♦**♦ 1. آثار تربیتی محبت از دیدگاه اسلام-اهمیت و آثار محبت♦**♦

[گمنام]

​

محبت یکی از نعمت های بزرگ الهی است که مانند اکسیر شفا بخشی در وجود انسان به ودیعت نهاده شده است . بشر تشنه ی محبت است . محبتی که موجب رشد ، تعالی و تکامل روح می گردد . محبتی مانند محبت پدر و مادر به فرزند ، محبت استاد به شاگرد ، محبت پیامبران و اولیای الهی به خلق و ... . اگر اصل محبت ورزی صادقانه اعمال گردد ، کرامت انسان ها حفظ می شود ، زیرا رعایت این اصل خود موجب احیای اصل دیگری به نام تکریم شخصیت شده و انسان به عنوان اینکه انسان است مورد احترام قرار خواهد گرفت . البته تنها انسان نیست که نیاز به محبت دارد ، بلکه همه ی موجودات عالم نیازمند محبت هستند .

در هر انسانی دو نیرو وجود دارد . نیروی عقل و خرد و نیروی عواطف انسانی ، به وسیله ی عقل که از آن در روایات به پیامبر باطنی تعبیر شده است حقایق را درک می کند و عاطفه نیرویی است که انسان به وسیله ی آن مسائل اخلاقی مانند حب و بغض را درک می کند . تفاوت انسان و حیوان نیز در همین دو امتیاز است ؛ آدمی دارای عقل و عاطفه و به تعبیر دیگر دارای درک و احساسات است ولی حیوان فاقد این دو می باشد .

گرچه بعضی از حیوانات دارای هوش و شعور بسیار ضعیفی هستند و گونه ای از عاطفه خام را دارا می باشند ، مانند پرنده ای که هنگام خطر از جوجه هایش دفاع می کند ولی این شعور و عاطفه حیوان در مقام مقایسه با انسان ناچیز و هیچ محسوب می شود .

محبت که از عاطفه سرچشمه می گیرد نیروی بسیار عظیم و مؤثری است که دل ها را به هم نزدیک نموده و بهترین اجتماع انسانی را شکل می دهد . لذا می بینیم در جای جای قرآن و احادیث سخن از محبت و محبت ورزی می باشد . خداوند متعال در قرآن مجید انسان های مؤمن و صالح را با گل واژه هایی مانند : انَّ الله َ یُحِبُّ .... مورد ستایش قرار می گیرد .
در اهمیت محبت همین بس که در روایات از دین به محبت تعبیر شده و از پیشوایان نقل شده است که دین جز محبت نیست .

امام صادق علیه السلام فرموده است : « هَل الدّینُ إلّا الحُبُّ ثُمَّ تلا هذه الآیاته إن کنتم تُحِبّونَ الله فاتَّبعونی » آیا دین جز محبت است سپس این آیه را تلاوت کرد : اگر خدا را دوست دارید پس از من پیروی کنید . [1] می توان گفت بزرگترین ضامن اجرای مقررات اسلامی نزد مردان و زنان با ایمان حب پروردگار و جلب رضایت اوست .


........

1_ تفسیر نمونه ، ج 2 ، ص 60

 

[گمنام]

اسلام برای آن که احساس محبت الهی را در قلوب پیروان خود تقویت کند و ریشه های دوستی را تا آنجا که ممکن است در اعماق جانشان عمیق تر نماید ، از تمام وسایل علمی و عملی استفاده نموده و در ضمن برنامه های وسیعی این هدف مقدس را دنبال کرده است . عبادات واجب و مستحبی که در اسلام تشریع شده و نیز دعا و نیایش در پیشگاه الهی از عوامل مؤثر در تحکیم دوستی و محبت پروردگار عالم است . خداوند به پیامبر عظیم الشأن اسلام دستور می دهد که برای جلب مردم و پیروی او به محبت خداوند تکیه کند : « قُل إن کنتم تحبون الله فاتَّبعونی یُحبِبکم الله و نغفِر لکم ذُنوبَکُم و الله غفورٌ رحیم » بگو ای پیامبر اگر خدا را دوست دارید از من پیروی کنید تا خدا نیز شما را دوست بدارد و گناهانتان را بیامرزد که خداوند آمرزنده و مهربان است .[2]

تمام سوره های قرآن مجید غیر از سوره ی برائت به نام خدا افتتاح می شود ولی از بین تمام صفات الهی دو صفت مورد توجه قرار گرفته و خداوند با این دو صفت معرفی شده است ؛ یکی رحمان و دیگری رحیم و این دو صفت از بزرگترین عوامل محرک احساسات بشر است . و در دعای جوشن کبیر آمده است :« یا حبیب من لا حبیب له » ای دوستدار کسی که دوست ندارد . این جمله چقدر شیرین و با حلاوت و سرور آفرین است !

متاسفانه جهان امروز ، جهان بی عاطفه هاست . اگر چه بشر امروزی در علم و دانش و دستاوردهای علمی به پیشرفت های فراوانی دست یافته ، لکن به همین میزان از عواطف و احساسات تهی شده است . در کشورهای صنعتی معیار و ارزش ثروت و پول است و کالای محبت هم کمیاب است و هم بی خریدار . لذا آمار خودکشی و افسردگی های روحی بر اثر کمبود محبت در این کشورها بالاست . محبت صادقانه و حقیقی آثار مثبت و سازنده ای چون : شادابی ، نزول رحمت الهی ، آمرزش گناهان ، طول عمر ، تقویت روابط انسانی ، اعتماد بنفس ، عزت نفس و .... دارد .

.....

2_ سوره آل عمران ، آیه 31

 

[گمنام]

• محبت در صورتی که به موقع و به دور از افراط و تفریط اعمال گردد موثرترین و قوی ترین عامل تربیتی می باشد .
• آیین مقدس اسلام محبت ورزی را به عنوان یک اصل تربیتی می پذیرد و پیروانش را به محبت ورزی و مهرورزی به یکدیگر توصیه می کند .
• محبت آثار سازنده ای چون : شادابی و طراوت ، عزت نفس ، جاذبه های میان فردی و همدلی و گرمابخشی عاطفی دارد.

• از آنجا که محبت صادقانه همدلی را در پی دارد موجب رفتار حمایتی اعم از حمایت مالی و عاطفی در بین افراد خواهد شد . لذا انسان های نوع دوست خود را در قبال دیگر افراد جامعه مسئول می دانند به گونه ای که تحمل شنیدن گریه ی یتیم و آه مظلوم و ناله ی گرسنگان را ندارند و بی وقفه در ارائه ی خدمات و کمک رسانی به نیازمندان چه در بعد مادی و چه در بعد فرهنگی و عاطفی تلاش می کنند.


• از آنجا که محبت از دیدگاه اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار است تا آنجا که در برخی از روایات از دین به محبت تفسیر شده است ، آموزه های دینی در ایجاد و تقویت محبت صادقانه موثر است . بنابراین یکی از فوائد مهم دینداری و دین محوری محبت است که سبب اتحاد و انسجام جامعه ی دینی می گردد .


• محبت به انسان اختصاص ندارد و همه ی موجودات عالم را شامل می شود .
• از نگاه کلامی و اعتقادی نیز محبت از اهمیت ویژه ای برخوردار است به گونه ای که یکی از شاخه های توحید ، توحید حبّی می باشد که انسان خداوند متعال را دوست داشته باشد و نیز همه را به خاطر خدا دوست داشته باشد . محبت اگر برای خدا باشد ، رشد می کند ، جوانه میزند و استمرار می یابد.

​