[FONT="]پرتوی از نهج البلاغه : مراقب باید ها و نباید ها باش[/FONT]
«و جعلها منتها رضاه حاجته من خلقه فاتقوا الله الذی انتم بعینه » (خداوند سبحان، انجام واجب و ترك حرام را نهایت درجه خشنودى از بندهاش قرار داده است) ضمیر «ها» در «جعلها» به انجام واجب و ترك حرام برمىگردد. در این جا، بحث نماز شب و بحث تلاوت قرآن و بحث ذكر و ورد و چلهنشینى مطرح نشده است، بلكه بحث انجام واجب و ترك حرام است و خداوند براى آن كه بفهماند كه میزان اهمیت انجام واجب و ترك حرام پیش خودش چقدر است، مىفرماید: نیازى كه من به شما بندهها دارم این است كه بتوانید واجبات و محرمات را رعایت كنید كه این بیان، جامعترین و رساترین تعبیر خدا براى نشان دادن اهمیت انجام واجب و ترك حرام است . سپس مىفرماید: «فاتقوا الله الذی انتم بعینه» ; حالا كه شما در محضر من هستید، پس چرا واجبات را انجام نمىدهید و محرمات را ترك نمىكنید؟ البته مشكل اساسى ما این است كه آشنا به واجبات و محرمات نیستیم و اطلاع كافى نسبتبه این دو مقوله نداریم و فكر مىكنیم كه واجبات و محرمات همین است كه در رسالهها آمده است. در حالى كه پنجاه و پنج تا از محرمات، گناه كبیره است كه در رابطه با آن روایت داریم و كبیره یعنى بىبرو برگشت نتیجه انجام آن آتش جهنم است . تعبیر دیگر امیرالمۆمنین (علیهالسلام) این است كه مىفرماید: خداى سبحان فرموده است: من یك حق، گردن شما دارم كه اگر این حق من را ادا كنید، در ازاى آن، حقى از شما بر گردن من خدا واجب مىشود و حق من به گردن شما این است كه واجبات و محرمات را خوب بشناسید و به آنها عمل كنید، اگر این كار را بكنید، حق من ادا شده است . بعد حضرت دو دستور العمل را ارائه مىدهند، براى این كه بتوانیم هم در وادى شناخت هم در انجام واجبات و ترك محرمات موفق بشویم، یا به تعبیر دیگر، رمز موفقیت در انجام واجب و ترك حرام را دو چیز مىدانند: 1-« ان تستعنوا علیها بالله»در هر زمان و مكانى كه فكر مىكنید محل استجابت دعاست، به هر زبان، و در هر حال و موقعیتى كه احتمال استجابت دعا مىدهید، دعا كنید كه «خدایا! توفیق شناخت انجام واجب و ترك حرام به من عطاكن و در سایه آن توفیق، توفیق انجام واجب و ترك حرام كه نهایت درجه خشنودى تو از من است، به من عنایت فرما». 2-«و تستعینوا بها على الله»: مساله تمرین است كه فرمایش حضرت این است كه وقتى ما این رمز موفقیت را به دست آوردیم كه در هر جا كه محل استجابت دعا بود، دعا كردیم و از خدا خواستیم كه توفیق شناخت و عمل در انجام واجب و ترك حرام را به ما بدهد، بعد در مرحله عمل از كم و آهسته و آهسته، با تمرین و اراده و همت باید پیش برویم و راه دیگرى نداریم. یك شبه راه صد ساله را نمىتوان پیمود و نباید فكر كنیم كه سریع مىشود واجبات و محرمات را شناخت و سریع مىشود شروع به انجام واجبات و ترك محرمات نمود . چون عجله، كار شیطان است و عجله انسان را به گناه كبیره مبتلا مىكند. پس رمز دوم موفقیت، تمرین است از كم; نه با عجله .
حضرت على (علیهالسلام) در ادامه خطبه 191 مىفرمایند: «فما اقل من قبلها و حملها حق حملها»، چقدر كم هستند اشخاصى كه این حد از ایمان را دارا باشند كه قلبا بدانند وظیفهشان انجام واجب و ترك حرام است و این را در مرحله عمل به اجرا در آورند. چقدر كم هستند كسانى كه حق این مساله انجام واجب و ترك حرام را ادا كنند.