موضوع مناظره: دوگانگی خدا ـ وجود خداوند
(دوگانه پرستی به حضور امام صادق ـ علیه السّلام ـ آمد، و از عقیده خود دفاع میكرد، عقیدهاش این بود كه جهان هستی دارای دو خدا است، یكی خدای نیكیها و دیگری خدای بدیها و ...)
امام صادق ـ علیه السّلام ـ در ردّ عقیده او و هرگونه دوگانهپرستی چنین فرمود:
اینكه تو میگوئی خدا دو تا است، بیرون از این تصوّرات نیستند:
1ـ یا هر دو نیرومند و قدیم هستند.
2ـ یا هر دو ناتوان هستند.
3ـ یا یكی قوی، و دیگری ناتوان است.
در صورت اوّل، پس چرا یكی از آنها دیگری را از صحنه خارج نمیكند، تا خود به تنهایی بر جهان حكومت كند؟ (نظام واحد جهان حاكی است كه یك حاكم در جهان وجود دارد، بنابراین خدا، یك قویّ مطلق است)
صورت سوّم نیز بیانگروه منكر خدا یكتائی خدا است، و گفتار ما را ثابت میكند، زیرا همان قویّ خدا است، ولی دیگری خدا نیست به دلیل ضعفی كه دارد
در مورد صورت دوّم (ضعف هر دو خدا) یا آنها از جهتی با هم متّفق هستند و از جهتی مختلف در این صورت لازم است كه بین آن دو، یك «ما بِهِ الاِمتیِاز» (چیزی كه یكی از آن خدایان دارد و دیگری ندارد) باشد، و نیز لازم است كه آن «ما به الامتیاز» امر وجودیِ قدیم باشد، و از اوّل همراه آن دو خدا بوده، تا دوئیت آنها، صحیح باشد، در این صورت «سه خدا» به وجود میآید، و به همین ترتیب چهار خدا و پنج خدا و بیشتر میشود، و باید معتقد به بینهایت خدا شد.
هشام میگوید: یكی از سؤالات آن دوگانه پرست این بود كه (بحث در مورد دوگانه پرستی را به اصل وجود خدا كشانید) به امام صادق ـ علیه السّلام ـ گفت: دلیل شما بر وجود خدا چیست؟
امام: وجود آن همه ساختهها بیانگر وجود سازنده است، چنانكه وقتی كه تو ساختمان استوار و محكم و سر برافراشتهای را دیدی، یقین پیدا میكنی كه آن ساختمان، بنّائی داشته است، گرچه تو آن بنّا را ندیده باشی.
دوگانه پرست: خدا چیست؟
امام: خدا چیزی است بر خلاف همه چیز، به عبارت دیگر ثابت كردن معنائی است، چیزی است به حقیقت چیز بودن، ولی جسم و شكل ندارد، و به هیچیك از حواسّ، درك نمیشود، و خیالها او را در نمییابند، و گذشت زمان، او را كاهش و دگرگون نسازد»
.........
اصول كافي، ج 1، ص 80 و 81، حديث 5
