محبت به خانواده نیز در رشد و تکامل انسان بسیار مؤثر است . محبت والدین به فرزندان ، فرزندان به پدر و مادر ، محبت به همسر ، آثار سازنده ای دارد که به شرح زیر بیان می گردد :
آثار محبت به فرزندان
از سرمایه های مهم فطری و ذخایر طبیعی که در باطن هر انسانی به قضای حکیمانه الهی مستقر شده است ، غریزه ی حب ذات است . " حب ذات یکی از بهترین و اساسی ترین پایه های ثابت تربیت کودک است " 1
اشباع این غریزه در کودکان اگر به درستی و با برنامه ریزی دقیق انجام گیرد مفید و ثمربخش خواهد بود . لذا در روایات وارد شده از پیامبر گرامی اسلام ( ص ) و امامان معصوم ( ع ) به این مهم سفارش شده ، پدران و مادران موظف شده اند به شخصیت فرزندان احترام گذاشته و از تکریم شخصیت آنان غفلت نورزند و با آنان با محبت رفتار کنند . محبت و مهرورزی پدر و مادر در رشد و تکامل روحی و جسمی کودک بسیار مؤثر است . فرزندانی که در دوران کودکی و نوجوانی به مقدار کافی از محبت پدر و مادر بهره مند بوده اند دارای اراده ی قوی و روان سالم می باشند ، برعکس افرادی که در خانواده های خشن زندگی می کنند و از مهر و محبت پدر و مادر بی بهره بوده اند و یا والدین خود را از دست داده اند ، در بزرگسالی با مشکلات روحی و روانی مواجه می شوند و احساس حقارت می کنند و گاهی دست به کارهای خطرناکی می زنند . لذا آیین مقدس اسلام به انسان ها دستور می دهد به کودکی که پدر و مادرش را از دست داده و از محبت آنان بی بهره مانده ، محبت بورزند و او را نوازش کنند و نزد او کودک خود را نوازش نکنند مگر اینکه اول او را مورد لطف و نوازش خود قرار دهند .
در روایات اسلامی محبت به کودک به صورت های مختلف توصیه شده و اولیای اسلام به پیروان خود در این باره سفارش های مؤکدی نموده اند که نمونه ای از آن بدین شرح است :
رسول اکرم ( ص ) ضمن خطبه ای در بیان وظایف مردم در ماه رمضان فرموده اند : « وَ قّروا کِباَرکُم وَارحَمُوا صِغارِکُم » به بزرگسالان خود احترام کنید و نسبت به کودکان خویش ترحم و عطوفت نمایید. 2
« قالَ رسول الله صلّی الله علیه و آله : لیس مِنّا من لم یرحم صغیرنا و لم یُوقر کبیرنا » پیامبر اکرم فرمود : کسی که به کودکان مسلمین رحمت و محبت نکند و بزرگسالان را احترام ننماید از ما نیست . 3
« قال رسول الله صلّی الله علیه و آله : أحبّوا الصّیانَ و ارحَمُوهُم » رسول اکرم ( ص ) فرمود : کودکان را دوست بدارید و نسبت به آنان رئوف و مهربان باشید . 4
« وَ کانَ النّبی صلّی الله علیه و آله إذا أصبح مَسَحَ علی رُؤُسِ وُلده » روش رسول اکرم ( ص ) در خانواده این بود که همه روزه صبح دست محبت به سر فرزندان خود می کشید . 5
........
1_ نهج البلاغه ، ترجمه محمد علی انصاری قمی ، 841
2_عیون اخبارالرضا ، ص 163
3_ بحار ، ج 16 ، ص 154
4_ مرتضی فرید ، الحدیث ، روایات تربیتی از مکاتب اهل بیت ، ج 3 ، ص 59 ، به نقل از وسائل ، ج 5 ، ص 126
5_ محمد باقر مجلسی ، بحار ، ج 23 ، ص 114