فضیلت عرفه در روایات

[montazer]

بسم الله الرحمن الرحیم

​

الإمامُ الصّادقُ عليه السلام ـ في تفسيرِ الآيةِ «وَ شَاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ» [SUP]۱[/SUP] ـ : الشّاهدُ يَومُ الجُمُعةِ، و المَشهودُ يَومُ عَرَفَةَ . [SUP]۲[/SUP]

امام صادق عليه السلام ـ در تفسير همان آيه ـ فرمود : گواه، روز جمعه است و گواهى شده، روز عرفه.



الإمام عليّ عليه السلام : لا عَرَفَةَ إلاّ بِمَكَّةَ ، ولا بَأسَ بِأَن يَجتَمِعوا فِي الأَمصارِ يَومَ عَرَفَةَ ، يَدعونَ اللّهَ . [SUP]۳[/SUP]
امام على عليه السلام : عرفه ، فقط در مكّه است ؛ امّا ايرادى ندارد كه [مردم] روز عرفه ، در شهرها اجتماع كنند و به درگاه خدا ، دعا نمايند.



الإمام الصادق عليه السلام : مَن صَلّى يَومَ عَرَفَةَ ـ قَبلَ أن يَخرُجَ إلَى الدُّعاءِ في ذلِكَ ويَكونَ بارِزا تَحتَ السَّماءِ ـ رَكعَتَينِ ، وَاعتَرَفَ للّهِِ عز و جل بِذُنوبِهِ ، وأقَرَّ لَهُ بِخَطاياهُ ، نالَ ما نالَ الواقِفونَ بِعَرَفَةَ مِنَ الفَوزِ ، وغُفِرَ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ وما تَأَخَّرَ . [SUP]۴[/SUP]
امام صادق عليه السلام : هر كس در روز عرفه ـ پيش از آن كه براى دعا خارج شود و زير آسمان قرار گيرد ـ دو ركعت نماز بگزارد و در برابر خداوند عز و جل به گناهانش اعتراف كند و به خطاهايش اقرار نمايد ، به همان كاميابى اى مى رسد كه وقوف كنندگانِ در عرفه دست مى يابند و گناهان پيشين و پسينِ او آمرزيده مى شوند.



مُعاوِيَةُ بنُ عَمّار : سَأَلتُ أباعَبدِاللّهِ عليه السلام عَن عَرَفاتٍ : لِمَ سُمِّيَت عَرَفاتٍ ؟ فَقالَ : إنَّ جَبرَئيلَ عليه السلام خَرَجَ بِإبراهيمَ صَلَواتُ اللّهِ عَلَيهِ يَومَ عَرَفَةَ ، فَلَمّا زالَتِ الشَّمسُ قالَ لَهُ جَبرَئيلُ عليه السلام : يا إبراهيمُ ، اعتَرِف بِذَنبِكَ واعرِف مَناسِكَكَ ، فَسُمِّيَت عَرَفاتٍ لِقَولِ جَبرَئيلَ عليه السلام : اِعتَرِف ، فَاعتَرَفَ [SUP]۵[/SUP] .

معاوية بن عمّار : از امام صادق عليه السلام درباره علت نامگذارى عرفات ، پرسيدم . حضرت فرمود : جبرئيل عليه السلام ، حضرت ابراهيم عليه السلام را روز عرفه بيرون آورد . چون ظهر شد ، به وى گفت : اى ابراهيم! به گناهت اعتراف كن و عبادتهايت را بشناس . از اين رو به «عرفات» ناميده شد ، چون كه جبرئيل گفت : اعتراف كن ، او هم اعتراف كرد .(نام کتاب : گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم - جلد ۱ صفحه : ۸۱۴)



عنه صلى الله عليه و آله : ما مِن يَومٍ أكثَرَ أن يُعتِقَ اللّهُ فيهِ عَبدًا مِنَ النّارِ مِن يَومِ عَرَفَةَ ، وإنَّهُ لَيَدنو ثُمَّ يُباهِي المَلائِكَةَ فَيَقولُ : ما أرادَ هؤُلاءِ ؟ [SUP]۶[/SUP]
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : در هيچ روزى به اندازه روز عرفه ، خداوندْ بندگان را از آتش دوزخ ، آزاد نمى كند . همانا خداوند نزديك مى شود و بر فرشتگان ، مباهات مى كند و مى فرمايد : «اينها چه مى خواهند ؟» .(نام کتاب : آينه يادها - جلد ۱ صفحه : ۲۳۴)


الامام صادق عليه السلام : تَخَيَّر لِنَفسِكَ مِنَ الدُّعاءِ ما أحبَبتَ واجْتَهِد ، فإنَّهُ (يَومَ عَرَفَة) يَومُ دُعاءٍ و مَسألَةٍ ؛ [SUP]۷[/SUP]
امام صادق عليه السلام : هر چه مى خواهى براى خود دعا بخوان و [در دعا كردن] بكوش كه آن روز [روز عرفه] روز دعا و درخواست است .(حكمت نامه پيامبر اعظم صلَّي الله عليه و آله و سلّم ۱۱ - جلد ۱۱ صفحه : ۴۱۰)


رسول اللّه صلى الله عليه و آله : إذا كانَ يَومُ عَرَفَةَ غَفَرَ اللّهُ تَعالى لِلحاجِّ الخُلَّصِ ، وإذا كانَ لَيلَةُ المُزدَلِفَةِ غَفَرَ اللّهُ تَعالى لِلتُّجّارِ ، وإذا كانَ يَومُ مِنى غَفَرَ اللّهُ لِلجَمّالينَ ، وإذا كانَ عِندَ جَمرَةِ العَقَبَةِ غَفَرَ اللّهُ لِلسُّؤّالِ ، فَلا يَشهَدُ خَلقٌ ذلِكَ المَوقِفَ مِمَّن قالَ «لا إلهَ إلَا اللّهُ» إلّا غَفَرَ اللّهُ لَهُ [SUP]۸[/SUP] .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : چون روز عرفه شود ، خداوند ، حاجيان خالص را مى بخشايد وچون شام مُزدَلِفه فرا رسد ، خداوند متعال ، بازرگانان را مى آمرزد و روز مِنا، خداوندْ شترداران [و كرايه چيان] را مى آمرزد. چون زمان حضور در جَمَره عَقَبه فرا رسد، خداوندْ درخواست كنندگان را مى بخشايد. از آن انبوه مردمِ «لا إله إلّا اللّه » گوى، كسى نمى مانَد، مگر آن كه خداوند او را مى آمرزد.( ميزان الحكمه ۵ - جلد ۵ صفحه : ۱۷۸)



بحار الأنوار : كانَ أبو جعفرٍ عليه السلام إذا كانَ يَومُ عَرفَةَ لَم يَرُدَّ سائلاً . [SUP]۹[/SUP]

بحار الأنوار : امام باقر عليه السلام در روز عرفه هيچ سائلى را نوميد برنمى گرداند . حج و عمره در قرآن و حديث - جلد ۱ صفحه : ۲۲۴


الإمام الصادق عليه السلام : ما يَمنَعُ أحَدَكُم مِن أن يَحُجَّ كُلَّ سَنَةٍ ؟ ! فَقيلَ لَهُ : لا يَبلُغُ ذلِكَ أموالُنا ، فَقالَ : أما يَقدِرُ أحَدُكُم إذا خَرَجَ أخوهُ أن يَبعَثَ مَعَهُ بِثَمَنِ اُضحِيَةٍ ، ويَأمُرَهُ أن يَطوفَ عَنهُ اُسبوعًا بِالبَيتِ ويَذبَحَ عَنهُ ، فَإِذا كانَ يَومُ عَرَفَةَ لَبِسَ ثِيابَهُ وتَهَيَّأَ وأتَى المَسجِدَ فَلا يَزالُ فِي الدُّعاءِ حَتّى تَغرُبَ الشَّمسُ ؟ ! [SUP]۱۰[/SUP]
امام صادق عليه السلام : چه چيزى مانع آن است، كه همه ساله حج كنيد؟ گفته شد: پولمان نمى رسد. فرمود: آيا كسى از شما نمى تواند كه اگر برادرش به حج مى رود، پول يك قربانى همراهش كند و دستور دهد كه از طرف او هفت دور گِرد كعبه طواف كند و از طرف او قربانى كند و چون روز عرفه شد، جامه ها (ى احرامش) را پوشيده آماده شود و به مسجد رود و پيوسته در دعا باشد، تا خورشيد غروب كند؟(نام کتاب : تحفة الأولياء۲ - جلد ۲ صفحه : ۷۰۴)


الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللّهِ ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ إِسْحَاقَ الْجَلَابِ ، قَالَ : اشْتَرَيْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ عليه السلام غَنَماً كَثِيرَةً ، فَدَعَانِي ، فَأَدْخَلَنِي مِنْ إِصْطَبْلِ دَارِهِ إِلى مَوْضِعٍ وَاسِعٍ لَا أَعْرِفُهُ ، فَجَعَلْتُ أُفَرِّقُ تِلْكَ الْغَنَمَ فِيمَنْ أَمَرَنِي بِهِ ، فَبُعِثْثُ إِلى أَبِي جَعْفَرٍ وَ إِلى وَالِدَتِهِ وَ غَيْرِهِمَا مِمَّنْ أَمَرَنِي ، ثُمَّ اسْتَأْذَنْتُهُ فِي الِانْصِرَافِ إِلى بَغْدَادَ إِلى وَالِدِي ، وَ كَانَ ذلِكَ يَوْمَ التَّرْوِيَةِ ، فَكَتَبَ إِلَيَّ : «تُقِيمُ غَداً عِنْدَنَا ، ثُمَّ تَنْصَرِفُ». قَالَ : فَأَقَمْتُ ، فَلَمَّا كَانَ يَوْمُ عَرَفَةَ ، أَقَمْتُ عِنْدَهُ ، وَ بِتُّ لَيْلَةَ الْأَضْحى فِي رِوَاقٍ لَهُ ، فَلَمَّا كَانَ فِي السَّحَرِ ، أَتَانِي ، فَقَالَ : «يَا إِسْحَاقُ ، قُمْ». قَالَ : فَقُمْتُ ، فَفَتَحْتُ عَيْنِي ، فَإِذَا أَنَا عَلى بَابِي بِبَغْدَادَ ، قَالَ : فَدَخَلْتُ عَلى وَالِدِي وَ أَنَا فِي أَصْحَابِي ، فَقُلْتُ لَهُمْ : عَرَّفْتُ بِالْعَسْكَرِ ، وَ خَرَجْتُ بِبَغْدَادَ إِلَى الْعِيدِ .
حسين بن محمد، از معلّى بن محمد، از احمد بن محمد بن عبداللّه ، از على بن محمد، از اسحاق جَلّاب روايت كرده است كه گفت: گوسفند بسيارى از براى امام على نقى عليه السلام خريدم، پس مرا طلبيد و از راه شترخان خانه خويش مرا داخل گردانيد و برد به جاى گشاده اى كه آن را نمى شناختم و هرگز نديده بودم. پس شروع كردم كه آن گوسفندان را جدا مى كردم از براى كسانى كه حضرت مرا امر فرموده بود كه از براى ايشان جدا كنم و بفرستم، و آنها را فرستادم به نزد ابوجعفر (يعنى: محمد بن على بن ابراهيم بن موسى عليه السلام ) و به نزد مادر آن حضرت و غير ايشان از كسانى كه مرا امر فرموده بود. پس در باب برگشتن به بغداد به سوى پدرم از آن حضرت رخصت طلبيدم، و آن روز، روز ترويه بود (يعنى: روز هشتم ماه ذى الحجّه). پس آن حضرت به من نوشت كه: «فردا در نزد ما مى مانى بعد از آن بر مى گردى». اسحاق مى گويد كه: ماندم چون روز عرفه شد، در نزد آن حضرت ماندم و در شب عيد قربان در ايوان آن حضرت شب را به روز آوردم، و چون سحر شد، به نزد من آمد و فرمود كه: «اى اسحاق، برخيز». اسحاق مى گويد كه: من برخاستم و چشم خود را گشودم، ديدم كه بر درِ خانه خويشم در بغداد، پس بر پدرم داخل شدم و ياران خود را ديدم كه به دور من در آمدند، به ايشان گفتم كه: در روز عرفه در سُرّ من رأى بودم و در بغداد به نماز عيد بيرون آمدم.
______________________________
1.البروج : ۳.2.معاني الأخبار : ۲۹۹ / ۲ .

3.تهذيب الأحكام : ج ۵ ص ۴۷۹ ح ۱۶۹۹ عن طلحة بن زيد عن أبيه .
4.الإقبال : ج ۲ ص ۶۷ .
5.علل الشرائع : ۴۳۶ / ۱ ، المحاسن : ۲ / ۶۴ / ۱۱۷۹ وفيه «اعترف واعرف» .
6.السنن الكبرى : ج ۵ ص ۱۹۲ ح ۹۴۸۰.
7.التهذيب الأحكام ، ج ۵ ، ص ۱۸۲ .
8.الأمالي للطوسي : ص ۳۰۹ ح ۶۲۴ عن أبي هريرة .
9.بحار الأنوار : ۹۶ / ۱۸۰ /۲۱ .
10.الفقيه : ۲ / ۵۱۸ / ۳۱۱۰ .

 

[montazer]

پيامبرصلي الله عليه وآله :
ما مِن يَومٍ أكثَرَ أن يُعتِقَ اللَّهُ فِيهِ عَبدَاً مِنَ النّارِ مِن يَومِ عَرَفَةَ
خداوند در هيچ روزي به اندازه روز عرفه ، بندگان را از آتش دوزخ نمي‏رهاند(صحيح مسلم ، ج ۴ ، ص ۱۰۷) .



پيامبرصلي الله عليه وآله :
إنَّ اللَّهَ يُباهِي مَلائِكَتَهُ عَشِيَّةَ عَرَفةَ بِأهلِ عَرَفَةَ فَيَقولُ : اُنظُروا إلي عِبادي أتَوني شُعثاً غُبراً

خداوند در غروب عرفه نزد فرشتگانش به اهل عرفه مي‏بالد و مي‏گويد: "بندگانم را بنگريد! ژوليده و غبار آلود ، نزد من آمده ‏اند(مسند أحمد ، ج ۲، ص ۲۲۴ ).



پيامبرصلي الله عليه وآله :

أعظَمُ أهلِ عَرَفاتٍ جُرماً مِنِ انصَرَفَ و هُوَ يَظُنُّ أنَّهُ لَن يُغفَرَ لَهُ
گناه كارترين فرد در عرفات كسي است كه از آن‏جا باز گردد در حالي كه گمان مي‏برد آمرزيده نخواهد شد(بحار الأنوار ، ج ۹۹ ، ص ۲۴۸ .)



امام علي‏ عليه السلام :

مِنَ الذُّنوبِ ذُنوبٌ لاتُغفَرُ إلّا بِعَرَفَاتٍ
برخي از گناهان جز در عرفات بخشوده نمي‏شوند(دعائم الاسلام ، ج ۱ ، ص ۲۹۴ )



امام صادق‏ عليه السلام :

تَخَيَّر لِنَفسِكَ مِنَ الدُّعاءِ ما أحبَبتَ واجْتَهِد ، فإنَّهُ (يَومَ عَرَفَة) يَومُ دُعاءٍ و مَسألَةٍ
هر چه مي‏خواهي براي خود دعا بخوان و [در دعا كردن] بكوش كه آن روز [روز عرفه ]روز دعا و درخواست است(التهذيب الأحكام ، ج ۵ ، ص ۱۸۲ ).

 

[montazer]

روز عرفه روز دعا و نیایش است و اگر چه روزه آن روز مستحب است، لیکن اگر روزه گرفتن آن روز موجب ضعف شود، آن گونه که انسان نتواند دعاهای این روز را بخواند، خواندن دعا بر روزه گرفتن مقدم است. (بحار، 94/123 ـ 124)



نقش نیایش در وصول به رحمت بیکران الهی، با بیان امام صادق(ع) که فرمود: «الدُّعاء کهف الإجابة کما أنّ السّحاب کهف المطر» (کافی، 2/471)

به خوبی روشن است. طبق این بیان نورانی همان طور که ابر، قرارگاه باران است، دعا نیز قرارگاه اجابت است. به بیان دیگر،
اجابت در درون دعاست، همانطور که باران در نهاد ابر تعبیه شده است، بنابراین، چنانچه کسی با حسن ظن و خالصانه و عارفانه و به نحو عام دعا کند، خدا هم اجابت خواهد کرد.

بخش مهمّی از پیروزی انبیای بزرگ(ع) نیز به برکت دعا بوده است؛ زیرا تظاهرات و عملیات، بخش «جسمانی» پیروزی را تشکیل می‎دهد ولی دعا و نیایش «روح» ظفر است؛ چنانکه امام علی‎بن موسی‎الرضا(ع) همواره به اطرافیان خویش می‎فرمود: بر شما باد به سلاح پیامبران: «علیکم بسلاح الأنبیاء» آنگاه در پاسخ اینکه سلاح آنان چه بود؟ می‎فرمود: دعا. (کافی، 2/471)


دعا تنها چیزی است که خدا آن را به انسان تملیک کرده است. انسان جز دعا و تضرع در پیشگاه خداوند مالک چیزی نیست: «یا سریع الرضا اغفر لمن لا یملک إلّا الدّعاء» (مفاتیح الجنان، دعای کمیل) از این رو در برابر دشمن درون، سلاحی جز ناله ندارد: «و سلاحه البکاء» (مفاتیح الجنان، دعای کمیل) دشمن بیرون را می‎توان با سلاح سبک و سنگین از پا درآورد ولی شیطان و دشمن سرسخت درون را تنها با اشک در برابر خدا می‎توان رام کرد. بنابراین، کسی که اهل ناله نیست، مسلح نیست و اگر کسی مسلح نباشد پیروز نخواهد شد؛ زیرا انسان تا زمانی که خود را می‎بیند، خدا را نمی‎بیند و به درگاه او تضرّع و اظهار عجز نمی‎کند، وقتی ننالد در نبرد با اهریمن درون و بیرون شکست می‎خورد.


گرچه همة حالات زندگی برای نیایش مناسب است ولی دوران پربار حج و حضور در مواقف آن، شکوه بیشتری برای دعا و تأثیر فراوانتری برای نیایش به درگاه پروردگار جهان دارد و چون دعا از ضمیر صاف، مورد قبول است و احرام و آهنگ کعبة ازاد و پاک، در تصفیة ضمیر تأثیر به سزایی دارد، نیایش در حج و دعا در مواقف آن بهترین اثرها را به همراه خواهد داشت. از این رو برای هر برنامه از مناسک حج. دستور ویژه‎ای در مورد نیایش داده شده است و عمدة آن دعای عرفه در صحرای عرفات و همراه تودة مردم گرد آمده از سراسر جهان و عُشاق مشعر و مشتاقان کوی مناست.

روایات فراوانی دربارة اعمال روز عرفه و هنگام وقوف در عرفات، به ویژه کیفیت دعا در آن موقف نقل شده که بخشی از آنها در خصوص دعاهای آن روز، مانند دعای عرفه امام حسین و دعای امام سجّاد(ع) است و بخشی نیز در اهتمام و ترغیب به دعا کردن به دیگران است، به گونه‎ای که برخی شاگردان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) همه همّ خود را در آن سرزمین که دعاها در آن مستجاب است، صرف دعا برای غیر می‎کردند.

علی‎بن ابراهیم در این باره از پدرش نقل کرده که گفت: عبدالله بن جندب را در عرفات دیدم که زمانی طولانی دست به سوی آسمان بلند کرده، سیلاب اشک از گونه‎هایش بر زمین سرازیر بود، به گونه‎ای که من شخص دیگری را اینچنین در حال مناجات ندیدم. هنگامی که مردم از عرفات عازم مشعر بودند به او گفتم: کسی را بهتر از تو در حال نیایش ندیدم. عبدالله گفت: به خدا سوگند در آن حال فقط برادرانم را دعا می‎کردم؛ زیرا از امام کاظم(ع) شنیدم که فرمود: کسی که به دور از چشم برادر (ایمانی)اش در حق وی دعا کند از جانب عرش ندا داده می‎شود که صدهزا برابر آنچه برای او خواستی نصیب تو خواهد شد: «من دعا لأخیه بظهر الغیب نودی من العرش: ولک مأة ألف ضعف مثله». پس شایسته نبود که من صدهزار برابر دعای مستجاب را به خاطر یک دعا که برآورد شدنش معلوم نیست واگذارم. (کافی، 2/508 و 4/465) مشابه این نقل، دربارة دیگر صحابه نیز روایت شده است. (کافی، 4/465 ـ 466).

 

[montazer]

در روزگاری که امام حسن علیه السلام ، امام بود؛ در روز عرفه ای، مردی بر امام حسن علیه السلام وارد شد، در حالی که آن حضرت غذا می خورد و امام حسین علیه السلام ، روزه دار بود.

بعد از رحلت امام حسن علیه السلام ، در روز عرفه ای، همان مرد، بر امام حسین علیه السلام وارد شد، در حالی که او غذا می خورد و امام سجاد علیه السلام ، روزه دار بود؛ آن مرد پرسید: من [ در یک روز عرفه ای]، بر امام حسن علیه السلام وارد شدم، او غذا می خورد و شما روزه دار بودید؛ اکنون برشما وارد شده ام و شما، غذا می خورید؟ حضرت فرمود:
[ در آن روز] حسن علیه السلام ، امام بود؛ پس روزه نگرفته بود تا روزه ی او سنّت[ واجب] نشود، بعد از رحلت او من امامم، اکنون می خواهم روزه ی من [نیز] سنّتی که باید مردم از آن پیروی نمایند، به حساب نیاید [ از این رو، روزه دار نیستم].

علل الشرایع، ج2، ص386.

 

[*مریم*]

:sal19:
خدایاااااااااااااااااااااااااااااهمگی ما رو عاقبت به خیر کن(الهی آمین)
:sal19: