سابقه تاريخ اصفهان به قدمت تاريخ ايران است. بناي اصفهان را به طهمورث، سومين پادشاه از سلسله پيشداديان نسبت داده اند، اصفهان در تاريخ قديم به نام (گي) در پارس عليا معرفي گرديده، اين شهر محل تقتطه رههاي عمده و اقامتگاه سلطنتي پادشاهان هخامنشي بوده است.
استرابون جغرافيدان يوناني در 2000 سال قبل، از اصفهان بعنوان مركز كشور ايران نام برد. مسلمانان اين شهر را (جي) و در طول تاريخ به نامهاي اسپاهان يا شهر سواران و همچنين صفاهان و صفاهون گفته شده است.
از مراجعه به منابع موجود تاريخي چنين بر مي آيد كه كلمه "اسپاران" بطليموس" سپاهان" پهلوي و "اصفهان" عرب و "اصفهان" امروز لفظي قديمي است و به احتمال قريب به يقين كلمه اي پهلوي است و ريشه قديمي تر از پهلوي آن مكشوف نيست. در عهد اشكانيان اصفهان مركز و پايتخت يكي از ايالت هاي وسيعي بود كه تحت فرمان ملوك اشكاني قرار داشت. در دوره ساسانيان، اصفهان محل سكونت و قلمرو و نفوذ "اسپوهران" يا اعضاي هفت خانواده بزرگ ايراني كه مشاغل عمده و مناسب سلطنتي در اختيار داشتند، بود.
بعد از اسلام، اصفهان مانند ديگر شهرهاي ايران تا اوايل قرن چهارم تحت سلطه اعراب بود و در زمان منصور خليفه عباسي، مورد توجه قرار گرفت و به حاكم اين شهر دستور داده شد در عمران و آباداني آن كوشا باشد.
در سال 319 هـ.ق. مرداويج زياري اصفهان را متصرف شد و آن را به پايتختي برگزيد و جشن سده را هرچه باشكوه تر در اين شهر برپا كرد.
در سال 327 هـ.ق. اصفهان به تصرف ركن الدوله ديلمي درآمد و آن را به پايتختي انتخاب كرد و اصفهان دوباره رونق خود را گرفت. در سال 443 هـ.ق. اصفهان به دست طغرل پادشاه سلجوقي فتح شد. در سال 639 هـ.ق. تحت سلطه مغولها قرار گرفت.
پس از بازگشت سپاه مغول شهر اصفهان مجدداً رونق يافت. سقوط شهر اصفهان و انقراض سلسله صفويه كه پس از 6 ماه محاصره به دست محمود افغان، انجام گرفت. با سقوط شهر اصفهان سلسله صفوي نيز منقرض شد و اصفهان دچار انحطاط شد.
در دوران زنديه و قاجاريه پايتخت كشور به شيراز و تهران انتقال يافت در زمان قاجار پسر ناصرالدن شاه، ظل السلطان زمين و مصالح و آثار تاريخي شهر را به مردم مي فروخت و مي خواست به هر ترتيبي كه شده مخارج قشون خود را كه از واحدهاي بسيار قوي و منظم كشور بود، تأمين كند.
ورود اسلام و گسترش آن و تأثير عميق فرهنگ اسلامي در زيربناي ساخت شهر اصفهان و وجود هنرمندان ايراني باعث گرديد تا يكي از زيباترين شهرهاي مذهبي جهان كه در آن نمودهاي فرهنگي با ارزش از جمله مساجد و مناره ها و مدارس علميه بود، شكل بگيرد.
در دوره ديالمه، صاحب بن عباد كه مردي كريم و فاضل بود، اصفهان را به مركز علم و ادب و هنر تبديل كرد و فضلا و دانشمندان را به آنجا كشاند. در همان زمان بود كه بارويي با بيست و يك هزار گام به دور اصفهان ساخته شد.
در دوران سلجوقيان آباداني اصفهان با ساخت مساجد، كوشك ها، باغستان ها و عمارت هاي باشكوه رونق گرفت و مركزيت يافت. با حمله مغول صدمات بسياري به اين شهر وارد شد و از رونق و حشمت آن كاسته گرديد.
اصفهان در قلب ايران واقع شده و از نظر موقعيت جغرافيايي در 51 درجه 29 دقيقه طول شرقي و 32 درجه 38 دقيقه عرض شمالي در جلگه سبز و خرم زاينده رود و دامنه كوههاي زاگرس قرار دارد.
اين شهر در فاصله 414 كيلومتري جنوب تهران واقع شده است. آب و هواي اصفهان معتدل و فصول چهارگانه آن منظم است. شمال اصفهان تا 90 كيلومتري باز و بادهاي خنك شمالي از اين طريق مي وزد. جنوب و مغرب ايران اصفهان، كوهستاني و شمال و مشرق آن جلگه است به همين علت داراي اختلاف هوا و بارندگي است. متوسط ميزان بارندگي در اصفهان حدود 100 تا 150 مليمتر است.
مهمترين رودخانه اي كه در مركز فلات ايران جاري است. زاينده رود نام دارد كه از ارتفاعات زردكوه بختياري (كوهرنگ) سرچشمه گرفته و پس از طي مسافتي در حدود 360 كيلومتر از مغرب به مشرق منطقه اصفهان را آبياري مي كند و در 140 كيلومتري مشرق اصفهان در باتلاق گاوخوني فرو مي رود. اصفهان در مركز فلات ايران واقع شده و منطقه اي است نسبتا كوهستاني، ارتفاع متوسط آن از سطح دريا 1500 متر و كوههاي آن از شمال غربي به جنوب شرقي امتداد دارد. ارتفاع كوه صفه در جنوب شرق اصفهان به 2232 متر مي رسد. كوه معروف به كركس به ارتفاع 3350 متر به خط مستقيم در 50 كيلومتري شمال اصفهان واقع شده كه اغلب پوشيده از برف است.
حسب مطالعات جغرافا شناسانه فلات مركزي ايران و مورد توجه قراردادن خصوصياتي چون دشت پهناور و حاصلخيز، جلگه، آب و هواي گرم و مساعد و آب فراوان براي توسعه زندگي مي توان چنين استنباط نمود كه قدمت اصفهان به 1500 تا 2000 هزار سال قبل از ميلاد مسيح (ع) يعني مقارن آمدن قوم آريا به اين خطه مي رسد.
آقا ميرسيد جناب مؤلف كتاب الاصفهان به نقل از طبري بناي اين شهر را به اسكندر نسبت مي دهد و در اين باره مي نويسد: چون اسكندر امر كرد، چندين شهر ساخته شود، 12 شهر ساخته شد و همه را اسكندريه ناميد. يكي از آنها شهري است در اسپهان كه آن را جي گويند. حافظ ابونعيم بناي شهر اصفهان را به اسكندر نسبت داده كه بدست جي پسرزاده اصفهاني بنا گرديد. شيخ جابرانصاري مؤلف كتاب تاريخ اصفهان و ري كه خود از دانشمندان بزرگ و مفاخر شهر اصفهان است، بناي شهر اصفهان را به پادشاهان افسانه اي و ملي ايران نسبت داده و مي نويسد: اسپهان از اقدام بلاد است. نخستين بنام جي مي خواندند و اين نسبت به پادشاهان جيانيست كه قرنها پيش از كيانيان و پيشداديان شاهي ايران داشتند و جي به معني پاك است
استرابون جغرافيدان يوناني در 2000 سال قبل، از اصفهان بعنوان مركز كشور ايران نام برد. مسلمانان اين شهر را (جي) و در طول تاريخ به نامهاي اسپاهان يا شهر سواران و همچنين صفاهان و صفاهون گفته شده است.
از مراجعه به منابع موجود تاريخي چنين بر مي آيد كه كلمه "اسپاران" بطليموس" سپاهان" پهلوي و "اصفهان" عرب و "اصفهان" امروز لفظي قديمي است و به احتمال قريب به يقين كلمه اي پهلوي است و ريشه قديمي تر از پهلوي آن مكشوف نيست. در عهد اشكانيان اصفهان مركز و پايتخت يكي از ايالت هاي وسيعي بود كه تحت فرمان ملوك اشكاني قرار داشت. در دوره ساسانيان، اصفهان محل سكونت و قلمرو و نفوذ "اسپوهران" يا اعضاي هفت خانواده بزرگ ايراني كه مشاغل عمده و مناسب سلطنتي در اختيار داشتند، بود.
بعد از اسلام، اصفهان مانند ديگر شهرهاي ايران تا اوايل قرن چهارم تحت سلطه اعراب بود و در زمان منصور خليفه عباسي، مورد توجه قرار گرفت و به حاكم اين شهر دستور داده شد در عمران و آباداني آن كوشا باشد.
در سال 319 هـ.ق. مرداويج زياري اصفهان را متصرف شد و آن را به پايتختي برگزيد و جشن سده را هرچه باشكوه تر در اين شهر برپا كرد.
در سال 327 هـ.ق. اصفهان به تصرف ركن الدوله ديلمي درآمد و آن را به پايتختي انتخاب كرد و اصفهان دوباره رونق خود را گرفت. در سال 443 هـ.ق. اصفهان به دست طغرل پادشاه سلجوقي فتح شد. در سال 639 هـ.ق. تحت سلطه مغولها قرار گرفت.
پس از بازگشت سپاه مغول شهر اصفهان مجدداً رونق يافت. سقوط شهر اصفهان و انقراض سلسله صفويه كه پس از 6 ماه محاصره به دست محمود افغان، انجام گرفت. با سقوط شهر اصفهان سلسله صفوي نيز منقرض شد و اصفهان دچار انحطاط شد.
در دوران زنديه و قاجاريه پايتخت كشور به شيراز و تهران انتقال يافت در زمان قاجار پسر ناصرالدن شاه، ظل السلطان زمين و مصالح و آثار تاريخي شهر را به مردم مي فروخت و مي خواست به هر ترتيبي كه شده مخارج قشون خود را كه از واحدهاي بسيار قوي و منظم كشور بود، تأمين كند.
ورود اسلام و گسترش آن و تأثير عميق فرهنگ اسلامي در زيربناي ساخت شهر اصفهان و وجود هنرمندان ايراني باعث گرديد تا يكي از زيباترين شهرهاي مذهبي جهان كه در آن نمودهاي فرهنگي با ارزش از جمله مساجد و مناره ها و مدارس علميه بود، شكل بگيرد.
در دوره ديالمه، صاحب بن عباد كه مردي كريم و فاضل بود، اصفهان را به مركز علم و ادب و هنر تبديل كرد و فضلا و دانشمندان را به آنجا كشاند. در همان زمان بود كه بارويي با بيست و يك هزار گام به دور اصفهان ساخته شد.
در دوران سلجوقيان آباداني اصفهان با ساخت مساجد، كوشك ها، باغستان ها و عمارت هاي باشكوه رونق گرفت و مركزيت يافت. با حمله مغول صدمات بسياري به اين شهر وارد شد و از رونق و حشمت آن كاسته گرديد.
اصفهان در قلب ايران واقع شده و از نظر موقعيت جغرافيايي در 51 درجه 29 دقيقه طول شرقي و 32 درجه 38 دقيقه عرض شمالي در جلگه سبز و خرم زاينده رود و دامنه كوههاي زاگرس قرار دارد.
اين شهر در فاصله 414 كيلومتري جنوب تهران واقع شده است. آب و هواي اصفهان معتدل و فصول چهارگانه آن منظم است. شمال اصفهان تا 90 كيلومتري باز و بادهاي خنك شمالي از اين طريق مي وزد. جنوب و مغرب ايران اصفهان، كوهستاني و شمال و مشرق آن جلگه است به همين علت داراي اختلاف هوا و بارندگي است. متوسط ميزان بارندگي در اصفهان حدود 100 تا 150 مليمتر است.
مهمترين رودخانه اي كه در مركز فلات ايران جاري است. زاينده رود نام دارد كه از ارتفاعات زردكوه بختياري (كوهرنگ) سرچشمه گرفته و پس از طي مسافتي در حدود 360 كيلومتر از مغرب به مشرق منطقه اصفهان را آبياري مي كند و در 140 كيلومتري مشرق اصفهان در باتلاق گاوخوني فرو مي رود. اصفهان در مركز فلات ايران واقع شده و منطقه اي است نسبتا كوهستاني، ارتفاع متوسط آن از سطح دريا 1500 متر و كوههاي آن از شمال غربي به جنوب شرقي امتداد دارد. ارتفاع كوه صفه در جنوب شرق اصفهان به 2232 متر مي رسد. كوه معروف به كركس به ارتفاع 3350 متر به خط مستقيم در 50 كيلومتري شمال اصفهان واقع شده كه اغلب پوشيده از برف است.
حسب مطالعات جغرافا شناسانه فلات مركزي ايران و مورد توجه قراردادن خصوصياتي چون دشت پهناور و حاصلخيز، جلگه، آب و هواي گرم و مساعد و آب فراوان براي توسعه زندگي مي توان چنين استنباط نمود كه قدمت اصفهان به 1500 تا 2000 هزار سال قبل از ميلاد مسيح (ع) يعني مقارن آمدن قوم آريا به اين خطه مي رسد.
آقا ميرسيد جناب مؤلف كتاب الاصفهان به نقل از طبري بناي اين شهر را به اسكندر نسبت مي دهد و در اين باره مي نويسد: چون اسكندر امر كرد، چندين شهر ساخته شود، 12 شهر ساخته شد و همه را اسكندريه ناميد. يكي از آنها شهري است در اسپهان كه آن را جي گويند. حافظ ابونعيم بناي شهر اصفهان را به اسكندر نسبت داده كه بدست جي پسرزاده اصفهاني بنا گرديد. شيخ جابرانصاري مؤلف كتاب تاريخ اصفهان و ري كه خود از دانشمندان بزرگ و مفاخر شهر اصفهان است، بناي شهر اصفهان را به پادشاهان افسانه اي و ملي ايران نسبت داده و مي نويسد: اسپهان از اقدام بلاد است. نخستين بنام جي مي خواندند و اين نسبت به پادشاهان جيانيست كه قرنها پيش از كيانيان و پيشداديان شاهي ايران داشتند و جي به معني پاك است
