*مارهای غیر سمی*

[ناجی دلها]

مارهای غیر سمی (اگلیفا)

توجه به شکل ، وضع قرار گرفتن و تعداد پولکهای بدن مار ، تشخیص را تا حدی آسان می کند . مارهای غیر سمی دارای دندانهائی ساده هستند که راهی به غده سمی ندارند . شکل پولکهای ناحیه سر با شکل پولکهای ناحیه بدن کاملأ متفاوت است . به عبارت دیگر پولکهای ناحیه سر و تنه مشخص و قرینه و غالبأ مانند هستند . در بعضی از مارها پولکهای ناحیه ظهری یا پشتی بدن صاف است بر عکس در بعضی دیگر پولکهای ناحیه ظهری تیغه دار است یعنی در وسط این پولکها خطی برجسته یا تیغه مانند مشاهده می شود پولکهای سطح شکمی صاف و بزرگتر از پولکهای ناحیه ظهری است .
مردمك چشم اغلب گرد و دم مار معمولاً گرد و دراز است . پولكهاي زير ناحيه دم در يك يا دو رديف قرار دارند و پولك آنان يا مخرج ممكن است يك عدد يا دو عدد يا به عبارت ديگر منفرد يا منقسم باشد . بطور كلي قرار گرفتن اين پولكها و شمارش آنها در تشخيص مارها حائز اهميت است . مارهاي غير سمي اصولاً در حركت خيلي سريع و چابك هستند .

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای غیر سمی*

توله مار

دکتر محمود لطیفی



نام علمی: Eirenis coronella coronella نام انگلیسی: نام فارسی : توله مار

مشخصات : پهناي پولك رسترال بيش از ارتفاع آن و از سمت بالا قابل رؤيت ، شيار بين پولكهاي بين بيني برابر يا كمي كوتاهتر از شيار بين پولكهاي جلو پيشاني ،داراي يك پولك بيني ، طول پولك پيشاني بيش از فاصله آن تا انتهاي پوزه و تقريبا برابر با طول پولكهاي آهيانه يا تقريبا برابر با يك برابر و نيم پهناي پولك بالاي چشمي ، داراي يك پولك كوچك گونه اي چهار گوش و يك پولك جلوي چشمي و دو پولك عقب چشمي ، پولكهاي گيجگاهي 2+1 عدد ،لب بالا داراي 7 پولك و لب پائين 7 يا 8 پولك ، (سومين و چهارمين پولك لب بالا متصل به چشم ) ، چهار پولك لب پائين متصل به پولكهاي چين قدامي ، پولكهاي چين خلفي كوچكتر از پولكهاي چين قدامي و به وسيله يك رديف پولك از هم مجزا ، پولكهاي پشتي 15 عدد و صاف ، پولكهاي سطح شكمي 129 تا 155 عدد و سطح زيرين دم 37 تا 45 عدد ، پولك مخرجي منقسم .
رنگ بدن نخودي متمايل به قهوه اي روشن با خالهاي عرضي قهوه اي تيره ممتد از سطح پشتي تا انتهاي دم ، لبها زرد با خطوط سياه عمودي در زير چشم و آخرين پولكهاي لب ، سطح شكمي زرد ، ليمويي روشن متمايل به سفيد همراه با خالهاي ريز و گرد قهوه اي .
حداكثر طول 33 سانتيمتر ، دم 8 سانتيمتر .
تغذيه از عنكبوتيان و كرمها .
زاد و ولد : تخمگذار .
زيستگاه : مناطق خشك صخره اي ، كوهستانها ،بوته زارها .
انتشار جغرافيايي : تركيه – اردن – فلسطين – سوريه – اسراييل – عراق – ايران – عربستان سعودي – مصر .
پراكندگي : استان خوزستان – گيلان

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای غیر سمی*

توله مار (رشنگری)

دکتر محمود لطیفی



نام علمی: Eirenis rechingeri نام انگلیسی: نام فارسی : توله مار

مشخصات : سر مار پهن و از گردن متمايز ،پوزه عريض و از سمت بالا قابل رؤيت ، پولك گونه اي به شكل مربع و به اولين پولك لب بالا متصل ، داراي يك پولك جلوي چشمي و دو پولك عقب چشمي كه به پولك آهيانه متصل ، پولكهاي گيجگاهي 2+1 يا 3+1 ، پولكهاي لب بالا 7 عدد ( سومين و چهارمين آن به چشم متصل ) ، پولكهاي سطح پشتي 15 عدد و صاف ، پولكهاي سطح شكمي 157 عدد و سطح زيرين دم 58 يا 59 عدد ، پولك مخرجي منقسم.
بدن به رنگ زرد مايل به قهوه اي با دو خط طولي در سرتاسر بدن ممتد ،خطوط قسمت قدامي بدن تيره و قسمت خلفي بدن رنگ پريده و سفيد ، خالهاي ناحيه سر تيره رنگ و متمايل به سياه ، سطح شكمي زرد رنگ و فاقد نقش و نگار ،طرفين سطح شكمي داراي خط تيره و زيگزاك مانند ، ناحيه دم داراي 5 خط طولي ، طرفين گردن داراي دو خط سياه و كوتاه .
حداكثر طول 34 سانتيمتر ، دم 8 سانتيمتر .
طرز زندگي نامعلوم.
زيستگاه : مناطق كوهستاني ،تپه ماهورها ، دشتها ، زير سنگها .
انتشار جغرافيايي : ايران – ساير مناطق نامعلوم .
پراكندگي : استان فارس (8 كيلومتري دشت ارزن) اين مار توسط آيزلت (Eiselt) شناسايي و گزارش شده است .

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای غیر سمی*

تيرك مار

دکتر محمود لطیفی



نام علمی: Eirenis Punctatolineata نام انگلیسی: نام فارسی : تيرك مار

مشخصات : طول و پهناي پولك رسترال برابر يا پهناي آن كمي بيش از طولش ،داراي يك پولك بيني ، شيار بين پولكهاي بين بيني برابر يا كمي كوتاهتر از شيار بين پولكهاي جلو پيشاني ، پولك پيشاني باريك و پهناي آن بيش از پهناي پولك بالاي چشمي نيست ، طول پولك پيشاني برابر فاصله پولك تا انتهاي پوزه و كوتاهتر از پولك آهيانه ، طول پولك گونه اي بيش از پهناي آن ، داراي يك پولك جلو چشمي (به ندرت دو عدد9 و دو عدد پولك عقب چشمي ، پولكهاي گيجگاهي 2+1 يا 3+1 عدد ، لب بالا داراي 7 پولك ، (سومين و چهارمين پولك لب بالا متصل به چشم) ،لب پائين داراي 8 يا 9 پولك و چهار پولك آن (به ندرت 5 عدد) متصل به پولك چين قدامي ، پولكهاي چين خلفي برابر يا كمي كوتاهتر از پولكهاي چين قدامي و متصل به هم ،سطح پشتي داراي 17 پولك و سطح شكمي 150 تا 181 عدد و سطح زيرين دم 62 تا 86 عدد ، پولك مخرجي منقسم .
رنگ بدن قهوه اي روشن و يكنواخت يا با خطوط طولي سياه تا ناحيه دم ممتد ، فاقد خال عرضي تيره در ناحيه گردن ، سطح شكمي يكنواخت و روشن .
حداكثر طول 58 سانتيمتر ، دم سانتيمتر 16 .
تغذيه از حشرات و عنكبوتيان و به ندرت مارمولكها .
زاد و ولد : تخمگذار .
زيستگاه : مناطق صخره اي ،نيمه صحرايي ،كوهستانها ، معمولاً زير سنگها .
انتشار جغرافيايي : ارمنستان – آذربايجان – ايران – تركيه – شوروي سابق .
پراكندگي : استانهاي تهران – مركزي – آذربايجان شرقي و غربي – اردبيل – زنجان – كرمان – فارس – كردستان – خراسان – همدان – لرستان – كرمانشاه – قم – قزوين – اصفهان – خوزستان – گيلان .

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای غیر سمی*

خانواده مارهای غیر سمی (aglypha)

 خانواده تيفلوپيده Family Typhlopidae



مارهاي اين خانواده عموماً كوچك و كرمي شكل هستند . بدنشان از پولكهاي نسبتاً گرد و صاف پوشيده است . ناحيه دم كوتاه ، هم عرض سر و منتهي به يك زائده شاخي است . پولكهاي سطح شكمي كوچك و شكل آنها با پولكهاي ناحيه پشتي تفاوت چنداني ندارد . پولكهاي دور بدن بيش از 14 عدد چشم كوچك و در زير پولك شفاف قرار دارد . داراي يك پولك جلو پيشاني و يك يا دو پولك بيني نسبتاً وسيع در ناحيه سر و فك پائيني دهانشان فاقد دندان است . در دو طرف مخرج خارك يا زائده شاخي ديده مي شود . بدن اين مارها در يك گونه ايراني به نام تيفلوپس ورميكولاريس به رنگ قهوه اي يكنواخت و فاقد خطوط و نقوش است.

جنس تيفلوپس Genus Typhlops

مشخصات : ناحيه سر و گردن نامشخص است . پولكهاي رسترال ،بيني ، چشمي و جلو چشمي بزرگ هستند . پولك بيني كم و بيش به قسمت قدامي پائيني و قسمت خلفي و بالايي تقسيم شده است . شكاف پولك بيني در جهت سوراخ بيني امتداد دارد . شكاف پائيني پولك هميشه وجود دارد ولي شكاف پائيني پولك بيني ممكن است باشد يا نباشد . لب پائيني داراي چهار پولك است . دهان كوچك و در قسمت تحتاني ناحيه سر قرار دارد . فاقد پولكهاي وسيع سطح شكمي و كيسه مخرجي است .

خانواده ليپتوتيفلوپيده FAMILY LEPTOTYPHLOPIDAE

مارهاي اين خانواده عموماً كوچك و كرمي شكل هستند . قطر بدن تقريباً به يك اندازه و از پولكهاي حلقوي يكنواخت پوشيده مي باشد . چشم كوچك و در زير پولك قرار دارد . گونههايي ايراني از نظر ظاهري با تيفلوپس كه پولك بيني و چشمي آن به لب بالايي متصل است قابل تفكيك مي باشند . در اين خانواده پولك جلو مخرجي بزرگ است و دور بدن داراي 14 پولك است . فك پائيني داراي دندان و فك بالايي فاقد دندان مي باشد . در دو طرف مخرج خارك يا زائده شاخي ديده مي شود . بدن مارها در گونههاي ايراني در قسمت قدامي بدن رنگ پريده و بقيه بدن به رنگ خاكستري روشن و يكنواخت و فاقد خطوط و نقوش است .

جنس ليپتوتيفلوپس Genus Leptotyphlops

مشخصات : پولكهاي رسترال ،بيني و چشمي بزرگ هستند . پولك پيشاني كوچك و همانند پولكهاي سطح پشتي است . پولك بيني تقسيم شده يا نيمه تقسيم شده مي باشد و از سطح بالايي سر در دو طرف پولك رسترال تا لب پائيني امتداد دارد . پولك چشمي به دهان متصل است .

خانواده بوئيده (بوآ) FAMILY BOIDAE

بزرگترين مارهاي دنيا (آناكندا يا بوآ) جزء اين خانواده است . بدن اين مارها از پولكهاي پهن طولي و مورب پوشيده مي باشد . در اطراف پولك مخرجي آثاري از اندام خلفي يا زائده شاخي مشاهده مي شود كه در جنس نرها بهتر مشخص مي باشد . مردمك چشم عمودي و فك بالايي و پائيني داراي دندان است . مارهاي اين خانواده معمولاً داراي دو ريه مي باشند . در اين خانواده 20 تا 33 جنس و بيش از 60 گونه در سطح جهاني وجود دارد . در ايران از اين خانواده تنها يك جنس كه شامل 8 گونه است شناسايي شده است .

جنس اريكس Genus Eryx

مشخصات : دندانهاي قسمت قدامي فك بالايي و پائيني اين مارها بلندتر از دندانهاي قسمت خلفي است . گردن كم و بيش نامشخص و ناحيه سر از پولكهاي كوچك پوشيده شده است . داراي پولك رسترال بزرگ ، چشم كوچك يا خيلي كوچك كه مردمك آن عمودي است . دم كوتاه و پولكهاي سطح زيرين آن غالباً در يك رديف قرار دارند . پولكهاي سطح پشتي صاف يا تيغه دار و طول مار معمولاً كمتر از يك متر است . تخم اين مارها حاوي نوزاد كوچكي است . آثاري از استخوان لگن و دست و پا در اين مارها وجود دارد كه به صورت خارك يا زائده شاخي در دو طرف مخرج پنهان مي باشد . به اين مارها به علت داشتن چشم كوچك كور مار و به سبب كلفتي و كوتاهي دم كه گاهي با ناحيه سر مشتبه مي شود مار دو سر نيز مي گويند . البته مار دو سر حقيقي را كه موجودي غير طبيعي است نبايد با اين نوع مار اشتباه كرد .

خانواده كلوبريده FAMILY COLUBRIDAE

بزرگترين و متنوعترين خانواده مارها مي باشد . اندازه آنها بسيار متفاوت است . جنس نر و ماده آنها غالباً هم شكل است ولي دم مادهها بلندتر است كه به تدريج باريك مي شود . پولكها در سطح فوقاني سر وسيع و قرينه مي باشند . پولكهاي سطح پشتي بدن صاف يا تيغه دار هستند . معمولاً چشمها بزرگ و مردمكشان گرد يا عمودي است . استخوان فك بالايي بطور افقي قرار گرفته و ثابت است . اين خانواده شامل دو گروه متفاوت است .
الف – مارهاي غير سمي Agiypha داراي دندانهاي ساده و فاقد نيش دندان Fang هستند (شكل 8 و 13) .
ب – مارهاي نيمه سمي Opisthoglipha داراي دندانهاي خلفي شيار دار يا نيش دندان مي باشند كه در قسمت عقب و در فك بالا قرار دارند .

جنس كلوبر Genus Coluber

مشخصات : سطح فوقاني سر از پولكهاي بزرگ و قرينه پوشيده مي باشد . مردمك چشم گرد يا مدور است . پولكهاي سطح پشتي صاف و داراي حفره يا اپيكال پيت است . گاهي در قسمت خلفي بدن پولكهاي سطح پشتي كمي تيغه دار مي باشد . پولكهاي سطح شكمي تمام پهناي بدن مار را در بر مي گيرد و تعداد آن بين 150 تا 250 عدد مي باشد .
ناحيه دم بلند و استوانه اي شكل است . پولكهاي سطح زيرين دم منقسم مي باشد . فك بالايي اين مارها بين 12 تا 18 عدد دندان دارد . اين جنس از مارها با داشتن 25 گونه متفاوت انتشار وسيعي در سطح جهاني دارد و در ايران ده گونه آن شناسايي شده است .

جنس كرونلا Genus Coronella

مشخصات : ناحيه سر كم و بيش پهن و گردن مار كمي مشخص و متمايز است . مردمك چشم گرد و كوچكهاي سطح پشتي صاف مي باشد . كوچكهاي سطح زيرين دم در دو رديف قرار دارند . اندازه دندانهاي فك بالايي به سمت عقب دهان بتدريج بزرگتر مي شوند . دو دندان آخر فك بالايي در رديف ساير دندانها قرار دارد لذا فضاي خالي دنداني وجود ندارد . طول استخوان گيجگاهي فوقاني كمتر از نصف طول جمجمه مي باشد و انتهاي خلفي آن باعث برآمدگي در قسمت خلفي محفظه مغز نمي شود .

جنس ارنيس Genus Erenis

مشخصات : سر كوچك و سطح بالايي پوزه تقريبا گرد است . سوراخ بيني در پولك غير منقسم يا نيمه منقسم شده قرار دارد . مردمك چشم گرد و داراي يك عدد پولك جلو چشمي است . در اغلب گونهها يك عدد پولك گونه اي مشاهده مي شود . پولك گيجگاهي قدامي يك عدد است . هر دو پولك چين خلفي خيلي كوتاهتر از دو پولك چين قدامي مي باشند . پولكهاي سطح پشتي صاف و 15 يا 17 عدد است . پولكهاي سطح شكمي گرد و پولكهاي سطح زيرين دم منقسم مي باشند .
فك بالايي داراي 10 تا 22 دندان است كه 3 يا 4 عدد قدامي آن كوچكتر و ساير دندانها تقريبا هم اندازه هستند .

جنس ليكودن Genus Lycodon

مشخصات : سه تا شش دندان قدامي فك بالايي در جهت عقب دهان به طولشان افزوده مي شود . بعد از يك فاصله يا فضاي خالي تعداد 7 تا 15 دندان به سمت عقب دهان افزايش طول دارند . دندان قدامي فك پائين از ساير دندانها بلند تر است . گردن نامشخص يا ناحيه سر كمي از گردن متمايز مي باشد . چشم كوچك و مردمك آن عمودي است . سوراخ بيني نسبتاً وسيع و بدن كم و بيش كشيده و استوانه اي شكل است . پولكهاي سطح پشتي صاف يا تيغه دار و در سطح جانبي برجستگي دارد .. اندازه دم متوسط و پولكهاي سطح زيرين آن منفرد يا منقسم است .

جنس ليتورنكوس Genus Lytorhynchus

مشخصات : سطح فوقاني سر از پولكهاي بزرگ و قرينه پوشيده مي باشد . پوزه پهن و برجسته است . سوراخ بيني دو پولك بزرگ و به طور مورب قرار دارد مردمك چشم عمودي است ، پولكهاي سطح پشتي صاف يا كمي تيغه دار و فاقد حفرههاي پولكي (اپيكال پيت) و در قسمت مياني بدن پولكهاي سطح پشتي به تعداد 19، 17 و يا 15 عدد به طور طولي قرار دارند . پولكهاي سطح زيرين دم در دو رديف قرار مي گيرند . فك بالايي اين مارها بين 6 تا 9 دندان دارد و دندانهاي خلفي آن بلندتر از دندانهاي قدامي است . دو دندان آخري با ساير دندانهاي قدامي فاصله دارد و فاقد شيار مي باشد . فك پائيني بين 3 تا 5 دندان دارد . بدن كشيده و استوانه اي شكل با دمي نسبتاً كوتاه است .

جنس ناتريكس (مار آبي) Genus Natrix

مشخصات : ناحيه سر پهن از گردن متمايز است . سطح فوقاني سر از پولكهاي بزرگ و قرينه پوشيده مي باشد . داراي بدني كشيده و استوانه اي شكل است . سوراخ بيني در پولك بيني تقسيم شده اي قرار دارد . داراي پولك گونه اي است . پولكهاي ناحيه سر بزرگ و منظم مي باشد . مردمك چشم گرد است . پولكهاي سطح پشتي به طور مشخص تيغه دار و داراي حفرههاي پولكي است (اپيكال پيت) . پولكهاي سطح شكمي پهن و گرد است ، پولكهاي سطح زيرين دم در دو رديف قرار دارند . پولك مخرجي منفرد يا منقسم مي باشد .

جنس اوليگودن Genus Oligodon

مشخصات : سر كوتاه و كمي از ناحيه گردن متمايز . پولكرسترال كاملا به سمت سطح فوقاني پوزه خميده مي باشد . مردمك چشم گرد و پولك پيشاني خيلي پهن است . 6 تا 16 دندان در فك بالايي و 5 تا 20 دندان در فك پائيني وجود دارد . پولكهاي سطح پشتي صاف و 13 تا 23 عدد است . پولكهاي سطح زيرين دم در دو رديف مي باشند .

جنس پسودوسيكلوفيس Genus Pseudocyclophis

مشخصات : همانند جنس ارنيس است ولي پولكهاي سطح پشتي 15 عدد و شيار پولك بين بيني برابر يا بزرگتر از شيار پولك جلو پيشاني است . سر كوچك و مردمك چشم رد مي باشد . داراي دو پولك بين بيني و پولك بيني منفرد يا تقسيم نشده است . پولك جلو چشمي يك عدد و پولك گيجگاهي قدامي يك عدد است . دو پولك چين خلفي كوتاهتر از دو پولك چين قدامي است . پولكهاي سطح شكمي در نرها بيش از 180 عدد و در مادهها بيش از 200 عدد مي باشد .

جنس رينكوكالاموس Genus Rhynchocalamus

مشخصات : دندانهاي فك بالايي 6 تا 8 عدد و خلفي آن بلندتر و محكم تر و شيار طولي دندان را ندارد . دندانهاي قدامي فك پائين بلندتر از خلفي است . سر كوچك و ناحيه گردن نامشخص مي باشد . چشم كوچك و مردمك آن گرد است . داراي پولك گونه اي يا فاقد آن است . سوراخ بيني در پولك بيني منفرد (تقسيم نشده ) قرار دارد . طول پولك پيشاني نصف طول پولك آهيانه مي باشد . پولكهاي سطح پشتي صاف و 15 عدد است . پولك مخرجي و پولكهاي سطح زيرين دم منقسم مي باشند .

جنس اسپالروزوفيس Genus Spalerosophis

مشخصات : قسمت قدامي سطح فوقاني سر به وسيله 20 تا 25 پولك نامنظم پوشيده مي باشد . اين پولكها جاي پولكهاي بين بيني ، جلو پيشاني ، پيشاني ، بالاي چشمي و آهيانه را مي گيرند . چشمها به وسيله 10 تا 13 پولك متفاوت محصور مي شوند و باعث عدم اتصال پولك لب بالا به چشم مي شود . پولك رسترال در انتهاي پوزه شكل خميده پيدا مي كند . پولك بيني منقسم است . پولك گيجگاهي به تعدادي پولك كوچك تقسيم مي شود . لب بالايي داراي 10 تا 17 پولك است . پولكهاي سطح پشتي در قسمت مياني بدن 25 تا 45 عدد مي باشند . اندازه دندانهاي فك بالايي يكسان است .

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای غیر سمی*

سوله مار

دکتر محمود لطیفی


نام علمی : Leptotyphlops macrorhynchus نام انگلیسی: slender blind snake نام فارسی : سوله مار يا مار خاكي

مشخصات : رنگ و شكل ظاهري مانند مارهاي كرمي شكل ، پوزه برجسته و به شكل قلاب ، پولك رسترال در قسمت خلفي متصل به چشم و پهناي آن بيش از يك سوم عرض سر ، چشم مانند نقطه اي سياه و به اندازه نصف قطر پولك چشمي در زير پولكهاي شفاف ناحيه سر و بين اولين و دومين لب بالا ، لب بالا داراي دو پولك اولين پولك آن بين پولكهاي بيني و چشمي و دومين پولك در قسمت خلفي چشم ، داراي دو پولك بيني بين پولك لب و رسترال و در دو طرف پولك مخرجي داراي دو زائده شاخي است .
گونه Leptotyphlops hamulirostris (Nikolsky, 1916) كه فقط از ايرانشهر گزارش شده همانند گونه مشروحه قبلي است .
مرتنز (94: 1956) اين گونه را مفصلاً شرح مي دهد و از نمونه وتشاين (442: 1951) ياد نموده و اظهار مي دارد كه آيا اين دو نمونه شبيه هم هستند يا گونههاي متفاوتي مي باشند . پوزه مار در هر گونه از نيمرخ به شكل قلاب است ولي در گونه ليپتوتيفلوپس ماكرورنيكوس سطح زيرين پولك رسترال مقعر و نسبت طول تمام مار به طول دم مار كمتر از 6/12 برابر در صورتي كه در گونه ليپتوتيفلوپس هاموليرستريس سطح زيرين پولك رسترال محدب و نسبت طول تمام مار به طول دم مار بيش از 13 برابر مي باشد . بدن اين مارها در قسمت قدامي زرد كمرنگ ، ساير اندام به رنگ خاكستري روشن و يكنواخت .
حداكثر طول 25 سانتيمتر .
تغذيه از مورچهها ؛ زاد و ولد : تخمگذار .
زيستگاه : زير خاكها ، تپه ماهورها .
انتشار جغرافيايي : گونه ليپتوتيفلوپس ماكرورنيكوس از غرب آفريقا تا تركيه و از شرق تا شمال غربي هندوستان ، سودان – مصر – عربستان – عراق – ايران – پاكستان – هندوستان ؛ گونه ليپتوتيفلوپس هاموليروستريس فقط از ايران (استان سيستان و بلوچستان ) و آن هم از ايرانشهر گزارش شده است .
پراكندگي : استان خوزستان – كرمانشاهان – تهران – آذربايجان شرقي و غربي – مازندران – گلستان – قزوين – تهران

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای غیر سمی*

شتر مار شيرازي

دکتر محمود لطیفی



نام علمی: Spalerosophis diadema schiraziana نام انگلیسی: نام فارسی : شتر مار شيرازي

مشخصات : پولكهاي جلو پيشاني منقسم به چندين پولك كوچك ، داراي سه رديف پولك يك در ميان بين پولك پيشاني و پولك رسترال ، طول پولك پيشاني كمتر از فاصله پولك تا انتهاي پولك و كوتاهتر از پولك آهيانه ، داراي 3 تا 5 پولك گونه اي و يك رديف پولك زير چشمي ، لب بالايي به وسيله پولكها از چشم مجزا ، پولكهاي گيجگاهي متعدد و كوچك ، داراي 8 پولك دور چشم ، لب بالا داراي 11 تا 13 پولك و لب پائين 11 تا 14 پولك ، پنج پولك لب پائين متصل به پولكهاي چين قدامي ، طول پولكهاي چين خلفي و قدامي تقريبا برابر ، پولكهاي ناحيه پشتي 27 يا 29 عدد ، برجسته و تيغه دار ، پولكهاي زيرين دم 80 تا 91 عدد ، پولك مخرجي منفرد .
بدن به رنگ نخودي ، خاكستري روشن ، قهوه اي روشن با خالهاي تيره رنگ چند ضلعي در سطح مياني پشت همراه با خالهاي كوچك سياه رنگ يك در ميان در سطح جانبي ، خالهاي ناحيه گردن بيضي شكل با حاشيه روشن ، ناحيه سر با خالهاي متعدد قهوه اي تيره ، سطح شكمي معمولاً روشن و فاقد خال .
حداكثر طول 148 سانتيمتر ،دم 28 سانتيمتر.
تغذيه بالغين از مارمولكها و نوزادان از حشرات .
زاد و ولد : تخمگذار ، تعداد تخمها 3 تا 5 عدد .
زيستگاه : مناطق صحرايي و نيمه صحرايي ، بوته زارها .
انتشار جغرافيايي :از مناطق مجاور درياي خزر و جنوب به كوههاي زاگرس ايران و از شرق تا تاجيكستان و كويت و غرب تا بلوچستان – تركمنستان – افغانستان – پاكستان – هندوستان – كشورهاي آسياي مركزي – قزاقستان .
پراكندگي : استانهاي مركزي – تهران – خراسان – زنجان – سيستان و بلوچستان – فارس – كرمان – خوزستان – بوشهر – قم – زنجان – قزوين – همدان – هرمزگان – يزد – لرستان – سمنان – گلستان – اصفهان .

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای غیر سمی*

قمچه مار

دکتر محمود لطیفی



نام علمی : Coluber najadum نام انگلیسی: Dahl's Whipsnake نام فارسی : قمچه مار

مشخصات: بدن استوانه اي شكل ، سر باريك و پوزه برجسته ، پولك گيجگاهي طويل ، داراي يك پولك جلو چشمي (معمولاً به پولك پيشاني متصل) و دو پولك عقب چشمي ، دو پولك لب بالا متصل به چشم (چهارمين و پنجمين پولك) لب بالا داراي 8 پولك و لب پائين 9 يا 10 پولك ، پولك رسترال كمي پهن و از بالا قابل رؤيت ، پولك پيشاني هم عرض و يا كمي پهن تر از پولك بالاي چشمي و كوتاهتر از پولك آهيانه ، پولكهاي گيجگاهي 3+2 (ندرتاً 2+2 ، 2+1 ، 2+3 عدد) پولكهاي چين خلفي بلندتر از پولكهاي چين قدامي و به وسيله چند پولك از هم مجزا ، پولكهاي سطح پشتي 19 عدد باريك و صاف ، پولكهاي سطح شكمي 211 تا 239 عدد مشخص و قسمت جلويي آن گوشه دار ، پولكهاي سطح زيرين دم 89 تا 142 عدد ، پولك مخرجي منقسم .
قسمت قدامي بدن زيتوني روشن با خالهاي سياه كه حاشيه آن سفيد رنگ و ممتد در دو طرف بدن ، سر به رنگ زيتوني ،خاكستري يكنواخت ،لبها و قسمت جلو چشم به رنگ زرد يا سفيد ،بيشتر ناحيه بدن مخصوصاً قسمت خلفي آن به رنگ زيتوني ،زرد صورتي و يا قهوه اي يكنواخت ،سطح زيرين بدن به رنگ زرد يا سفيد يكنواخت .
حداكثر طول 115 سانتيمتر ، دم 37 سانتيمتر.
تغذيه از مارمولكها و جوندگان كوچك .
زاد و ولد : 3 تا 5 تخم نسبتاً بزرگ در اواخر تابستان .
زيستگاه : مناطق كوهستاني و صخره اي ، بوته زارها و مناطق ديگر .
انتشار جغرافيايي : فلسطين ، سوريه ، بالكان ، سواحل شرقي دريايي آدرياتيك ، آسياي ميانه ، عراق ، ايران ، گرجستان ، ارمنستان ، آذربايجان ، شمال قفقاز ، تركمنستان ، تركيه ، شوروي سابق .
پراكندگي : استانهاي گيلان – همدان – خراسان – مازندران – گلستان – آذربايجان شرقي و غربي – اردبيل – كردستان – كرمانشاهان – اصفهان – خوزستان – مركزي – تهران – فارس – قزوين – كرمان – زنجان – قم .

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای غیر سمی*

كور مار بلوچستاني

دکتر محمود لطیفی



نام علمی : Eryx johnii persicus نام انگلیسی: Persian sand boa نام فارسی : كور مار بلوچستاني

مشخصات : پوزه پهن و بزرگ ، ناحيه گردن نامشخص ، داراي دو جفت پولك كوچك در عقب پولك رسترال ، سوراخ بيني به شكل چاك در پولك بيني ، پولك رسترال پائيني (منتال) داراي شيار ، لب بالا داراي 9 تا 12 پولك و لب پائيني 13 تا 18 پولك ، فاقد پولكهاي چين قدامي و خلفي ، دور چشم داراي 10 يا 11 پولك و در فاصله بين دو چشم 6 تا 9 پولك ، بدن استوانه اي شكل ، دم كوتاه و انتهاي آن مدور ، پهناي سر و دم برابر ، پولكهاي سطح پشتي در قسمت قدامي صاف و در قسمت خلفي تيغه دار و 51 تا 65 عدد ، پولكهاي سطح شكمي باريك و 192 تا 212 عدد ، پولكهاي سطح زيرين دم 25 – 40 عدد ، پولك مخرجي كوچك و منفرد . بدن به رنگ شني ، خاكستري ، متمايل به صورتي يا قهوه اي روشن يكنواخت يا داراي خطوط عرضي كم و بيش مشخص به رنگ قهوه اي تيره متمايل به سياه و در قسمت دم خطوط واضح تر و از هم مجزا، سطح شكمي به رنگ قهوه اي با خالهاي ريز سياه رنگ .
حداكثر طول 90 سانتيمتر ، دم 6 سانتيمتر .
طرز زندگي نامعلوم .
زيستگاه : صحراها ، مناطق شني .
انتشار جغرافيايي :هندوستان – پاكستان – ايران – افغانستان .
پراكندگي : استان سيستان و بلوچستان (زابل) .

 

[ناجی دلها]

پاسخ : *مارهای غیر سمی*

كور مار تاتاري

دکتر محمود لطیفی



نام علمی : Eryx tataricus tataricus نام انگلیسی:Tartar Sand Boa نام فارسی : كور مار تاتاري

مشخصات : گردن نامشخص ، پوزه ضخيم و كمي برآمده يا مسطح ، داراي دو يا سه پولك در عقب پولكهاي بين بيني ، چشم در سمت جانبي و گاهي متمايل به سمت فوقاني ، داراي 4 تا 8 پولك نامنظم ميان دو چشم ، فاصله بين دو چشم و فاصله چشم تا گوشه لب متغير ، دومين پولك لب بالا كوتاه تر از سومين پولك آن ،داراي 7 تا 12 پولك دور چشم ، پولكهاي سطح پشتي از قسمت قدامي تا انتهاي دم به ترتيب صاف و تيغه دار و تعداد آن 43-49 عدد ، پولكهاي سطح شكمي 169-188 عدد و سطح زيرين دم 20-32 عدد .
رنگ بدن شبيه كور مار دو سر Eryx jaculus ولي سطح شكمي آن داراي خالهاي قهوه اي تيره تر و متراكم تر ، نمونههاي فاقد خالهاي سطح شكمي كم و ناياب .
حداكثر طول 72 سانتيمتر ، دم 6 سانتيمتر .
تغذيه از مارمولكها و جوندگان كوچك مانند موش .
زاد و ولد : 11 تا 12 نوزاد به طول بيش از ده سانتيمتر .
زيستگاه : دشتها، مناطق نيمه صحرايي ،شنزارها ،بوته زارها .
انتشار جغرافيايي : قزاقستان – آسياي مركزي – غرب چين – مغولستان – ايران – افغانستان – شوروي سابق – پاكستان .
پراكندگي : استانهاي مركزي – خراسان – سيستان و بلوچستان – خوزستان – آذربايجان شرقي – مازندران – زنجان آذربايجان غربي – اردبيل – گلستان – گيلان – كردستان – همدان – قزوين .