اموالی که در کوچه و بازار پیدا میشه و یا پیدا میکنیم باید چکار کنیم ؟
در اموال پیدا شده انسان تا زمانی که ان شئ را برنداشته ضامن نیست اما زمانی که برداشت احکامی شامل حال پیدا کننده می شود که باید انجام دهد که بدین شرح می باشد :
مالی که پیدا شده یا
1:دارای نشانه است
2: و یا اینکه نشانه ای ندارد :
اگر نشانه نداشته باشد
حضرت امام : مالي را كه انسان پيدا مي كند اگر نشانه اي نداشته باشد كه بواسطه آن صاحبش معلوم شود، احتياط واجب آن است كه از طرف صاحبش صدقه بدهد.
ایات عظام گلپایگانی،صافی: بنابر احتياط لازم، بايد از طرف صاحبش صدقه بدهد.
ایت الله مکارم شیرازی : احتياط واجب آن است كه از طرف صاحبش آن را صدقه دهد و اگر خود او مستحقّ است مي تواند بردارد و اگر مال مهمي باشد احتياط آن است كه از حاكم شرع اجازه بگيرد.
ایت الله بهجت: مي تواند از طرف صاحبش صدقه دهد و يا به حاكم شرع بدهد.
ایت الله زنجانی : زنجاني: بنابر احتياط واجب بايد با اذن حاكم شرع صدقه دهد و آن را تملك نكند مگر آن كه قيمت آن از يك درهم كه بنابر مشهور 6/12 نقره سكه دار بوده كمتر باشد كه مي تواند آن را تملك كند.
ایت الله سبحانی:آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد. و اگر خود او مستحق است، مى تواند بردارد.
ایت الله سیستانی :مال گم شده اگر حيوان نباشد و انسان آن را پيدا كند و نشانه اي نداشته باشد كه بواسطه آن صاحبش معلوم شود، چه قيمت آن كمتر از يك درهم (6/12 نخود نقره سكه دار) باشد يا نباشد، مي تواند آن را براي خود بردارد، ولي احتياط مستحبّ آن است كه آن را از طرف صاحبش به فقرا صدقه بدهد. و از اين قبيل است پول كه علامت ندارد ولي اگر مقدار و خصوصيت زمان و مكان، علامتي براي پول باشد بايد آن را اعلان كند همچنانكه در مسأله [2566] خواهد آمد.
ایت الله وحید :چنانچه انسان مال گم شده اى كه حیوان نباشد پیدا كند ، در صورتى كه نشانه اى نداشته باشد كه به واسطه آن صاحبش ـ هرچند بین چند نفر معین ـ معلوم شود ، و قیمت آن از یك درهم ـ یعنى 6/12 نخود نقره سكه دار ـ كمتر باشد ، جایز است آن را بردارد و تملّك كند و تفحّص از مالكش لازم نیست ، ولى احتیاط مستحبّ آن است كه از طرف صاحبش به فقرا صدقه بدهد
ایت الله مظاهری : مالى گمشدهاى را كه انسان پيدا مىكند، اگر نشانهاى نداشته باشد يا قيمت آن كمتر از 6/12 نخود نقره باشد مىتواند براى خود بر دارد.
اما اگر مال پیدا شده دارای نشانه باشد
حضرت امام : گر مالي پيدا كند كه نشانه دارد و قيمت آن از 6/12 نخود نقره سكه دار كمتر است چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضي است يا نه، نمي تواند بدون اجازه او بردارد و اگر صاحب آن معلوم نباشد، مي تواند به قصد اين كه ملك خودش شود بردارد(1)و در اين صورت اگر تلف شود نبايد عوض آن را بدهد، بلكه اگر قصد ملك شدن هم نكرده و بدون تقصير او تلف شود، دادن عوض بر او واجب نيست.
ایات عظام گلپایگانی و صافی : و احتياط واجب آن است كه هر وقت صاحبش پيدا شد اگر عين مال باقي است، آن را به صاحبش رد كند و اگر عين از بين رفته، دادن عوض لازم نيست.
ایت الله نوری و احتياط واجب آن است كه هر وقت صاحبش پيدا شد اگر تلف نشده، خود مال را و در صورتي كه تلف شده، عوض آن را به او بدهد.
ایت الله وحید:اگر مالى پیدا كند كه نشانه دارد و قیمت آن از یك درهم كمتر است ، چنانچه صاحب آن معلوم باشد ـ هرچند در بین افراد معین ـ تا رضایت او را نداند نمى تواند بدون اجازه او بردارد ، و اگر صاحب آن به هیچ وجه معلوم نباشد ، مى تواند براى خود بردارد ، و بنابر احتیاط واجب هر وقت صاحبش پیدا شد در صورتى كه تلف نشده خود مال را ، و در صورتى كه تلف شده عوض آن را به او بدهد.
ایت الله زنجاني: اگر مالي پيدا كند كه نشانه دارد چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضي است يا نه، نمي تواند بدون اجازه او بردارد، مگر برداشتن آن مال، احسان به مالك شمار آيد، مثلاً در جايي كه مال در معرض از بين رفتن است، مي تواند آن را به قصد نگاهداري براي مالك بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد چنانچه قیمت آن از یک درهم کمتر باشد می تواند به قصد اینکه ملک خودش باشد بردارد .
ایت الله مظاهری: هرگاه چيزى كه پيدا كرده نشانه داشته باشد و قيمت آن به 6/12 نخود نقره برسد بايد تا يك سال به واسطه گفتن يا نوشتن در محلى كه ممكن است صاحبش پيدا شود اعلام كند و اگر قبل از يك سال مأيوس از پيدا شدن صاحبش شود يا از اوّل از پيدا شدن صاحبش مأيوس است اعلام لازم نيست و بعد از يأس از پيدا شدن صاحب يا اعلام تا يك سال، مىتواند آن را براى خود بردارد.
نکته ای که اینجا به ذهن دوستان میرسه اینه که 12/6 نخود نقره به قیمت امروز چقدر میشه با بررسی ها یی که شد تقریبا 5500 (پنج هزار و پانصد تومان )میشه .تاریخ قیمت گیری اوائل مهرماه 1392
چنانكه مادۀ «164» قانون مدنى ميگويد:
تعريف اشياء پيدا شده عبارت است از نشر و اعلان بر حسب مقتضيات وقت و محل بنحوى كه عادتا باطلاع اهالى محل برسد.
مثلا هرگاه كتابى در دانشكده پيدا شود، كافى است كه بچندين نفر از شاگردان و فراشهاى دانشكده اطلاع داد و اعلانات كوچكى نوشته بدرب كلاس و محل مخصوص اعلانات نصب كرد، ولى هرگاه در كوچه يا خيابان مالى يافت شود بايد اعلانات كوچك در محل چسبانيده و در روزنامه كثير الانتشار چندين آگهى منتشر نمود، زيرا امروزه عادتاً بدين نحو ممكن است امرى را باطلاع اهل محل رسانيد و در صورت اقتضاء بوسيلۀ راديو نيز آگهى نمود. نبايد ناديده گرفت كه نحوۀ تعريف بايد عرفا متناسب با ارزش مال پيدا شده باشد اگر چه ظاهر ماده خلاف آن را ميرساند، مثلا در موردى كه مال پيدا شده مدادى باشد كه پانزده شاهى ارزش دارد نميتوان لازم دانست كه چندين بار در روزنامه آگهى شود، زيرا قيمت آگهيها چندين برابر ارزش مال پيدا شده خواهد بود و عمل مزبور سفهى ميباشد و بالعكس در موردى كه مال پيدا شده جواهر و چندين هزار تومان ارزش دارد آگهي هاى متعددى در روزنامههاى مختلف قطعاً لازم است، زيرا هرگاه بدين نحو تعريف بعمل نيايد عرفا تعريف شناخته نميشود.
چنانكه از مادۀ «163» ق. م معلوم ميگردد بايد عرفاً تعريف در تمامى مدت يك سال ادامه داشته باشد. بنابراين پيداكننده بايد بلافاصله پس از پيدا كردن مال، شروع بتعريف بنمايد و هرگاه در اين امر مدتى تأخير كند هر زمانى كه شروع بتعريف نمود بايد يك سال آن را ادامه دهد. در صورتى كه پس از چندين ماه تعريف آن را قطع كند بايد بقيه مدت را تا يك سال تكميل بنمايد.
در صورتى كه مال پيدا شده تا يك سال باقى نميماند و فاسد ميشود مانند خوراكيها، بايد قبل از آنكه فاسد گردد بدستور ماده «167» قانون مدنى بقيمت عادله فروخته شود و قيمت آن در حكم خود مال پيدا شده خواهد بود.
مال پيدا شده در تمامى مدت يك سال تعريف، نزد پيداكننده امانت قانونى است و بايد در محلى كه عموماً براى نگهدارى اينگونه اموال اختيار ميشود نگهدارى كند.
