منطقه حفاظت شده حله در استان بوشهر بين4/29 تا 17/29 عرض شمالي و 30/50 تا 15/55 طول جغرافيايي واقع شده است. مساحت آن در 44708 هكتار مي باشد.
پوشش گياهي: ني و نخل مرداب. پرندگان : پليكان پا خاكستري ,اردك مرمري , گيلانشاه خالدار, درنا, انواع مرغابي سانان, اگرتها,حواصيلها,كاكاييها و پرستوهاي دريايي .
تالاب و منطقه حفاظت شده حله در استان بوشهر سالانه پذيراي هزاران پرنده مهاجر و بومي است كه زمستان خود را در اين تالاب ميگذرانند.
گونههاي كميابي از درنا، غاز خاكستري، فلامينگو، پليكان پاخاكستري، چوب پا، نوك خنجري، اردك كله سبز، خوتكا، پرندگاننادري كه درتالاب حله به وفور يافت ميشوند. در گذشته اين تالاب مملو از گونههاي مختلف پرندگان زيبا و كمياب بود اما شكار غيرمجاز و بيرويه، جمعيت اين پرندگان را كاهش دادهاست. دير نيست و هنوز هم تعداد زيادي از اين گونههاي ارزشمند و زيباي محيط زيست كشورمان دراين تالابها وجود دارند كه همه بايد درحفظ اين زيباييهاي خلقت تلاش كنيم.
بنا به اعلام اداره كل حفاظت محيط زيست استان بوشهر، تالاب حله به عنوان يكي از گنجينههاي ارزشمند حيات وحش وپرندگان بومي و مهاجر كشور در فاصله ۱۰كيلومتري شمال شرق بوشهر قرار دارد.
تنوع گياهي، وجود رودخانه حله و نزديك بودن به سواحل اين تالاب را به زيستگاه و چراگاه بسيار غني براي حيات وحش تبديل كردهاست. وسعت منطقه حفاظت شده حله به ۴۲هزار و ۶۰۰هكتار ميرسد كه يكي از زيباترين مناظر طبيعي سواحل جنوبي كشور است. ۲۰هزار هكتار از منطقه حفاظت شده حله تالابي است و رودخانه دائمي حله منبع تامين آب اين تالاب و منطقه است. درحاشيه رودخانه و تالاب حله انواع گياهان آبزي رويش يافته وچراگاه مهمي براي جانواران و پرندگان آبزي و كنار آب چرايجاد كردهاست.
پرنده دراج و جغدانبار دو گونه پرنده بسيار كمياب است كه درحله ميتوان سراغ آنها را گرفت. انواع پرندگان شكاري ونوعي از عقاب هادرمنطقه حفاظت شده حله وجود دارند كه كمتر در تالابها و مناطق حفاظت شده كشور به چشم ميخورند. امنيت نسبي و وجود دانههاي گياهي وخوراكي وبوتههاي علوفهاي تنوع جانوري منطقه حله را به اوج خود رسانده است. شغال، گونههايي از گربه سانان، روباه، كفتار، گراز، خرگوش و گرگ انواع حيواناتي است كه حيات خود را در منطقه حفاظت شده حله ميگذرانند. نمونههاي از لاك پشتها و خزندگان درتالاب حله زندگي و توليد مثل ميكنند كه هركدام براي مناطق حفاظت شده و محيط زيست كشور كمياب و ارزشمند هستند.
منطقه حفاظت شده و تالابها علاوه بر ايجاد پناهگاه مناسب براي پرندگان و حيات وحش، نقش مهمي در تعديل آب و هوا، تثبيت خاك و توليد علوفه دارند.اين مناطق تفرجگاه مناسبي براي مطالعات علمي و علاقهمندان به طبيعت است. نقش واهميت ويژه اين مناطق اقتضا ميكند تادرتقويت هرچهبيشتر برنامههاي حفاظتي تالابها و مناطق حفاظت شده محيط زيست برنامه ريزي شود و درحفظ اين ذخائر ارزشمند طبيعت زيباي كشورمان با محيط بانان همكاري كنيم.
تالاب و منطقه حفاظت شده حله يكي از زيباترين مناظرطبيعي در كناره خليج فارس را شكل داده و منطقه ديدني براي گردشكران است.
اين تالاب درسال ۱۳۴۲براثر طغيان رودخانه حله بوجود آمد و از آن سال به بعد به عنوان تالاب و منطقه حفاظت شده زير نظر محيط زيست استان بوشهرقرار گرفت
منطقه حفاظتشده حیدری یک منطقه حفاظت شده ی محیط زیست در ایران، شهرستان نیشابور، مجاور با رشته کوه بینالود است. منطقهٔ حیدری در حدود ۷۰ کیلومتری شهر نیشابور واقع شدهاست و یکی از شکارگاههای شرق کشور ایران محسوب میگردد. این منطقه در مجاورت پناه گاه حیات وحش حیدیری قرار دارد. ويژگيهاي طبيعي، زيستي و اقليمي منطقهي حيدري: منطقهي حيدري نيشابور، که در منتهياليه غربی رشته کوه بینالود واقع گردیده و داري سیماي کوهستانی و صخرهای، تپهماهورهای فراوان و درههای نسبتا عمیق، اکوسیستمي فعال با ذخیرهگاههای طبیعی با تنوع فون و فلور قابلملاحظه، میباشد. اين منطقه، یکی از بهترین شکارگاههای شرق کشور محسوب میگردد. منطقهي حيدري، علاوه بر در بر گرفتن تودههای جنگلی ارس شهرستان نيشابور، يكي از مهمترين زيستگاههاي قوچ و ميش اوريال در سطح كشور است. از گونههای مهم گیاهی منطقهي حيدري نيشابور، میتوان از کرکو، داغداغان، سنجد، زرشک، باریجه، شیرخشت و بارهنگ و از گونههای مهم جانوری آن، میتوان قوچ و میش اوریال، گربهي وحشی، سمور، پلنگ، کفتار، گرگ، گراز، روباه و انواع پرندگان شكاري از قبيل شاهین، بحری، كبك، تيهو و... را برشمرد.
پناهگاه شكار ممنوع خان گرمز، منطقه اي است با الكوسيستم كوهستاني، كه نام خود را از كوهي به همين نام گرفته است و محدوده اي قله مخروطي شكل خان گرمز، با چشم اندازي زيبا و ارتفاع 2853 متر از سطح دريا، در 34 كيلومتري غرب تويسركان و جنوب غربي رشته كوه الوند و شرق دشت اسدآباد قرار گرفته است، كه راه دسترسي آن از طريق جاده تويسركان به كنگاور و جاده فرعي روستاهاي و لاشجرد و كنجوران عليا فراهم مي باشد اين منطقه از لحاظ پوشش گياهي و تنوع گونه هاي گياهي و مرتعي و منابع تغذيه اي وحوش بسيار غني است و عمدتاً از نوع گون و بله گوش هستند و ساير گياهان عبارتند از: گندميان، علف باد بزني، كاكوتي، علف گوسفند، فرفيون و.... شش رشته چشمه دائمي و يك سرآب در دل كوه منابع آب خان گرمز و آب شرب وحوش را جهت احداث آبشخور فراهم نموده است. با توجه به برخورداري اين منطقه از شرايط و عوامل زيستي مناسب حيات وحش، از جمله: دور بودن از مسير جاده اصلي، محصور بودن جبهه شمالي آن توسط رشته كوه الوند و منابع آب كافي، جمعيت جانوري قابل توجهي را در خود جاي داده است و مهمترين زيستگاه كل و بز وحشي، قوچ و ميش استان به شمار مي رود ساير وحوش عمده موجود در اين منطقه عبارتند از:
ج- پرندگان آبزي مهاجر مانند: خروس كولي، حواصيل خاكستري، لك لك، كله سبز، آنقوت، كشيم بزرگ و.... لازم به ذكر است كه زمين شناسان، جغرافيدانان، علاقمندان طبيعت وحش و گردشگران مي توانند با رعايت مقررات و ظوابط سازمان حفاظت محيط زيست اين اكوسيستم را مورد بازديدهاي علمي، آموزشي و تفرجي قرار دهند.
منطقه حفاظت شده خانگرمز - محیط زیست همدان
1 ـ موقعيت جغرافيايي :
اين منطقه با مساحتي بالغ بر 5000 هكتار در ميان 16 روستاي اطراف آن در غرب شهرستان تويسركان و جنوب شهرستان اسدآباد و جنوب غربي قله الوند و به لحاظ مختصات جغرافيايي بين مدار 34 درجه و 35 دقيقه تا 34 درجه و 40 دقيقه عرض شمالي و48 درجه و 10 دقيقه تا 48 درجه و 15 دقيقه طول شرقي قرار گرفته است ، اين منطقه از شمال به روستاهاي قلقل،گنبله ، بهارآب، ترميانك ، هوش و از شرق به روستاهاي حاجي آباد ، سوتلق ، قلي لاله بالا و از طرف غرب به روستاهاي مين آباد ،تقي آباد ،سازيان ، كنجوران سفلي و از طرف جنوب به روستاهاي كنجوران عليا و وسطي،قلي لاله پايين ، ولاشجرد محدود مي شود.
2ـ وضعيت اقليمي:
اين منطقه داراي آب و هواي نيمه خشك و سرد و معتدل بوده و رژيم بارندگي آن از تيپ اقليم مديترانه اي است متوسط ميزان بارندگي آن در سال 400 ميلي متر و ميانگين درجه حرارت در سال 13 درجه سانتي گراد مي باشد . گرمترين ماههاي سال اواسط تير و مردادماه و سردترين ماه سال بهمن مي باشد، دراين منطقه 2 ماه يخبندان داريم كه در ماههاي اواسط دي و بهمن اتفاق مي افتد .
3 ـ زمين شناسي و ناهواريها :
اين منطقه با ارتفاع 2853 متر از سطح دريا در ضلع شمالي ، داراي صخره ها و پرتگاههاي مرتفع و صعب العبور مي باشد. كه در معرض فرسايش شديد ناشي از بارندگي و يخبندان مي باشد ، همچنين در ضلع جنوبي نيز شاهد وجود صخره هاي سنگي و غارهاي متعددي چون غار بهرامي ، غار مر لرستاني ، غار عبدا... خان مباشيم ، همچنين در اين منطقه دره هاي عميق و طولاني چون دره تقي آباد ، دره كفتاران ، دره وزم در و غيره وجود دار دكه آب ناشي از بارندگي و ذوب برفهاي منطقه را به پايين دست منطقه هدايت مي كند. جنس سنگهاي منطقه بيشتر از جنس آهك و سيليس مي باشدكه غارهاي موجود بر اثر حل شدن اين سنگهاي آهكي دراثر بارندگي بوجود آمده است، جنس خاك منطقه بيشتر رسي لومي مي باشد .
4 ـ منابع آبي منطقه :
آب وحوش منطقه از دو دسته آب تامين مي شود :1ـ آب چشمه هاي منطقه كه به سطح زمين جاري مي شود .
2 ـ آب ناشي از بارندگي و ذوب برفهاي ارتفاعات منطقه كه به صورت نهرهاي كوچك و بزرگ از شكاف صخره ها و دره هاي عميق جاري مي شود ، ويا به صورت آبگير و تالابهاي كوچك فصلي ظاهر مي شود مثل آبگير تخت سر منطقه كه تا اواخر بهار داراي آب مي باشد و منبع تامين كننده آب وحوش در فصل بهار مي باشد .
چشمه هاي اصلي وتامين كننده آب شرب وحوش و پرسنل منطقه و آبياري فضاي سبز پاسگاه 5 دهنه چشمه به نامهاي چشمه شرشره ، كفتاران ، كني خان . علي زمان و چشمه وزمان مي باشند . كه بيشترين ميزان دبي آب را در اواسط فصل بهاروكمترين ميزان دبي را در اواخر فصل تابستان دارا مي باشند . چشمه هاي كفتاران و شرشره دو چشمه اصلي و پر آب منطقه هستند كه با ذخيره كردن آب چشمه شرشره در استخر ذخيره كشاورزي آب ،آبياري 2 هكتار فضاي سبز منطقه با استفاد ه از سيستم آبياري قطره اي تامين مي شود.
5 ـ پوشش گياهي منطقه :
به طور كلي پوشش منطقه حفاظت شده خانگرمز به دو دسته تقسيم مي شود :
1 ـ پوشش علفزار ( گراس لند ) بيشتر در ارتفاعات بالا و تخت سر ديده مي شوند .
2 ـ پوشش بوته زار ( بوش لند ) در ارتفاعات پايين تر و تپه ماهورهاي اطراف ديده مي شود .
3 ـ پوشش پهن برگان ( فرب ) كه بيشتر دست كاشت و مصنوعي و در حدود 2 هكتار مي باشد.
بيشترين نوع پوشش گياهي منطقه را پوشش علفزار تشكيل مي دهد كه تيپ مرتعي و از خانواده گرامينه ها مي باشند . به طور كلي گونه هاي غالب گياهي عبارتند است: خانواده گرامينه ها ، علف گوسفندي ، گل قاصد ، سريش ها ،گونه هاي فرفيون ، گونه شقايق، جامعه گونه اي گون ،لاله ، كلاه ميرحسين ، درمنه كاكوتي ،كنگر ،بله گوش ، ميخك ، بابونه ، داغداغان ، شيرخشت ، چاي علفي ، رزوحشي ، نخود وحشي ، گل ماهور ، بادام كوهي ، وليك ، آلبالوي وحشي وساير گونه هاي ديگر موجود كه بايستي مورد تحقيق و مطالعه وسيع جهت شناسايي و رده بندي گونه اي قرار گيرند .
6 ـ گونه هاي جانوري منطقه :
اين منطقه به دليل پوشش گياهي غني و منحصر به فرد و صخره هاي مرتفع بهترين زيستگاه كل و بز و قوچ و ميش در غرب كشور است كه از رشد 25 درصدي جمعيت در سال برخوردار است كه مرهون تلاش و زحمات شبانه روزي پرسنل اجرايي در مسير حفظ و حفاظت از زيستگاههاي منطقه است .گونه هاي شاخص و مهم جانوري منطقه عبارتند از پستانداران : كل وبز ـ قوچ وميش ـ گربه وحشي ـ گرگ ـ روباه ـ شغال ـ كفتارـ خرگوش ـ سمور ـ گوركن ـ تشي ـ زردبره ـ رودك عسل خوارـ خارپشت ـ حشره خوارـ حفار و انواع موشها
پرندگان : عقاب طلايي ـ كبك ـ تيهو ـ دليجه ـ كلاغ نوك سرخ ـ كبوتر ـ كمر كولي ـ زاغي ـ چكچك ـ سهره ـ سارـ جغد ـ سبز قبا ـ سنگ چشم ـ دم جنبانك .
انواع خزندگان : چوخ مار سمي ـ افعي زنجاني ـ مار نيمه سمي : يلدمار ـ سوسن مار ـ مارهاي غير سمي : شلاقي ـ چلمبر ـ مار پلنگي وانواع مارمولكها و عقرب زرد و رتيل را مي توان نام برد .
7 ـ امكانات منطقه :
در ضلع جنوبي منطقه پاسگاه محيط باني با وسعت 120متر كه مجهز به آشپزخانه ، اتاق گارد ، مهمانسرا ، اصطبل، خودرو ،موتور سيكلت و محيط بانان مجهز به سلاح كلاشينكف و بي سيم و دوربين چشمي اند ضمناً اولين سيستم انرژي خورشيدي در استان در سال 1383 با اعتباري غالب بر 350 ميليون ريال در پاسگاه خانگرمز ايجاد گرديد كه برق آن 5/1 كيلو وات بوده و داراي 2 پانل با 16 ماژول و نيز داراي غابليت ذخيره شارژ برق تا 3 روز مي باشد. خانگرمز از لحاظ تراكم شكار موجود در منطقه نسبت به ساير مناطق موجود در استان اولويت بالاتري دارد .علاوه بر منطقه حفاظت شده خانگرمز مناطق آزادي در شهرستان تويسركان وجود دار دكه زيستگاه پرندگان و پستانداران مي باشد به طور مثال زيستگاه كبك در ارتفاعات كمانكران ، بوستاندره ،گزندر، توچال ، قزل ارسلان و زيستگاه باقرقره در سيد شهاب ، پيرغيب ، باباكمال ، مياندوآب مي باشدو در اين منطقه خرگوش ، روباه و قمري نيز يافت مي شود .
این منطقه با مساحت 3471 هکتار در سال 1378 حفاظت شده اعلام شد . دامنه ارتفاعی 250 تا 930 متر ، دما و بارندگی متوسط سالیانه 16 درجه سانتیگراد و 800 میلیمتر ، منطقه را دارای اقلیم مرطوب معتدل نموده اند . منطقه ای است کوهستانی در استان مازندران که رودخانه" توجی " Tuji ( تجن- افزوده 1آن را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می کند . خیبوس پوشیده از جنگل های با ارزش هیرکانی و توده های کم دست خورده شمشاد است . از دیگر گونه های درختی مهم منطقه می توان ممرز ، بلند مازو ، راش ، پلت شیردار ، نمدار ، ملچ ، خرمندی ، انجیلی و توسکا را نام برد گونه های اصلی جانوری منطقه عبارتند از : مرال – شوکا- پلنگ- خرس قهوه ای – شغال – گراز – روباه معمولی- تشی- رودک – سنجابک – درختی – کبوتر جنگلی- توکای گلوسیاه- توکای پشت بلوطی- مار آبی- و لوس مار . وجود تنوع زیستی بالا ، جنگل های کم نظیر و کم دست خورده هیرکانی ، گونه های با ارزش شوکا- و مرال و دره های پر آب و راه های دسترسی مناسب ، زمینه فعالیت های علمی و پژوهشی و گردشگری را در منطقه فراهم ساخته اند.
اين منطقه با وسعت 80000 هكتار بين ΄΄ 40 ˚59 طول غربي تا ΄΄ 01 ˚60 طول شرقي و بين΄΄ 36 ˚ 32 و ΄΄ 58 ˚ 32 عرض شمالي واقع گرديده است. منطقه فوق در فاصله 68 كيلومتري شهرستان بيرجند و در فاصله 25 كيلومتري شمال شهرستان سربيشه واقع شده است. پستانداران مختلف از جمله قوچ و ميش، گربه پالاس، گرگ، روباه، شغال، كفتار، خرگوش، تشي و انواع موش وپرندگان مختلفي از جمله كبك، تيهو، كبوتر چاهي، قمري، عقاب دشتي، عقاب طلايي، دليجه، هما، كركس. در اين منطقه زيست مي كنند. پوشش گياهي مرتعي از قبيل قيچ، نسترن وحشي، اورمك، اسپند، گز، كما، زول،كلاه ميرحسن، پرند، خارشتر، نخود وحشي، گون،گل ماهور،گل ميمون، زنبق، آويشن، سالويا،يال اسبي، پوا، چوبك، خارگوني،كاهوي وحشي ، چرخه، كنگر،شكر تيغال،گل گندم، درمنه، تلخه است.وجود آبشار و چشمه معدني آب ترش، قلعه باستاني حسن صباح و چنار هزار ساله دوشنگان از اماكن گردشگري در منطقه محسوب مي شوند. منطقه درمیان طی مصوبه شماره ۲۸۴ شورای عالی محیط زیست (کمیسیون زیر بنائی دولت) مورخ ۱۳۸۶/۱۱/۱۲ با وسعت ۸۴۰۳۹ بعنوان منطقه حفاظت شده به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوسته است. منطقه حفاظت شده درمیان در فاصله ۶۸ کیلومتری شهرستان بیرجند و در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال شهرستان سربیشه در استان خراسان جنوبی واقع گردیده است.
حدود اربعه منطقه شمالاً: از روستای مسک در امتداد جاده خاکی به طرف شرق پس از گذشتن از روستاهای مرغدر، خونیکباز، نوزاد، چک، تخویچ، تشوند، کلاته آهکی تا سه راهی برقندوک و از این نقطه در امتداد جاده خاکی تا سه راهی غوزشک و در ادامه همان جاده خاکی تا تقاطع جاده آسفالته اسدآباد به درمیان و از این نقطه پس از گذشتن از سه راهی فورگ تا روستای درمیان.
شرقاً: از روستای در میان در امتداد جاده آسفالته درمیان سربیشه به طرف جنوب تا دو راهی جاده خاکی جاجینگ درمیان و در امتداد همین جاده خاکی تا روستای دشت آباد و از این نقطه پس از گذشتن از سه راهی کلاته نو به طرف جنوب تا دو راهی تقندیک و از این نقطه در امتداد همان جاده خاکی تا روستای دهیک و در امتداد جاده خاکی اسکیوند تا روستای دوغ و از این نقطه بطرف جنوب تا تقاطع جاده خاکی آبگرم حسن کلنگی و جاده آسفالته سربیشه درح و از این نقطه در امتداد همان جاده آسفالته تا جاده خاکی کنگان و زولسک.
جنوباً: از سه راه جاده آسفالته سربیشه به درح با جاده خاکی کنگان زولسگ در امتداد جاده خاکی به طرف سه راهی روستای کنگان و از آن نقطه در امتداد جاده خاکی پس از گذشتن از روستای زولسگ به طرف شرق در امتداد همان جاده پس از گذشتن از تقاطع جاده خاکی قدمگاه و نیروی هوایی در امتداد همان جاده تا تقاطع جاده خاکی آب ترش با جاده دوم نیروی هوایی در امتداد همان جاده تا تقاطع جاده آسفالته باغستان شیرک و در امتداد همان جاده خاکی پس از گذشتن از دو راهی میانکی و روستای درویش آباد، بیژایم، بشگز تا روستای اسفزار.
غرباً: از روستای اسفزار به سمت شمال در امتداد جاده خاکی تا سه راهی اسفزار – مسک – درمیان از این نقطه به طرف شمال در امتداد همان جاده پس از گذشتن از روستای اسدیه تا روستای مسک.
منطقه حفاظت شده درمیان از گذشته های دور به دلیل دارا بودن قابلیت های فراوان بویژه وجود گله های قوچ و میش مطرح بوده است. این منطقه به علت داشتن مراتع زیبا و تپه ماهورهای متعدد می تواند مامن مناسبی برای پرورش قوچ و میش وحشی در استان خراسان جنوبی باشد. توپوگرافی منطقه عمدتا کوهستانی و صخره ای و در بعضی نقاط تپه ماهوری می باشد. ارتفاعات منطقه شامل ارتفاعات جوزان، کوه کنده ای، اره کوه، قلعه حسن صباح، تیغ سیاه، خلیل آباد، نصرآباد می باشد.
منطقه حفاظت شده درمیان در ناحیه خشک و نیمه خشک قرار دارد و تقریبا تمامی پدیده های طبیعی مثل کوه، تپه، چشمه، رودخانه و قنات های مختلف در آن به چشم می خورد و منطقه دارای آب و هوای گرم و خشک بوده و در نواحی کوهستانی به علت ریزش باران و برف از آب و هوای معتدل تری برخوردار است. طبیعت بکر درمیان، وجود آبشار و چشمه معدنی آب ترش، قلعه باستانی حسن صباح و چنار هزار ساله دوشنگان بر ارزش منطقه افزوده است. نام این منطقه از بزرگترین روستای پیرامون منطقه، یعنی روستای درمیان گرفته شده است.جاذبه های اکوتوریستی: تاکنون هیچگونه سرمایه گذاری برای امر گردشگری در داخل منطقه صورت نگرفته است. وجود آبشار و چشمه معدنی آب ترش، قلعه باستانی حسن صباح و چنار هزار ساله دوشنگان از جاذیه های گردشگری این منطقه به شمار میروند.
وضعیت اجتماعی اکثر مردم منطقه به امر کشاورزی و دامداری اشتغال دارند و متاسفانه خشکسالی های اخیر در وضعیت معیشتی مردم تاثیر گذار بوده است. منطقه درمیان بین شهرهای سربیشه، بیرجند و اسدیه قرار گرفته که از غرب به بیرجند، از جنوب غربی به سربیشه و از شمال شرق به اسدیه ختم می شود. علاوه بر شهرهای ذکر شده روستاهائی نیز در اطراف و داخل منطقه وجود دارد که مشخصات آنها به شرح ذیل است. لازم به ذکر است اکثر روستاها در حاشیه منطقه واقع شده و بیشتر روستاهای داخل منطقه خالی از سکنه می باشند. روستای زولسک ۶۳ خانوار، روستای کنگان ۵۳ خانوار، روستای دسته قیچ ۱۸ خانوار، روستای دوغ ۱۵ خانوار، روستای اسکیونگ ۹۲ خانوار، روستای سرش آباد ۱۹ خانوار، روستای کلاته حاجی عطا ۲۷ خانوار، روستای اسکندر ۴۴ خانوار، روستای فخرآباد ۲ خانوار، روستای جاجنگ ۵۳ خانوار، روستای ربیع آباد ۱۷ خانوار، روستای قیک پایین ۴۶ خانوار و روستای دادران دارای ۶۶ خانوار می باشد.
حفاظت از منطقه: منطقه حفاظت شده درمیان در حال حاضر دارای دو پاسگاه محیط بانی با تعداد ۴ نفر نیرو می باشد.
گونه های شاخص جانوری حیات وحش منطقه حفاظت شده درمیان شامل پستانداران مختلف از جمله قوچ و میش، گربه پالاس، گرگ، روباه، شغال، کفتار، خرگوش، تشی و انواع موش و پرندگان مختلفی از جمله کبک، تیهو، کبوتر چاهی، قمری، عقاب دشتی، عقاب طلایی، دلیجه، هما و کرکس می باشد. در این منطقه آهو نیز وجود دارد ولی با جمعیت پراکنده، بسیار اندک و در آستانه انقراض.
پوشش گیاهی پوشش گیاهی منطقه حفاظت شده درمیان عبارت است از: قیچ، نسترن وحشی، اورمک، اسپند، گز، کما، زول، کلاه میرحسن، پرند، خارشتر، نخود وحشی، گون، گل ماهور، گل میمون، زنبق، آویشن، مریم گلی، یال اسبی، پوا، چوبک، خارگونی، کاهوی وحشی، چرخه، کنگر، شکر تیغال، گل گندم، درمنه، تلخه
تعارضات و تهدیدهای منطقه ۱- چرای بیرویه: عدم تعادل دام و مرتع باعث هجوم رقابتی دامداران به منطقه گردیده و این امر باعث از بین رفتن پوشش گیاهی و افزایش روان آبها در سطح منطقه گردیده است. ۲- عدم اجرای ممیزی مراتع از یک طرف و صدور پروانه مرتعداری بدون تعریف مشخص حد و حدود آن برای دامداران توسط اداره منابع طبیعی و بدون در نظر گرفتن ضوابط زیست محیطی و حتی عدم نظارت و رعایت بازه زمانی مندرج در پروانه. ۳- تخریب و تصرف اراضی: عدم تفکیک مستثنیات و اراضی کشاورزی یا تفکیک غیر صحیح و غیر کارشناسی و عدم انطباق نقشه های موجود در اداره منابع طبیعی با اراضی افراد، متأسفانه باعث سوء استفاده افراد گردیده است. ۴- بهره برداری رقابتی و بیش از حد از منابع گیاهی:
الف) استفاده از گیاهان دارویی ب) گیاهانی که جنبه اقتصادی دارند ج ) گیاهانی که جنبه مصارف کاربردی در صنایع دستی و زندگی عشایری دارند، د) گیاهانی که جنبه خوراکی دارند. ۵- راه های ارتباطی: علاوه بر راههای آسفالته و خاکی روستایی، راههای مالرو زیادی نیز در سطح منطقه پراکنده اند. ۶- شکار بیرویه: با توجه به موقعیت منطقه از نظر نزدیکی به مرز ایران – افغانستان و به تبع آن مسلح بودن بیشتر اهالی منطقه بر حسب سنت قدیمی خود، متأسفانه دست اندازی به حیات جانوری و شکار غیر مجاز وحوش ادامه دارد. شکار حیواناتی از قبیل قوچ و میش، خرگوش و غیره حتی حیوانات گوشتخوار که به نحوی باعث آسیب رساندن به دام های اهلی می شوند مانند شغال، روباه و گرگ. ۷- عدم وجود نیروی انسانی و پرسنل کافی برای حفاظت: متأسفانه نیروی حفاظتی این منطقه مطابق با استاندارد تعریف شده نمی باشد. از طرفی نیروهایی که بکار گرفته شده اند بصورت طرحی بوده و هیچگونه پشتوانه تجهیزات دفاعی فردی از قبیل اسلحه با توجه به تهدیدات موجود ندارند. ۸- اماکن مسکونی: وجود اماکن مسکونی در حاشیه و داخل منطقه باعث گردیده است که: الف ) افراد سودجو با کمترین مانعی بطور سریع به تخریب یا شکار غیرمجاز خود پرداخته و در فاصله زمانی کوتاهی به خانه هایشان مراجعت کنند بدون اینکه مأموران محیط زیست بتوانند اقدامی انجام دهند. ب ) محیط های صخره ای زیبا در مجاورت سکونتگاهها باعث جذب افراد برای امر تفریح و تفرج گردیده است که این موضوع باعث ایجاد ناامنی و استرس در حیات وحش میگردد، لذا با مدیریت صحیح و زون بندی منطقه در آینده می توان از تبعات منفی آن جلوگیری و آن را به فرصت تبدیل کرد. ۹- معادن: خوشبختانه معادنی که قبل از ارتقاء منطقه فعالیت می کرده اند بصورت غیرفعال و متروکه درآمده و هیچگونه مجوزی نسبت به واگذاری معادن جدید صادر نگردیده است ۱۰- وزش بادهای ۱۲۰ روزه که منطقه را تحت تاثیر قرار داده است. ۱۱- هجوم شکارچیان بدون مجوز شکار از استان های همجوار به خصوص سیستان و بلوچستان. این شکارچیان جهت شکار تفریحی از زابل و زاهدان مسافت زیادی را تا منطقه طی می کنند. ۱۲- جاده سازی، نصب دکل های مخابراتی و ماهواره ای و عبور خط انتقال گاز ۱۳- اشغال شدن چشمه ها و آبشخورهای طبیعی توسط دام های اهلی ۱۴- خشکسالی: در سالهای اخیر خشکسالی های مکرر و فقر مراتع و کاهش منابع آبی بر علل تهدید حیات وحش افزوده است و روند صعودی کاهش جمعیت این پستانداران را تسریع نموده است.
منطقه حفاظت شده دز در استان خوزستان بين57/32 الي 36/31 عرض شمالي و 32/48 الي 10/48 طول شرقي واقع شده است. مساحت آن 17533 هكتار مي باشد.
پوشش گياهي: پده,گز, سريم, بنگله, علف مار و تمشك .
پستانداران: گوزن زرد, كفتار, گرگ و گراز. منطقه مورد نظر در سال 1346 منطقه حفاظت شده اعلام شده و در سال 1348 قسمتی از آن پارک وحش و در سال 1355 پناهگاه حیاط وحش دز معرفی گردید.این منطقه در 31 درجه و 35 دقیقه تا 32 درجه و 15 دقیقه عرض شمالی و 48 درجه و 21 دقیقه تا 48 درجه و 51 دقیقه شرقی واقع می باشد.مساحت منطقه حفاظت شده و پناهگاه حيات وحش دز بترتیب 17533 و 5301 هكتار می باشد.جنگل دز با طول حدود 150 كيلومتر از سردار آباد دزفول شروع و در امتداد رودخانه دز به طرف جنوب تا عنافچه نزديك اهواز امتداد دارد (در 20 كيلومتري شرق جاده ترانزيتي اهواز-شوش).سازندهای زمین شناسی که در اطراف منطقه دارای رخنمون می باشد عبارت است از آغاجاری، بخش لهبری و کنگلومرای بختیاری.رسوبات آبرفتی و خاکهای منطقه بیشتر شامل خاکهای قهوه ای، آبرفتی با بافت ریز، آبرفتی با بافت درشت و خاکهای شور قلیایی می باشد.
راههای دسترسی به منطقه جاده آسفالته رانکین: این جاده که به شرکت کشت و صنعت کارون اختصاص دارد از میان پناهگاه حیات وحش دز جنب منطقه آب شیرین گذشته و پناهگاه حیات وحش دز را به دو قسمت تقسیم می کند.از 20 کیلومتری شرق جاده ترانزیتی اهواز-شوش می توان وارد منطقه شده همچنین جهت دسترسی به منطقه از راه آهن سراسری اهواز-تهران در دومین ایستگاه در نزدیکی اندیمشک به رودخانه و منطقه حفاظت شده دز نزدیک شده و از فاصله 1 کیلومتری آن گذر کرد.
معرفي گياهان منطقه : درختان پده وگز كه به ترتيب اشكوب فوقاني يا چهارم واشكوب سوم را بخود اختصاص مي دهند. اشكوب دوم جنگل هاي دز را درختچه هاي سريم، جاز، تمشك، استبرق، كهورك و لگجي بوجود آورده واشكوب اول كه در واقع زمين كف منطقه را مي پوشاند از گياهان خانواده هاي يونجه وگرامينه وديگر گياهان علفي و يكساله تشكيل شده است. معرفي جانوران منطقه : جنگل كرخه زيستگاه اصلي جانوران زيادي در منطقه خوزستان مي باشد كه مهمترين آنها گوزن زرد است كه از گونه هاي نادر ايران و جهان به بشمار مي رود علاوه بر آن گونه هاي جانوري با ارزش نظير انواع پرندگان شامل بلبل خرما، ليكو، دراج و... در منطقه زندگي مي كنند از پستانداران با اهميت منطقه رودك عسل خوار، گربه جنگلي را مي توان نام برد. آثار تاريخي – فرهنگي مذهبي : معبد چغازنبيل در نزديكي منطقه، قديمترين و بزرگترين بناي خشتي و آجري جهان است كه از زمان ايلام ميانه به يادگار مانده است.همچنين پل ساساني به عنوان قديمي ترين پل جهان، آسياب هاي دزفول، مقبره سبز قبا ، بقعه محمد بن جعفر طيار در شهر دزفول در نزديكي منطقه از ديگر آثار مذهبي ، تاريخي است.
منطقه حفاظت شده دنا در استان كهكيلويه و بوير احمد بين09/51 تا36/31 عرض جغرافيايي و 61 تا 30/61 طول جغرافيايي واقع شده است. مساحت آن 92967 هكتار مي باشد.
پوشش گياهي: گز, ني, لويي و جگن .
پستانداران: گربه وحشي و گرگ.
پرندگان : پليكان پا خاكستري و سفيد ,انواع اردكها,فلامينگو, درنا و انواع آبچليكها , گيلانشاه بال سفيد, عقاب , سارگپه و شاهين .
خزندگان : مارمولكها,سوسمارها و مارها.
اين منطقه يك منطقه كاملا كوهستاني است. اختلاف ارتفاع بلندترين و پست ترين نقاط منطقه بالغ بر 3000 متر است. دنا داراي قله هاي بلند، ديواره هاي عظيم و دره هاي عميق است. در شرق دنا گردنه تاريخي بيژن قرار دارد و مرزهاي شمالي ، غربي و جنوبي آن را رودخانه هاي ماربر و بشار احاطه كرده اند. رودخانه ماربر كه در شمال دنا از شرق به غرب جاري است ، با گذشتن از چند روستا و تنگ خرسان ، به رودخانه خرسان تغيير نام ميدهد و پس از عبور از تنگه هاي باريك به رودخانه بشار ميپيوندد. محل پيوند رودخانه هاي خرسان و بشار، ناحيه اي جنگلي است كه زيبايي خيره كننده اي دارد.
ارتفاع اين محل از سطح دريا 1300 متر است كه پايين ترين نقطه منطقه حفاظت شده دنا به شمار ميرود.كوههاي دنا به عنوان ذخاير منابع آب دره هاي متعدد و دامنه هاي آن نيز پر از چشمه هاي كوچك و بزرگ است. كوه هاي دنا سر چشمه بسياري از رودخانه هاي جنوب ايران است و به عنوان ذخيره گاه منابع آب ، نقش تعيين كننده اي در زندگي مردم جنوب كشور دارد .منطقه حفاظت شده دنا از نظر تنوع گونه هاي گياهي بسيار غني است و با توجه به مجموعه درختان و گياهان جنگلي ، مرتعي ، دارويي ، خوراكي و تزئيني ، سرمايه ژنتيكي با ارزشي به حساب مي آيد. در ارتفاع 2500 متري ، جنگلهاي بلوط دامنه هاي جنوبي دنا را پوشانده است. در ميان درختان بلوط، گونه هاي مختلف جنگلي نظير : بن ، كيكم ، ارژن ، زالزالك ، شن و ارژن ديده ميشود. از ارتفاع 3500 متر به بالا ، انواع گونه ها و گياهان علفي و بوته اي , هرجا خاك باشد, سطح زمين را فراگرفته است .
از ارتفاع 4000 متر به بالا نيز گياهان كوچك و زيبايي، در پناه سنگها و شكاف صخره ها ، از وزش بادهاي تند مصون مانده اند و خودنمايي ميكنند. همچنين بعضي گلهاي لاله كه در دنا ميرويد، ويژه اين منطقه است و در جاي ديگر ديده نم يشود . گل بسيار زيباي لاله بيشه زار يكي از اين گلهاست.حيات وحش دنا معرف سيماي تنوع جانوري زاگرس است. خرسهاي قهوه اي بزرگ، كبك دري با جثه 5 كيلويي ، انواع عقاب ، پلنگ ، گرگ و انواع گربه هاي وحشي در دنا زندگي ميكنند.در منطقه حفاظت شده دنا امكان تماشاي پرنده بسيار زيبا و نادر هما ، كه پروازي آرام و باشكوه دارد ، بيش از هر جاي ديگر ايران است. همچنين پرندگاني نظير: شاهين، كبك، سنگ چشم، كمركلي و انواع چكاوكها و سهره ها در دامنه هاي دنا زندگي ميكنند. جانوراني مثل: سمور، راسو، سنجاب ايراني كه از زيباترين سنجابهاي جهان است و در احياء جنگل بلوط نقش اكولوژيك بسيار موثري دارد، به وفور در دنا ديده ميشوند.
حفاظت از دنا باعث افزايش انواع گونه هاي جانوري اين منطقه شده است، به طوري كه هم اكنون در كوهستان دنا براي ديدن خرس، بز و پازن، نيازي به دوربين چشمي نيست. منطقه حفاظت شده دنا صرف نظر از تنوع گونه هاي گياهي و جانوري ، بنا به دلايل اقليمي و پديده هاي بارز زمين شناختي ، از نظر آموزشي و پژوهشي نيز بسيار مورد توجه پژوهشگران زيست شناسي و زمين شناسي است. اين منطقه همچنين از نظر ورزش ها و تفريح هاي كوهستاني ميتواند مورد استفاده قرار گيرد .
دیزمار ارسباران در چهارچوب شهرستانهای جلفا،مرند،شبستر ،هریس،تبریز و ورزقان قرار دارد.منطقه حفاظت شده دیزمار در شمال استان آذربایجان شرقی واقع است و با مناطق حفاظت شده کیامکی و ارسباران همسایه است.البته قسمت وسیعی از غرب و شمال دیزمار از کوههای سلطان سنجر تا منتهی الیه کوهستان کمتال (ساحل غربی دوزال چایی از کلو تا دوزال) در منطقه حفاظت شده کیامکی قرار دارد. بخش خاروانا ، شمال و غرب بخش مرکزی شهرستان ورزقان ، بخش سیه رود واقع در شهرستان جلفا و دهستان دیزمار شرقی واقع در بخش منجوان شهرستان خداآفرین منطقه حفاظت شده دیزمار را تشکیل میدهد. این منطقه حفاظت شده با جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان همسایه است.اما آن بخش از دیزمار که در محدوده حفاظتی کیامکی قرار دارد با جمهوری خود مختار نخجوان همسایه است. محدوده تعيين شده به مساحت 68400 هكتار بوده که 19936 هکتار (29%) از این محدوده در شهرستان جلفا، به میزان 33796 هکتار (49%) در شهرستان خداآفرین، و همچنین به مساحت 14623 هکتار (21% ) از این محدوده در شهرستان ورزقان قرار دارد. حداكثر ارتفاع منطقه 2600 متر در کوه آندول واقع در جنوب محدوده و حداقل ارتفاع از سطح دریا 400 متر در شمال شرقی محدوده (رودخانه ارس) و با شیب متوسط بین20-30% می باشد که دارای شرایط زیستگاهی مناسب برای کل و بز و پلنگ و... می باشد. این منطقه شامل حوضه آبریز رودخانه های مردانقم، الگنه چای، حاجی لار چایی و کرنگان که جهت یکپارچه سازی با منطقه حفاظت شده ارسباران زیر حوضه آبریز از شرق محدوده اضافه گردیده است که دارای پشتوانه از سمت شمال(پارک ملی زاگاتا در کشور ارمنستان) و سمت شرق منطقه حفاظت شدن ارسباران و سمت غرب منطقه حفاظت شدن کیامکی بوده و بدلیل وضعیت توپوگرافی و شرایط جغرافیایی دارای تنوع زیاد بیولوژیکی می باشد. موقعیت جغرافیایی منطقه حفاظت شده دیزمار ˝41 ̊و 38 الی ˝57 و 38 عرض شمالی ˝18̊ و 40 الی ˝46 و ̊40 طول شرقی مي باشد. منطقه حفاظت شده دیزمار زیستگاه آزاد محسوب می گردد كه داراي قابليت هاي ويژه اكولوژيكي از جمله وجود جنگل ارسباران و همچنين وجود گونه هاي جانوري مهم مي باشد. نظر به موقعیت منطقه دیزمار بین دو منطقه حفاظت شده و ویژگی های اکولوژیکی، این منطقه نیز بعنوان زیستگاه مهم مورد توجه و حفاظت ماموران اجرایی زحمتکش و مسئولان می باشد. با توجه به روند تخريب زیستگاهها و مناطق جنگلي و تبديل و تغيير كاربري اراضي مرتعی به زراعي جهت مدیریت مناسب و احیاء آن، اين منطقه بعنوان منطقه حفاظت شده پيشنهاد مي گردد.منابع و اراضی این منطقه حفاظت شده بدلیل وضعيت توپوگرافيكي و اكولوژيكي كه در گره ارتفاعات قفقاز، البرز و زاگرس (ارتفاعات آذربايجان) قرار داشته، بیشتر جنگلی و مرتعی بوده و مردم آن اکثراً به دامداری و بندرت به کشاورزی می پردازند و همچنین بدلیل شرایط فوق الذکر زیستگاه اصلی گونه هاي جنگل ارسباران می باشد. محدوده حفاظت شده دیزمار در شمال شهرستان ورزقان، غرب شهرستان خداآفرین و شرق شهرستان جلفا واقع گردیده است. شمالاً به رودخانه ارس، شرقاً منطقه حفاظت شده ارسباران، جنوباً خط الراس ارتفاعات الگنه چای و غرباً خط الراس حوضه آبریز رودخانه حاجی لار چای می باشد.
این منطقه با وسعتی در حدود 40579 هکتار در استان ایلام قرار دارد. ديناركوه به موازات كبيركوه امتداد يافته است . بلندترين قله اين رشته كوه قله كان صيفى است که 2600 متر از سطح دريا ارتفاع دارد . ديناركوه بين دو شهرستان آبدانان و دهلران واقع شده و از جمله كوههاى مهم و مرتفع استان به شمار میرود . حيات وحش این منطقه عبارتند از كل و بز ، خرس و پلنگ و در زيستگاههاي جنوبي و نواحي دشتي و تپه ماهورها حيواناتي نظير قوچ، ميش و آهو نیز زيست ميكنند.
منطقه حفاظت شده زاو بالا در مرز استان سمنان و استان گلستان و در جنوب شهر زاو بالا قرار دارد. این منطقه اي كوهستاني با دو دامنه كلي شمالي و جنوبي و شيبهاي تند ،كه در حد بالايي جنگلهاي خزري واقع شده است و بخشهايي از آن را نيز مراتع ييلاقي تشكيل مي دهد.ا ز گونه هاي مهم درختي منطقه مي توان راش،ممرز،بلند مازو،توسكاي ييلاقي ،گلاب وحشي،گيلاس وحشي و آلوچه را نام برد.گونه هاي اصلي جانوري منطقه عبارتند از:مرال ،شوكا،بز و پازن،خرس قهوه اي،گراز،روباه معمولي،تشي،سمور جنگلي،كبك و كبك دري.به دليل كوهستاني بودن و نبود راههاي دسترسي مناسب اين منطقه به نسبت دست نخورده باقي مانده است.
