح زيرين دم 46 عدد .
بدن به رنگ زرد خاكستري روشن يا قهوه اي ، سطح پشتي داراي تقريبا 30 عدد خالهاي عرضي در دو رديف ، گاهي با داشتن خالهاي معكوس شكل متقاطع يا اريبي در ناحيه ظهري همراه با خالهاي كوچك عرضي جانبي دارد . انتهاي پولكهاي سطح شكمي و سطح زيرين دم همانند بعضي از پولكهاي ظهري داراي خالهاي ريز سياه رنگ ، سطح جانبي سر داراي خط قهوه اي از ناحيه چشم به سمت عقب و پائين ممتد .
حداكثر طول 75 سانتيمتر ، دم 8 سانتيمتر .
حركت مار مانند مار جعفري از پهلو انجام مي گيرد . ماري است محجوب و از اماكن مسكوني گريزان .
تغذيه از مارمولكها ، جوندگان كوچك .
زاد و ولد : 2 نوزاد يا بيشتر در سال (طرز زندگي بدرستي معلوم نيست).
زيستگاه : مناطق نيمه صحرايي ، صخره اي .
انتشار جغرافيايي ك عراق – ايران – اردن – عربستان – فلسطين – اسراييل – لبنان – صحراي سينا .
پراكندگي : استان كرمانشاه (گيلان غرب).

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای سمی*

کبری (مار زنگی)

دکتر محمود لطیفی



نام علمی : Walterinnesia aegyptia نام انگلیسی: Desert Black Snake نام فارسی: کبری (مار زنگی)

مشخصات : سر و گردن مشخص ، چشم كوچك و مردمك آن گرد ، فاقد پولك گونه اي ، داراي يك پولك جلو چشمي روي سومين پولك لب بالايي ، داراي يك پولك زير چشمي و دو پولك عقب چشمي ، پولكهاي گيجگاهي 3+2 عدد ، لب بالا داراي 7 پولك و لب پائين 9 پولك (سومين و چهارمين پولك لب بالا متصل به چشم) ، پولكهاي پشتي در قسمت قدامي صاف و در قسمت خلفي تيغه دار و در 23 رديف ف پولكهاي سطح زيرين دم در قسمت قدامي در يك رديف و در قسمت خلفي آن در دو رديف ، پولكهاي سطح شكمي 180 تا 197 و سطح زيرين دم 41 تا 45 عدد ، پولك مخرجي منقسم . رنگ بدن در سطح پشتي قهوه اي تيره و سياه رنگ يكنواخت ، سطح شكمي قهوه اي تيره متمايل به سياه .
حداكثر طول 117 سانتيمتر ، دم 17 سانتيمتر .
تغذيه از مارمولكها ، پرندگان كوچك ،موشها .
طرز زندگي نامعلوم .
زيستگاه : مناطق صخره اي ، تپه ماهورهاي شني ، لاي سنگها و بوتهها .
انتشار جغرافيايي : مصر ، فلسطين ، اسراييل ، لبنان ، سوريه ،عراق ، ايران ،كويت ، اردن ، عربستان .
پراكندگي : استانهاي خوزستان ، فارس ، كرمانشاهان ، بوشهر .

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای سمی*

خانواده مارهاي سمي (Venomous)

 خانواده الاپيده FAMILY ELAPIDAE


اصولا اين گروه از مارها را مي توان جزو مارهاي پروتروليفا (Proteroglypha) از خانواده كلوبريده دانست . ساختمان و شكل اين مارها كوتاهتر و داراي نيش دندان يا فنگ (Fang) سمي بزرگ مي باشد (شكل 11 و 16). دم اين مارها تا حدي كه بتوان آن را وسيله شنا دانست رشد نكرده است . اين مارها فاقد پولك گونه اي هستند . تنها دو جنس از اين مارها در ايران پيدا مي شود .


جنس ناجا Genus Naja


مشخصات : گردن قابليت اتساع را به شكل كفچه دارد . در قسمت قدامي فك بالايي يك جفت دندان بزرگ سمي يا فنگ (Fang) قرار دارد . بعد از يك فاصله يا فضاي خالي غالباً 1 تا 3 دندان كوچك در قسمت خلفي فك بالايي وجود دارد . سوراخ بيني بزرگ و كاملا بين پولكهاي بيني واقع است . مردمك چشم گرد و پولك جلو چشمي و يكي از پولكهاي لب بالايي (معمولاً سومين آن) به چشم متصل و نيز به قسمت خلفي پولك بيني مرتبط مي باشند . در اين جنس پولك گونه اي وجود ندارد . پولكهاي سطح پشتي صاف و به شكل زيگزاك و اريبي مخصوصا در قسمت قدامي بدن ديده مي شود. پولكهاي سطح زيرين دم در دو رديف قرار دارند .


جنس والترنيزيا Genus Walterinnesia



مشخصات : نيش دندان سمي يا فنگها بزرگ هستند و در فك بالايي به طور ثابت قرار دارند . قسمت خلفي فنگها فاقد دندان است . سطح فوقاني سر با 9 عدد پولك بزرگ و قرينه پوشيده مي باشد . پولك گونه اي ندارد و پولك مخرجي منقسم است .
سطح پشتي بيش از 22 رديف پولك مورب دارد كه قسمت قدامي آن صاف و قسمت خلفي و روي ناحيه دم تيغه دار مي باشد .


خانواده هيدروفيده (مار دريايي) FAMILY HYDROPHIDAE



زيستگاه مارهاي دريايي بيشتر در مناطق استوايي اقيانوس هند و اقيانوس كبير است . اين مارها از خليج فارس تا جنوب ژاپن و در سواحل درياهاي خند و استراليا و سواحل جنوبي اقيانوس كبير پيدا مي شوند. نوعي از مار دريايي بنام پلاميس پلاتوروس Plamis Platurus انتشار و پراكندگي وسيع تري دارد . اين مار را مي توان تا صدها كيلومتر دورتر از سواحل پيدا كرد . در حاليكه ساير انواع مارهاي دريايي در آبهاي كم عمق و نزديك ساحل به زندگي خود ادامه مي دهند . مارهاي دريايي در آبهاي كم عمق و نزديك ساحل به زندگي خود ادامه مي دهند . مارهاي دريايي از ماهيها تغذيه مي كنند . سر اين مارها عموما كوچك و داراي بدني استوانه اي شكل و كشيده و دمي پهن مي باشند . تمام مارهاي دريايي سمي و زنده زا هستند . حداكثر طول مار دريايي را تا 257 سانتيمتر گزارش كرده اند . درياي مازندران فاقد مار دريايي بوده است و در سالهاي اخير هم موردي گزارش نشده است . مارهاي دريايي ايران كه در خليج فارس تا بحال صيد شده اند به شرح زير است :



جنس انهيدرينا Genus Enhydrina



مشخصات : استخوان ماكزيلر به سمت جلو بيش از استخوان كام (پالاتين) پيشرفت ندارد و خميدگي آن به سمت جانبي است . 3 تا 5 دندان بعد از نيش دندان يا فنگها وجود دارد . پوزه به شكل منقار است . پولكهاي ناحيه سر بزرگ هستند . سوراخ بيني به سمت بالا متمايل است . پولكهاي بيني بهم متصل مي شوند . قسمتي از پولكهاي سطح پشتي به وسيله همديگر پوشيده مي شوند و در 49 تا 69 رديف طولي قرار دارند . پولكهاي سطح شكمي كوچك و كمي پهن تر از پولكهاي مجاور هستند . پولك رسترال پائيني يا منتال كوچك و كمي پهن تر از پولكهاي مجاور هستند . پولك رسترال پائيني يا منتال باريك و بلند و قسمتي از آن در شيار عميق پولك چين خلفي مخفي مي شود .


جنس هيدروفيس Genus Hydrophis



مشخصات : استخوان ماكزيلر به سمت جلو بيش از استخوان كام (پالاتين) پيشرفت ندارد . بعد از نيش دندان يا فنگها 1 تا 18 دندان ديده مي شود . پوزه از نيمرخ گرد مي نمايد . پولكهاي ناحيه سر بزرگ هستند . چشم كوچك و مردمك آن گرد است . سوراخ بيني به سمت بالا متمايل مي باشد . پولكهاي بيني بهم متصل مي شوند، پولك منتال يا پولك رسترال پائيني شكل طبيعي دارد . پولكهاي سطح پشتي به وسيله يكديگر قسمتي يا كمي پوشيده مي شوند يا پهلوي هم قرار مي گيرند . و در 29 تا 57 رديف طولي در قسمت ميان بدن شمارش مي گردد . پولكهاي سطح شكمي كوچك و با اينكه از پولكهاي مجاورش پهن تر است معذالك تشخيص آنها آسان نيست .



جنس لاپميس Genus Lapamis



مشخصات : در فك بالايي دندان سم يا فنگها قرار دارند كه بعد از فاصله اي 3 تا 6 دندان ديگر ديده مي شود . سوراخ بيني به سمت بالا متمايل است و پولكهاي بيني با يكديگر متصل هستند . سر نسبتاً بزرگ و بدن تنومند است . پولكهاي سطح پشتي شش گوشه يا چهار گوشه يا روي همديگر قرار مي گيرند . سه يا چهار رديف ازهاي زيرين آن بزرگتر هستند . پولكهاي سطح خلفي بدن اين پولكها خيلي كوچك و نامشخص هستند .



جنس پلاميس Genus Pelamis


مشخصات : دم خيلي فشرده و به شكل پارو و بدن از پهلو بهم فشرده است . استخوان ماكزيلر به سمت جلو بيش از استخوان كام (پلاتين) پيشرفت ندارد. در دنباله نيش دندانها (فنگها) س از يك فاصله يا فضاي خالي تعداد 7 تا 11 دندان كوچك قرار دارد . سر باريك و پوزه كشيده است . پولكهاي سطح فوقاني بزرگ هستند . سوراخ بيني به سمت بالا متمايل و پولكهاي بيني به يكديگر متصل مي شوند . لب بالايي 7 تا 10 پولك دارد . پولكهاي سطح پشتي به شكل چهار گوش يا شش گوش و پهلوي هم مي باشند . پولكهاي سطح شكمي كوچك و به سختي از پولكهاي مجاور متمايز مي شوند . معمولاً پولكها با شكاف مياني كه دارند به شكل منقسم ديده مي شوند و يا نامشخص مي باشند و تعداد آنها 264 تا 406 عدد است .



خانواده ويپريده (افعيها)FAMILY VIPERIDAE



اين مارها داراي بدني ضخيم و دمي كوتاه هستند ، سر كاملا مشخص ، پهن و مثلثي شكل است . استخوان فك بالايي (ماكزيلر) كوتاه و بطور عمودي قرار دارد . اين استخوان داراي يك جفت نيش دندان سمي لوله اي شكل است كه قابليت تحرك زيادي دارد . به عبارت ديگر وضع دندان سمي نسبت به دهان متغير است و مي تواند حالت خميده يا افقي و يا حالت عمودي نسبت به سقف دهان داشته باشد . دندانهاي سمي همراه با چند دندان سمي يدكي است كه در مواقع لزوم مي توانند جانشين دندان سمي اصلي شوند . تمام گونههاي اين خانواده سمي هستند . مارهاي اين گروه تماما به استثناي اتراكتاسپين (Atractaspis) زنده زا يا حد فاصل بين زنده زا و تخمگذار ي باشند . به عبارت ديگر تخم اين مارها حاوي جنين زنده است كه قسمتي از رشد آن در داخل شكم و بقيه در خارج از بدن انجام مي گيرد .


جنس سراستس Genus Cerastes



مشخصات : سر و گردن مشخص است . ناحيه فوقاني سر از پولكهاي كوچك و برجسته كه پهلوي هم قرار دارند پوشيده مي باشد . مردمك چشم بيضي و بطور عمودي است . سوراخ بيني كوچك و به سمت بالا و جانبي متمايل و در يك پولك منفرد يا منقسم قرار دارد . سطح پشتي تيغه دار و در 25 تا 35 رديف است . رديف مياني ظهري آن در يك خط مستقيم و ساير پولكهاي سطح پشتي در جهت طولي بدن و رديفهاي جانبي كوچكتر و به شكل مورب و در سمت پائين بدن به طور اره مانند قرار مي گيرند . پولكهاي سطح شكمي گرد هستند . دم كوتاه و پولكهاي سطح زيرين آن منقسم مي باشند .



جنس اكيس Genus Echis


مشخصات : سر و گردن كاملا مشخص است . سر از پولكهاي كوچك و برجسته پوشيده مي باشد . مردمك چشم بيضي و عمودي است. سوراخ بيني كوچك و در يك پولك قرار دارد و جهت آن به طرف بالا و جانبي است . پولكهاي سطح پشتي تيغه دار و در 25 تا 40 رديف مي باشد . رديف مياني ظهري آن در خط مستقيم و ساير پولكها در جهت طولي بدن قرار دارد و پولكهاي جانبي آن در خط مستقيم و ساير پولكها در جهت طولي بدن قرار دارد و پولكهاي جانبي آن كوچكتر و مورب و به سمت پائين بدن به شكل اره امتداد دارند . پولكهاي سطح شكمي گرد و تيغه دار است . دم كوتاه و پولكهاي سطح زيرين آن و پولك مخرجي منفرد مي باشند .



جنس اريستيكوفيس Genus Eristicophis



مشخصات : سر و گردن كاملا مشخص است . سطح فوقاني سر از پولكهاي كوچك پوشيده مي باشد . امتداد سوراخ بيني در جهت خارج است و بين پولك بزرگ بيني و پولك بالاي بيني و چند پولك كوچك قرار مي گيرد . پولكهاي سطح پشتي 25 تا 27 عدد و تيغه دار و در امتداد هم قرار دارند . تيغهها كوتاه و به انتهاي پولك نمي رسند . پولكهاي سطح جانبي مورب و تيغه دار و پولكهاي سطح شكمي در قسمت جانبي آن تيغه دار مي باشند .

جنس پسودوسراستس Genus Pseudocerastes


مشخصات : ناحيه گردن كاملا مشخص و سر از پولكهاي كوچك پوشيده مي باشد . مردمك چشم عمودي است . سوراخ بيني در جهت بالا و به سمت خارج متمايل است و در ميان دو پولك كوچك بيني قرار دارد . لبه تحتاني پولكهاي لب بالا دندانه دندانه يا اره مانند است كه با حفرههاي موجود روي آن با لب پائيني جفت مي شوند . پولكهاي سطح پشتي در 21 تا 25 رديف طولي تيغه دار قرار مي گيرند ، تيغهها به انتهاي خلفي پولك نمي رسند . تيغهها يكنواخت و فاقد دندانه يا اره مانند هستند . دم كوتاه و پولكهاي سطح زيرين آن در دو رديف مي باشند .


جنس ويپرا يا افعي Genus Vipera



مشخصات : سر و گردن متمايز و مشخص و ناحيه سر به وسيله پولكهاي كوچك پوشيده مي باشد . اين نوع مارهاي سمي داراي نيش دندان يا فنگهاي مجوف بزرگ خميده در جهت عكس سقف دهان است كه روي استخوان ماكزيلر قرار دارند . حفره يا پيت بين چشم و سوراخ بيني وجود ندارد . سوراخ بيني در سمت جانبي است . مردمك چشم بيضي عمودي است و چشمها با لب بالايي اتصال ندارند . گاهي در ناحيه سر پولكهاي پيشاني و آهيانه كوچكي ديده مي شود . پولكهاي سطح پشتي تيغه دار و در 19 تا 33 رديف طولي قرار دارند . پولكهاي سطح شكمي صاف و گرد و پولكهاي سطح زيرين دم در دو رديف مي باشند .



خانواده كروتاليده (افعيهاي حفره دار) FAMILY CROTALIDAE


خانواده كروتاليده شباهت زيادي به خانواده ويپريده دارد و عده اي از مولفين آن را زير خانواده ويپريده مي دانند ولي اختلاف عمده آنها بشرح زير است :
(1)وجود حفره يا پيت بين چشم و بيني (2) وجود شكاف يا بريدگي عميق در سطح فوقاني قدامي لبه استخوان ماكزيلر (3) ساختار ناحيه دم در بعضي گونهها انتهاي آن به صورتي پيشرفت نموده كه با حركتش صداي مخصوص شنيده مي شود (مار زنگي).


جنس اكيسترودن Genus Agkistrodon


مشخصات : داراي حفره عميق يا پيت بين چشم و بيني است . در دو طرف سر و در ناحيه گيجگاهي دو غده سمي بزرگ قرار دارد . مردمك چشم به شكل بيضي عمودي است . نيش دندانهاي بزرگ خميده لوله اي شكل در فك بالايي قرار دارد و با يك رديف نيش دندان كوچك جانشين همراه است . دندانهاي ساده فك بالايي بين 10 تا 20 عدد است . پولك عقب چشمي به پولك پيشاني متصل يا به نزديكي آن مي رسد . پوزه باريك و سطح فوقاني سر پهن است . سوراخ بيني در ميان دو پولك قرار مي گيرد . داراي دو پولك جلو چشمي است و پولك عقب چشمي و زير چشمي آن از دو ،سه ،چهار و يا پنج پولك تركيب مي شود . داراي يك عدد پولك گونه اي كه در بعضي گونهها فاقد آنست . معمولاً لب بالايي 7 يا 8 پولك و لب پائيني 9،10 يا 11 پولك دارد . سه رديف پولك گيجگاهي به لب بالايي متصل مي شود ، پولكهاي گيجگاهي فوقاني همانند پولكهاي سطح پشتي است . پولكهاي چين يك جفت مي باشد . پولكهاي سطح شكمي بين 127 تا 178 عدد و سطح زيرين دم (در اين منطقه از جهان) 31 تا 47 عدد و در دو رديف قرار دارند . پولك مخرجي منفرد است . پولكهاي سطح پشتي كم و بيش تيغه دار و در قسمت پائيني سطح جانبي ممكن است فاقد تيغه باشند . پولكهاي سطح پشتي 19 تا 27 عدد و در بيشتر گونهها 21 تا 23 عدد مي باشد . حداكثر طول را 189 سانتيمتر گزارش كرده اند اما در ايران طول به 67 سانتيمتر مي رسد . سطح پشتي داراي خالهاي عرضي تيره يا نيم دايره اي يا دايره اي شكل است . تعداد خالها بين 10 تا 50 عدد متفاوت است . نقش و نگار سطح شكمي خيلي متغير و گاهي همراه با خالهاي بزرگ يا كوچك يا خطوط مختلف است .