جهان آفرينش و هر آنچه در آن است، تحت تدبير الهى است و انسان هم كه جزئى از عالم وجود است از اين امر مستثنا نيست. همه ى موجودات به سوى نهايت و غايتى در حركت اند و همه را خدا هدايت و رهبرى مى كند. تأثيرات اسباب و علل بر موجودات عالم هستى، از آنِ خودشان نيست و تمام آن به پروردگار عالم منتهى مى شود.
انسان چون در اين دنيا سكنا گزيده و با اين زندگى اُنس گرفته است زينت حيات دنيا و لذايذ آن او را متوجه خود مى كند، به گونه اى كه به همين ظواهر و اسباب و علل مادى تمسّك مى جويد و آنها را مستقل در تأثير مى بيند.
لذا وقتى لحظه ى مرگش فرامى رسد اولين واقعيتى كه برايش آشكار مى شود بطلان دنيا و مافيها است; او درمى يابد كه تمام عادات و رسومات دنيايى اش و هر آنچه واقعيت مى انگاشته، اوهام و سرابى بيش نبوده و همه براى او تمام شده است.[1]
قرآن كريم دراين باره مى فرمايد:
(وَ لَقَدْ جِئْتُمُونا فُرادى كَما خَلَقْناكُمْ أَوَّلَ مَرَّة وَ تَرَكْتُمْ ما خَوَّلْناكُمْ وَراءَ ظُهُورِكُمْ وَ ما نَرى مَعَكُمْ شُفَعاءَكُمُ الَّذِينَ زَعَمْتُمْ أَنَّهُمْ فِيكُمْ شُرَكاءُ لَقَدْ تَقَطَّعَ بَيْنَكُمْ وَ ضَلَّ عَنْكُمْ ما كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ);[2] و محقّقاً شما يكايك (براى حساب) به سوى ما باز مى آييد بدان گونه كه اول شما را بيافريديم و آنچه از مال و جاه به شما داده بوديم (كه سبب غرور شما بود) همه را پشت سر مى افكنيد و آن شفيعان كه به خيال باطل به نفع خود مى پنداشتيد همه نابود مى شوند و ميان شما و آنها جدايى مى افتد.
[2]. سوره ى انعام، آيه ى 94.
منبع:اندیشه قم