مشخصات : پوزه باريك و از جلو به عقب برگشته ، پولك رسترال بلند و به سمت بالاي پوزه خميده ف داراي يك يا دو پولك جلو پيشاني (غالباً يك عدد) ، لب بالا به وسيله پولك زير چشمي از چشم مجزا ، داراي دو پولك جلو چشمي و دو يا سه پولك عقب چشمي ، لب بالا داراي 5 تا 9 پولك (معمولاً 7 يا 8 عدد) و لب پائين 6 تا 11 پولك (معمولاً 10 يا 11 عدد) ، پولك زير چشمي به چهارمين و پنجمين پولك لب بالايي متصل ، پولكهاي گيجگاهي 3 +2 ، 3+1 يا 2+2 عدد (غالباً 3+2 عدد) داراي دو پولك گونه اي كه جلويي بزرگتر ، چهار پولك لب پائيني به پولك چين قدامي متصل ، پولكهاي چين خلفي كوتاهتر از پولكهاي چين قدامي و به وسيله دو رديف پولك از هم مجزا ، پولكهاي پشتي 21 عدد و صاف ، پولكهاي سطح شكمي 169 تا 201 عدد و سطح زيرين دم 41 تا 55 عدد ، پولك منفرد يا منقسم .
بدن به رنگ خاكستري ،زرد نخودي با نقوش قهوه اي و حاشيه تيره رنگ ، خال قهوه اي رنگ ناحيه سر به شكل لنگر كشتي كه قسمت قدامي آن بطور قرينه از پولكهاي پيشاني و جلو پيشاني و از سمت چشم به طرف گوشه خلفي دهان ممتد و شاخه خلفي لنگر به طرف پولك آهيانه و ناحيه پس سر ممتد . داراي خالهاي نسبتاً بزرگ در سطح پشتي به شكل زيگزاك و همراه با خالهاي كوچكتر و يك در ميان در سطح جاني ، خالها به رنگ خاكستري متمايل به قهوه اي و ممتد تا انتهاي دم ، سطح شكمي به رنگ روشن يا سفيد .
حداكثر طول 48 سانتيمتر ، دم 7 سانتيمتر .
طرز زندگي اين مار به درستي روشن نيست ولي در معده آن مارمولك و حشرات مشاهده شده است .
زيستگاه : مناطق صحرايي و نيمه صحرايي .
انتشار جغرافيايي : افغانستان – پاكستان – هندوستان – ايران – مناطق مجاور درياي خزر – شوروي سابق (تركمنستان – ازبكستان)
پراكندگي : استانهاي خوزستان – مركزي – تهران – كرمان – سيستان و بلوچستان – مازندران – گلستان – قزوين – اصفهان
مشخصات : طول و پهناي پولك رسترال برابر يا پهناي آن كمي بيش از طولش ، داراي يك پولك بيني ،شيار بيني بين پولكهاي بين بيني برابر يا كمي كوتاهتر از شيار بين پولكهاي جلو پيشاني ، پولك پيشاني باريك و طولش دو برابر پهناي آن و پهناي آن بيش پهناي پولك بالاي چشمي نيست ، طول پولك پيشاني برابر فاصله پولك تا انتهاي پوزه و كوتاهتر از پولك آهيانه ، طول پولك گونه اي بيش از پهناي آن ، داراي يك پولك جلو چشمي (به ندرت دو عدد) و دو عدد پولك عقب چشمي ، پولك گيجگاهي 2+1 يا 3+1 عدد ،لب بالايي داراي 7 پولك (سومين و چهارمين پولك لب بالا متصل به چشم ) ، چهار پولك لب پائين (به ندرت پنج پولك ) متصل به پولك چين قدامي ، پولكهاي چين خلفي برابر يا كمي كوتاهتر از پولكهاي چين قدامي و متصل به هم ، پولكهاي سطح پشتي 17 عدد ، پولكهاي سطح شكمي در نرها 159 تا 172 و در مادهها 175 تا 180 عدد و سطح زيرين دم 64 تا 85 عدد . پولك مخرجي منقسم .
رنگ بدن در سطح پشتي قهوه اي روشن ، سطح شكمي سفيد يكنواخت ، داراي دو جفت خال تيره رنگ طولي در سر تا سر بدن تا انتهاي دم ممتد ،گاهي سطح پشتي به رنگ يكنواخت و فاقد علامت ، فاقد خال عرضي تيره در ناحيه گردن .
حداكثر طول 90 سانتيمتر ، دم 16 سانتيمتر .
تغذيه از حشرات و عنكبوتيان و گاهي از مارمولكها .
زاد و ولد : تخمگذار .
زيستگاه : مناطق صخره اي ، نيمه صحرايي ، كوهستانها و معمولاً زير سنگها .
انتشار جغرافيايي : فلسطين – لبنان – سوريه – اسراييل – تركيه – اردن – عراق – ايران .
پراكندگي : استانهاي مركزي – آذربايجان شرقي و غربي – اردبيل – كردستان – تهران .
نام انگلیسی: Glossy Bellied Racer نام فارسی : مار دستي
مشخصات : ارتفاع و پهناي پولك رسترال برابر يا كمي پهن تر از ارتفاع آن ، طول پولكهاي بين بيني برابر يا كمي كوتاهتر از پولك جلو پيشاني ، پولك پيشاني پهن تر از پولك بالاي چشمي ، ارتفاع و عرض پولك گونه اي معمولاً برابر و به پولك پيشاني متصل ، داراي يك پولك كوچك زير چشمي كه در زير پولك جلو چشمي مستقر ،داراي دو پولك عقب چشمي ، پولكهاي گيجگاهي 2+2 يا 3+2 ،لب بالايي داراي 9 پولك ( پنجمين و ششمين پولك آن به چشم متصل ) ، چهار يا پنج پولك لب پائيني به پولك چين قدامي متصل ، پولكهاي چين قدامي برابر يا بلندتر از پولكهاي چين خلفي و به وسيله دو رديف پولك از هم مجزا ، پولكهاي سطح پشتي صاف و 19 عدد ، پولكهاي سطح شكمي در سمت جانبي سه گوش و 194 تا 211 عدد ، پولكهاي سطح زيرين دم 82 تا 119 عدد ، پولك مخرجي منقسم .
بدن به رنگ زيتوني سبز روشن متمايل به خاكستري زيتوني متمايل به قهوه اي يكنواخت يا داراي خطوط و نقوش متفاوت . سطح شكمي در قسمت جانبي داراي خالهاي كوچك تيره رنگ ، سطح پشتي داراي خالهاي باريك سياه رنگ عرضي و نامنظم ، قسمت خلفي بدن يكنواخت و به رنگ زيتوني خاكستري .
حداكثر طول 125 سانتيمتر ، دم 28 سانتيمتر .
تغذيه از مارمولكها و گاهي پستانداران و پرندگان كوچك.
زاد و ولد : در فصل تابستان 3 تا 7 تخم نسبتاً بزرگ مي گذارد .
زيستگاه : مناطق صحرايي ، دامنه تپهها و مناطق كوهستاني .
انتشار جغرافيايي : در جنوب غربي آسيا انتشار وسيعي دارد ، هندوستان – پاكستان – ايران – افغانستان – تركيه – عراق – شوروي سابق – كويت – بحرين – عربستان در طول سواحل دريا .
پراكندگي : استانهاي تهران – اصفهان – خراسان – فارس – بو شهر – سيستان و بلوچستان – سمنان – كردستان – مركزي – قم – گلستان .
مشخصات : نوك پوزه باريكتر از كلوبرودوراكيس ، پولك رسترال برجسته به سمت پائين خميده ، داراي دو يا سه پولك جلو چشمي و 2 تا 4 پولك عقب چشمي ، لب بالا داراي 9 پولك (پنجمين پولك آن متصل به چشم) ، لب پائين داراي 9 تا 10 پولك ، پولكهاي گيجگاهي 3+2 عدد، پولكهاي سطح پشتي صاف و 19 عدد ، پولكهاي سطح شكمي 223 تا 230 عدد و سطح زيرين دم 115 تا 128 عدد ، پولك مخرجي منقسم .
بدن به رنگ نخودي ، خاكستري روشن با خالهاي تيره عرضي و نامنظم ، حاشيه خالهاي سياه رنگ ، ناحيه سر به رنگ كرم متمايل به صورتي ، پولكهاي چشمي و ناحيه گيجگاهي زرد رنگ ،سطح شكمي خاكستري روشن .
حداكثر طول 94 سانتيمتر ، دم 26 سانتيمتر .
تغذيه در اسارت از موشها ، طرز زندگي نامعلوم .
زيستگاه : صحراها ،مناطق شني و كم گياه .
انتشار جغرافيايي : غرب پاكستان ، جنوب شرقي ايران ، مناطق ديگر نامعلوم .
پراكندگي : استان سيستان و بلوچستان .
(به علت شباهت زيادي كه اين مار با كلوبر رودوراكيس دارد بايد از نظر شكل شناسي ، مورد بررسي مجدد قرار گيرد ) .
مشخصات : داراي يك پولك بيني ، شيار بين پولكهاي بين بيني برابر شيار بين پولكهاي جلو پيشاني ، طول پولك پيشاني تقريبا برابر فاصله آن تا پوزه و كمي كوتاهتر از پولكهاي آهيانه ، داراي پولك گونه اي كوچك چهار گوش يا فاقد آن (سه نمونه اي كه مطالعه شده فاقد پولك گونه اي بوده اند ) ، پولكهاي گيجگاهي 2+1 عدد ، لب بالا داراي 7 پولك و لب پائين 7 يا 8 پولك ، (سومين و چهارمين پولك لب بالا متصل به چشم ) ،چهار پولك لب پائين متصل به پولك چين قدامي ، پولكهاي چين خلفي خيلي كوچك ، فك بالايي داراي 6 تا 8 دندان و خلفي آن بلندتر ، دندانهاي قدامي فك پائين بلندتر از خلفي آن ، پولكهاي سطح پشتي 15 عدد و صاف ، پولكهاي سطح شكمي 203 تا 212 و سطح زيرين دم 70 تا 78 عدد ، پولك مخرجي منقسم .
رنگ بدن زرد ، قرمز زيتوني يا نارنجي تيره متمايل به قهوه اي يكنواخت و رنگ قسمت فوقاني ناحيه سر و گردن آبي تيره يا سياه ، رنگ سطح شكمي زرد روشن متمايل به سفيد .
حداكثر طول 41 سانتيمتر ، دم 9 سانتيمتر .
طرز زندگي اين مار نامعلوم است .
زيستگاه : مناطق صحرايي ،زير سنگها .
انتشار جغرافيايي ك مصر – خاورميانه – ايران – تركيه – عراق – شوروي سابق (ارمنستان – نخجوان).
پراكندگي : استانهاي مركزي – خوزستان .
نام انگلیسی: Large Whip Snake نام فارسی : مار سوجه يا آتشي
مشخصات : قسمت فوقاني پوزه گرد ،داراي يك پولك جلو چشمي و دو پولك عقب چشمي ، پولك زير چشمي واقع بين سومين و چهارمين پولك لب بالا ، دو عدد از پولكهاي لب بالا به چشم متصل ، پولكهاي سطح پشتي صاف و تعداد آن 19 عدد ، هر پولك سطح پشتي داراي دو حفره پولكي (اپيكال پيت) ، بدن به رنگ قهوه اي يا زيتوني – خاكستري با خال يا بدون خال سياه رنگ ، پولكهاي سطح پشتي داراي خط طولي روشن در وسط هر پولك ، سطح شكمي زرد ، نارنجي ، قرمز روشن فاقد خال و يكنواخت ، پولكهاي سطح شكمي 191 تا 210 عدد و سطح زيرين دم 90 تا 113 عدد .
حداكثر طول 150 سانتيمتر ، دم 38 سانتيمتر .
تغذيه از مارمولكها ، مارها ، جوندگان كوچك ، پرندگان كوچك و گاهي دوزيستان .
زاد و ولد : معمولاً 5 تا 12 تخم نسبتاً بزرگ به طول 5 سانتيمتر در تابستان . در برخورد با انسان فرار نمي كند و سعي دارد با حملههاي مكرر و با صداي هيس هيس شديد انسان را ناراحت كند و او را گاز بگيرد .
انتشار جغرافيايي : اروپا – قفقاز و مناطق مجاور – شرق تركيه – آذربايجان – ارمنستان – ايران .
پراكندگي : آذربايجان شرقي و غربي – اردبيل – مازندران – گلستان – گيلان – خراسان – زنجان – تهران – همدان – قزوين .
مشخصات : پولكهاي گونه اي و جلو پيشاني منقسم به چندين پولك كوچك ، داراي 8 تا 12 دور چشم ، لب بالا داراي 11 تا 13 پولك و لب پائين 11 تا 14 پولك ، پولكهاي پشتي 27 عدد (ندرتا 29 يا 31 عدد) و در قسمت قدامي بدن كمي برجسته و در قسمت خلفي تيغه درا ، لب بالا به وسيله يك رديف پولك از چشم مجزا ، پولكهاي سطح شكمي 216 تا 248 و سطح زيرين دم 64 تا 87 عدد ، پولك مخرجي منفرد .
بدن به رنگ نخودي ، خاكستري روشن ، قهوه اي روشن زيتوني با سه رديف خالهاي تره رنگ طولي ممتد ،سطح پشتي داراي خالهاي تيره رنگ چهار ضلعي با حاشيه زرد رنگ همراه با خالهاي تيره رنگ و يك در ميان در سطح جانبي ،رنگ سطح شكمي روشن و فاقد خال .
حداكثر طول 188 سانتيمتر ، دم 27 سانتيمتر .
تغذيه از مارمولكها و موشها .
زاد و ولد : تخمگذار ، 3 تا 5 تخم مي گذارد .
زيستگاه : مناطق صحرايي و نيمه صحرايي ،كوهستانها و بوته زارها .
انتشار جغرافيايي : مصر و مناطق شمالي آفريقا و در جنوب تا سودان و در قسمت شرقي به صحراي سينا ، فلسطين ، سوريه ، اردن ، عراق ، ايران ، عربستان ، افغانستان ، پاكستان .
پراكندگي : استانهاي تهران ، مركزي ، خوزستان ، فارس ،كرمان ، سيستان و بلوچستان ،هرمزگان ، يزد ، اصفهان ، بوشهر ، قم ، قزوين ، همدان ، زنجان ، گلستان ، لرستان ، خراسان ، سمنان .
نام انگلیسی: Four-lined Snake نام فارسی : مار شلاقي
مشخصات : پهناي پولك رسترال بيش از ارتفاع آن و از سمت بالاي سر قابل رؤيت ،پهناي پولكهاي بين بيني بيش از طول آنها و كوتاهتر از پولكهاي جلو پيشاني ، طول پولك پيشاني تا يك برابر و نيم عرض آن و برابر با فاصله آن تا پولك رسترال و كوتاهتر از پولك آهيانه ، عدم تداخل پولك رسترال به داخل پولك بين بيني و فقدان شكل زاويه يا گوشه خلفي آن ، پولك گونه اي تقريبا چهار گوش ، پولكهاي گيجگاهي 3+2 يا 4+3 عدد ، داراي يك پولك جلو چشمي ، يك پولك زير چشمي در پائين پولك جلو چشمي ، دو يا سه پولك عقب چشمي ، لب بالا داراي 8 پولك به ندرت 9 عدد ( چهارمين و پنجمين يا پنجمين و ششمين آن متصل به چشم )، چهار يا پنج پولك لب پائين متصل به پولك چين قدامي ، پولكهاي چين خلفي كوتاهتر از قدامي آن ، پولكهاي سطح پشتي 25 عدد (به ندرت 23 يا 27 عدد) تيغه دار و در سمت جانبي صاف ، پولكهاي سطح شكمي 200 تا 213 و انتهاي سمت جانبي آن گرد ، پولكهاي سطح زيرين دم 61 تا 74 عدد ، پولك مخرجي منقسم .
رنگ بدن نوزادان قهوه اي با سه تا پنج سري خالهاي قهوه اي تيره يك در ميان با حاشيه سياه ، در مار بالغ رنگ بدن خاكستري متمايل به قهوه اي با چند سري خالهاي بيضي شكل تيره يا دايره اي مورب و زيگزاك مانند ، همراه با چهار خط تيره طولي ممتد ، رنگ ناحيه سر معمولاً قهوه اي و غالباً همراه با خط مورب تيره و باريك و ممتد از سمت چشم به گوشه دهان ، سطح شكمي زرد روشن و در نوزادان همراه با خالهاي قهوه اي . داراي چهار رديف خال تيره رنگ از ناحيه گردن تا قسمت دم ممتد ، سطح پشتي داراي خطوط عرضي قهوه اي تيره رنگ به شكل زيگزاك و در سطح جانبي همراه با يك رديف خال كوچك .
حداكثر طول 141 سانتيمتر ، دم 26 سانتيمتر.
تغذيه از جوندگان و پرندگان و تخم پرندگان از آشيانههاي بالاي درختان (جوندگان حداكثر به اندازه موش صحراي ، پرندگان حداكثر به اندازه كبوتر)
زاد و ولد : تخمگذار ، معمولاً 6 تا 16 تخم در تابستان ، به اندازه 6 سانتيمتر .
زيستگاه : باغها ، علفزارها ، حفرهها ،زير سنگها ، مناطق سبز و داراي درخت .
انتشار جغرافيايي : فرانسه – ايتاليا – رو ماني – آسايي ميانه – ايران تركيه – ماداوي – مناطق جنوب اكراين – مناطق جنوبي شوروي سابق در قسمت اروپايي – مناطق شمالي قفقاز ، مناطق شرق گرجستان – ارمنستان – آذربايجان – داغستان – جنوب نواحي آستراخان – غرب قزاقستان تا قسمت شمال غربي سواحل درياي اورال .
پراكندگي : استانهاي آذربايجان شرقي و غربي ، اردبيل ، همدان ، كرمانشاهان ، زنجان ، گلستان ، سمنان ، مازندران ، تهران .
مشخصات : بدن كشيده و باريك ، پوزه نسبتاً تيز و مشخص ، پهناي پولك رسترال بيش از ارتفاع آن ، پولكهاي بين بيني برابر يا كوتاهتر از پولكهاي جلو پيشاني ، قسمت قدامي پولك پيشاني پهن تر از پولك بالاي چشمي ، طول پولك به گونه اي بيش از ارتفاع آن ، داراي يك پولك جلو چشمي (معمولاً به پولك پيشاني متصل) و در سمت پائين آن يك پولك زير چشمي ، داراي دو پولك عقب چشمي ، پولكهاي گيجگاهي 3+2 عدد (ندرتاً 2+2 عدد) ، لب بالا داراي 9 پولك (پنجمين و ششمين پولك آن متصل به چشم) ، چهار يا پنج پولك لب پائين متصل به پولك چين قدامي ، پولكهاي چين خلفي برابر يا كمي بلندتر از پولكهاي چين قدامي و به وسيله دو رديف پولك از هم مجزا ، پولكهاي ناحيه پشتي 19 عدد و صاف ، پولك مخرجي منقسم . دن به رنگ زيتوني ،سبز روشن متمايل به خاكستري ،زيتوني متمايل به قهوه اي يكنواخت يا داراي خطوط و نقوش متفاوت ، در بعضي از نمونهها ناحيه پشت (از پس سر تا انتهاي دم) داراي يك خط قرمز رنگ يا نارنجي متمايل به قهوه اي ممتد ، پولكهاي سطح شكمي 214 تا 235 عدد و سطح زيرين دم 106 تا 136 عدد ،گاهي سطح پشتي فاقد خط قرمز اما رنگ قسمت قدامي بدن و قسمت خلفي آن متفاوت ، در قسمت قدامي خطوط با رنگ تيره يا سياه به شكل زيگزاك نامنظم با خالهاي كوچكتر در سطح جانبي ، قسمت خلفي بدن يكنواخت و به رنگ زيتوني خاكستري .
حداكثر طول 129 سانتيمتر ، دم 35 سانتيمتر .
تغذيه از مارمولكها و گاهي پستانداران و پرندگان كوچك .
زاد و ولد : در تابستان 3 تا 7 تخم نسبتاً بزرگ مي گذارد .
زيستگاه : مناطق كوهستاني ،مناطق صحرايي ، دامنه تپهها .
انتشار جغرافيايي : در جنوب غربي آسيا داراي انتشار وسيع ، از ليبي تا شمال غربي هندوستان – مصر – سومالي – عربستان – سوريه – عراق – ايران – افغانستان – پاكستان – هندوستان – شوروي سابق – تركمنستان .
پراكندگي : استانهاي مركزي – تهران 0 اصفهان – قم – قزوين – خراسان – فارس – سيستان و بلوچستان – سمنان – آذربايجان شرقي – كرمان – خوزستان – هرمزگان – همدان – گلستان – يزد – ايلام – زنجان – كردستان .
مشخصات : پوزه گرد و گردن نامشخص ، ناحيه دم كوتاه و ضخيم ، چشم كوچك و در زير پولك شفاف واقع و قابل رؤيت ، پولكهاي ناحيه سر نسبتاً بزرگ و متعدد ، پولك رسترال بزرگ به طول تقريبي يك سوم پهناي سر ، داراي يك پولك بيني و يك پولك جلو چشمي هم عرض چشم و متصل به دومين و سومين پولك لب بالايي ، لب بالايي داراي چهار پولك ، طول و عرض دم يكسان و منتهي به يك زائده شاخي ، فك بالايي داراي دندان و دور بدن بيش از 14 پولك (16 تا 36 عدد) ، سطح پشتي بدن به رنگ قهوه اي يا خاكستري روشن و داراي پولكهاي همانند و صاف ، سطح شكمي به رنگ زرد ليمويي با پولكهاي كوچكتر .
حداكثر طول 35 سانتيمتر .
تغذيه از مورچهها؛ زاد و ولد : تخمگذار (4-8 تخم دراز و كشيده ) .
زيستگاه : زير خاكها ، زير سنگها ، تپه ماهورها ، منطق خشك و صخره اي .
انتشار جغرافيايي : جنوب شرقي اروپا – يونان – مصر – شوروي سابق – جنوب يوگسلاوي – آلباني – جنوب بلغارستان – افغانستان – تركيه – ايران – عراق – سوريه .
پراكندگي : استان آذربايجان شرقي – استان مركزي – استان تهران – استان فارس – استان مازندران – استان كرمان – استان خوزستان – استان گيلان
