برای آن که بتوانید بهتر مطالعه کنید ، به نکات زیر توجه نمایید:
1- مکان مطالعه: دانش آموزان در خصوص مکان مطالعه عادتهای متفاوتی دارند. مطالعه در منزل، پارک و کتابخانه عمومی از رایجترین مکانهای مطالعه محسوب می شوند. آنچه در این باره باید بدانید این است که محیط و مکان مطالعه علاوه بر داشتن شرایطی چون سکوت و آرامش، باید تا حد امکان ثابت و بدون تنوع باشد.
اگر می خواهید واقعا با تمرکز مطالعه کنید، باید سعی کنید که خود را به محیط یکنواخت و ثابت عادت بدهید.
بنابراین فضاهای عمومی مانند پارک برای یک مطالعه جدی، مکان مناسبی محسوب نمی شوند. تغییرات مکرر در دکور اتاق و یا مکان نیز - چون مخل تمرکز است - توصیه نمی گردد.
2- هدفمندی مطالعه: هدفمندی در مطالعه یعنی داشتن یک ذهنیت روشن و شفاف درباره اهداف، برنامهها و پیش بینیهای لازم. این موضوع را از زوایای مختلف می توان مورد بحث قرار داد. یک بعد مهم آن به نیات، ایده آلها و انگیزههای شما بر می گردد. بعد دیگر آن به آرامش ذهنی و نظم رفتاری شما مربوط است. مسئله دیگر این است که چقدر مهارتها و ظرافتهای لازم را در برنامه ریزی و به خصوص پیش بینی تغییرات به خرج دهید. یعنی اگر به دلیلی برنامه شما بهم بخورد چگونه مدیریت زمان می کنید.
3- آغاز هوشیارانه: هوشیاری یعنی داشتن یک آگاهی ارادی و به عبارت بهتر یعنی بیداری آگاهانه. بسیاری از ما به هنگام مطالعه بیداریم، ولی از هوشیاری لازم برخوردار نیستیم. برای داشتن هوشیاری لازم، وضو بگیرید، نیت کنید، برای یکی دو دقیقه چشمان خود را ببندید و افکارتان را بر روی کاری که می خواهید انجام دهید متمرکز کنید، مثل اینکه من در این لحظه با آمادگی کامل می خواهم مطالعه ام را شروع کنم. تمرین خودآگاهی و تقویت هوشیاری، کیفیت آغاز و ادامه را افزایش خواهد داد.
4- تفاوتهای فردی: بر خلاف گفتهها و تبلیغات بعضی از مراکز، هیچ قانون کلی برای تعیین مقدار زمان لازم مطالعه وجود ندارد. چون افراد مختلف توان و حوصله و هوش متفاوت دارند. بنابراین مهم تر از آنکه ساعات مطالعه خود را افزایش دهیم، این است که از مطالعه مان - هر قدر هم اندک باشد - بهترین و بیشترین استفاده را ببریم. پس به جای مقایسه مقدار ساعات خود با دیگران، از زمانهای مطالعه خود به طور مطلوب استفاده کنید.
5 - برنامه ای برای افزایش ساعات: اگر می خواهید که ساعات مطالعه خود را افزایش دهید، دقت کنید که نباید عجله کرد. چون هر رفتار در طول زمان به وجود می آید، تغییر رفتار نیز نیاز به زمان دارد. عجله و دستپاچگی در افزایش زمانهای مطالعه به نتیجه ای غیر از آشفتگی و اضطراب نخواهد انجامید.
6- تعیین خط پایه: مبنای افزایش ساعات مطالعه، ارزیابی وضع فعلی و تعیین خط پایه است. این کار بسیار آسان است و می تواند توسط خودتان یا یکی از اطرافیان انجام گیرد. برای یک هفته یا ده روز نموداری رسم کنید که محور عمودی آن نشان دهنده دقایق و ساعات و بردار افقی آن نشان دهنده روزها باشد. در پایان روز آخر میانگین ساعات را محاسبه کنید. حال بر اساس تواناییهای فردی خود و با یک روند منطقی در ماه اول 60 تا 90 دقیقه و در ماههای بعد به همین ترتیب ساعات بیشتری را به برنامه خود اضافه نمایید.
شرایط مطالعه صحیح :
*** روزها را با ورزش آغاز و براي تقويت روحيه خود، اهدافتان را در ذهن تجسم كرده، هرگونه ترديد در رسيدن به آنها را دور بريزيد كه ترديدها بازدارنده هستند. براي رسيدن به اهداف خود در زندگي تلاش كنيد.
*** وجود سلامت و آرامش ذهني و عاطفي شرط اصلي مطالعه خوب است، بنابراين بايد تلاش كنيد كه در آرامش فكري هرچه بيشتر به مطالعه بپردازيد و در پي ايجاد آرامش فكري و بهداشت رواني باشيد.
*** ذهن آدمي همچون اعضاي بدن براي فعاليتهاي روزانه خود به موادغذايي و اكسيژن كافي نيازمند است، شما با تغذيه مناسب، انرژي مورد نياز خود را تامين كنيد. البته تغذيه مناسب، يكي از مهمترين عوامل موثر در افزايش كارآيي حافظه است. مغز انسان احتياج به اكسيژن كافي دارد، با تنفس در هواي تميز و سالم سعي كنيد رفع خستگي كرده و ميزان اكسيژن و بازدهي مغز را افزايش دهيد.
*** مكان مطالعه همچنين بايد عاري از سر و صدا باشد و عوامل و محركهايي كه منجر به حواسپرتي ميشوند در آنجا به حداقل ممكن برسانید .
*** نور و حرارت مكان مطالعه بايد مناسب باشد. دماي 20 درجه و نور متوسط كه نه خيلي زياد باشد و نه كم، مفيد خواهد بود.
*** براي مطالعه در روز، زمان مشخصي را در نظر بگيريد؛ به طوري كه در آن زمان به هيچ كار ديگر نپرداخته، آمادگي كامل برای مطالعه داشته باشيد.
*** نشستن پشت ميز مطالعه بهترين وضعيت مطالعه است، لذا از دراز كشيدن بپرهيزيد كه تمركز حواس را از بين ميبرد و موجب خوابآلودگي ميشود.
*** سعي كنيد در هنگام مطالعه به حافظه خود فشار نياوريد. از متراكم كردن زمان فراگيري، جداً بپرهيزيد و در فعاليتهاي ذهني بين هر 30-40 دقيقه يك بار به مدت 5 دقيقه استراحت و تنفس عميق داشته باشيد.
هنگامي كه بسيار خسته هستيد و يا بعد از مدتي مطالعه خسته شده و تمركز حواس خود را از دست دادهايد، بهتر است سعي نكنيد مطالعه را به طور اجبار ادامه دهيد. اين امر باعث دلزدگي شما از مطالعه خواهد شد.
*** بهتر است در محل به خصوصي مطالعه كنيد و مكان مطالعه خود را كمتر تغيير دهيد. استفاده از يك مكان مشخص براي مطالعه به تمركز حواس كمك ميكند.
*** اگر گاهي اوقات خسته شديد حتماً كتابها را رها كنيد و به يك كار ديگر مثل تفريح کردن به همراه خانواده مشغول شويد و از مطالعه كردن در حالت كسل بودن بپرهيزيد خواهيد ديد كه بعد از آن چقدر شور و هيجان داريد براي ادامه كار درس خواندن و مطالعه كردن
چگونه از درس خواندن نتيجهي بهتري بگيريم؟
نكاتي براي دستيابي به نتيجه دلخواه در امتحانات، ارائهي روشهايي بسيار ساده در بالا بردن سرعت يادگيري، حفظ كردن و مطالعه.
در فواصل زماني كوتاه اما پيوسته درس بخوانيد
آمار نشان داده كه ذهن انسان در زمانهاي كوتاه و مكرر بسيار متمركزتر از زمانهاي طولاني عمل مي كند. بنابراين حتي اگر فقط ده دقيقه براي درس خواندن فرصت داريد، آن را به فواصل زماني كوتاهتر تقسيم كنيد. هم چنين بهتر است پس از هر ده دقيقه درس خواندن به خودتان استراحت بدهيد.
از آن جا كه مغز انسان به منظور "ساخت پروتئين" و تجديد نيرو به زمان نيازمند است، اين روش كارآيي بسياري دارد. زمان استراحت به مغز فرصت جذب آموختهها را ميدهد، در مقابل درس خواندن براي مدت زمان طولاني نه تنها كسالت آور است، بلكه باعث خستگي، ايجاد استرس و گيج شدن ميشود، در نتيجه قدرت يادگيري را كاهش ميدهد.
با خيالي آسوده استراحت كنيد
اگر زمان شما اجازه ميدهد به منظور تجديد قوا، يك روز كامل را به استراحت بگذرانيد. با اين كار ممكن است احساس عذاب وجدان كنيد و مرتبا با خود بگوئيد : «بايد امروز را هم درس مي خواندم» و زمان گرانبهايي را كه به استراحت تخصيص دادهايد، با استرس سپري كنيد. اما همان طور كه در بالا اشاره شد، فراموش نكنيد كه در حالت استرس مغز اطلاعات جديد را جذب نميكند. يك روز را به فراغت بگذرانيد و احساس بدي از درس نخواندن خود نداشته باشيد.
وضعيت جسمي خود را در نظر بگيريد
در زمانهايي كه خسته، عصباني ، حواس پرت و شتاب زده هستيد درس نخوانيد. زماني كه مغز انسان در حالت آرامش است، مانند يك اسفنج اطلاعات را جذب مي كند، برعكس زماني كه استرس داريد، تلاش شما براي يادگيري بي فايده است، زيرا در چنين حالتي مغز اطلاعات را دفع ميكند. هيچگاه در زماني كه فكر شما به چيزهاي ديگري مشغول است، خود را مجبور به درس خواندن و يادگيري نكنيد، اين كار چيزي جز اتلاف وقت نيست.
درسها را در همان روز مرور كنيد
زماني كه چيز جديدي ياد ميگيريد، سعي كنيد در همان روز نكات مهمش را دوره كنيد. با گذشت چند روز، براي يادآوري آن مطالب به تلاش بيشتري نياز خواهيد داشت. به هر حال يك مرور سريع در انتهاي روز، باعث ماندگاري بيشتر در مغز و يادآوري آسانتر مطالب خواهد بود.
مرحله به مرحله پيش برويد
ممكن است باور نداشته باشيد كه هميشه از كل به جزء و از بزرگ به كوچك رسيدن ، روش كارآيي در امر يادگيري در سنين مختلف است. در زمان درس خواندن ابتدا سعي كنيد يك درك كلي از مطلب داشته باشيد سپس وارد جزئيات شويد، با اين روش امكان موفقيت شما بيشتر ميشود.
مرور كردن تنها روشي است كه براي يادآوري دانستنيهاي فراموش شده ميتواند مفيد باشد.
محيطي مناسب براي درس خواندن فراهم كنيد
هميشه فراهم كردن محيط مناسب براي درس خواندن را در اولويت اول قرار دهيد. به طور مثال اگر به سكوت احتياج داريد، تمام سعيتان را براي ايجاد يك مكان دور از سر و صدا براي موفقيت در درس خواندن، به كار بگيريد.
ميزان خستگي مغزتان را در نظر داشته باشيد
كاملا طبيعي است كه گاهي مغز انسان در اثر خستگي، مطالب را فراموش ميكند، اين امر هرگز بدان معنا نيست كه شما آدم كودني هستيد، به جاي عصباني شدن، سعي كنيد چنين حالتي را پيش بيني كنيد و با آن كنار بياييد.
تصور كنيد كه مغز شما لايههاي اطلاعات را به ترتيب روي هم ميچيند، با قرار گرفتن اطلاعات جديد در سطوح بالا، اطلاعات لايه هاي پايين تر كهنه شده و به آساني قابل دسترس نخواهند بود، بنابراين به فراخواني شما ديرتر جواب ميدهند، مرور كردن تنها روش جلوگيري از چنين پيشامدي است.
با برنامه ريزي مناسب، درس خواندن را به عادت تبديل كنيد
عموما اگر ساعات مشخصي از روز را براي درس خواندن برنامه ريزي كنيد، خيلي زود به آن عادت خواهيد كرد. بدون تخصيص ساعات مشخصي از روز، ممكن است هيچگاه وقت درس خواندن پيش نيايد. يك روش مناسب براي اين كار يادداشت كردن زمان در دفتر روزانه است، درست مثل اينكه از پزشك وقت گرفته ايد، مثلا در دفتر يادداشت خود بنويسيد : " 2 تا 4 بعد از ظهر– درس خواندن "
1- مکان مطالعه: دانش آموزان در خصوص مکان مطالعه عادتهای متفاوتی دارند. مطالعه در منزل، پارک و کتابخانه عمومی از رایجترین مکانهای مطالعه محسوب می شوند. آنچه در این باره باید بدانید این است که محیط و مکان مطالعه علاوه بر داشتن شرایطی چون سکوت و آرامش، باید تا حد امکان ثابت و بدون تنوع باشد.
اگر می خواهید واقعا با تمرکز مطالعه کنید، باید سعی کنید که خود را به محیط یکنواخت و ثابت عادت بدهید.
بنابراین فضاهای عمومی مانند پارک برای یک مطالعه جدی، مکان مناسبی محسوب نمی شوند. تغییرات مکرر در دکور اتاق و یا مکان نیز - چون مخل تمرکز است - توصیه نمی گردد.
2- هدفمندی مطالعه: هدفمندی در مطالعه یعنی داشتن یک ذهنیت روشن و شفاف درباره اهداف، برنامهها و پیش بینیهای لازم. این موضوع را از زوایای مختلف می توان مورد بحث قرار داد. یک بعد مهم آن به نیات، ایده آلها و انگیزههای شما بر می گردد. بعد دیگر آن به آرامش ذهنی و نظم رفتاری شما مربوط است. مسئله دیگر این است که چقدر مهارتها و ظرافتهای لازم را در برنامه ریزی و به خصوص پیش بینی تغییرات به خرج دهید. یعنی اگر به دلیلی برنامه شما بهم بخورد چگونه مدیریت زمان می کنید.
3- آغاز هوشیارانه: هوشیاری یعنی داشتن یک آگاهی ارادی و به عبارت بهتر یعنی بیداری آگاهانه. بسیاری از ما به هنگام مطالعه بیداریم، ولی از هوشیاری لازم برخوردار نیستیم. برای داشتن هوشیاری لازم، وضو بگیرید، نیت کنید، برای یکی دو دقیقه چشمان خود را ببندید و افکارتان را بر روی کاری که می خواهید انجام دهید متمرکز کنید، مثل اینکه من در این لحظه با آمادگی کامل می خواهم مطالعه ام را شروع کنم. تمرین خودآگاهی و تقویت هوشیاری، کیفیت آغاز و ادامه را افزایش خواهد داد.
4- تفاوتهای فردی: بر خلاف گفتهها و تبلیغات بعضی از مراکز، هیچ قانون کلی برای تعیین مقدار زمان لازم مطالعه وجود ندارد. چون افراد مختلف توان و حوصله و هوش متفاوت دارند. بنابراین مهم تر از آنکه ساعات مطالعه خود را افزایش دهیم، این است که از مطالعه مان - هر قدر هم اندک باشد - بهترین و بیشترین استفاده را ببریم. پس به جای مقایسه مقدار ساعات خود با دیگران، از زمانهای مطالعه خود به طور مطلوب استفاده کنید.
5 - برنامه ای برای افزایش ساعات: اگر می خواهید که ساعات مطالعه خود را افزایش دهید، دقت کنید که نباید عجله کرد. چون هر رفتار در طول زمان به وجود می آید، تغییر رفتار نیز نیاز به زمان دارد. عجله و دستپاچگی در افزایش زمانهای مطالعه به نتیجه ای غیر از آشفتگی و اضطراب نخواهد انجامید.
6- تعیین خط پایه: مبنای افزایش ساعات مطالعه، ارزیابی وضع فعلی و تعیین خط پایه است. این کار بسیار آسان است و می تواند توسط خودتان یا یکی از اطرافیان انجام گیرد. برای یک هفته یا ده روز نموداری رسم کنید که محور عمودی آن نشان دهنده دقایق و ساعات و بردار افقی آن نشان دهنده روزها باشد. در پایان روز آخر میانگین ساعات را محاسبه کنید. حال بر اساس تواناییهای فردی خود و با یک روند منطقی در ماه اول 60 تا 90 دقیقه و در ماههای بعد به همین ترتیب ساعات بیشتری را به برنامه خود اضافه نمایید.
شرایط مطالعه صحیح :
*** روزها را با ورزش آغاز و براي تقويت روحيه خود، اهدافتان را در ذهن تجسم كرده، هرگونه ترديد در رسيدن به آنها را دور بريزيد كه ترديدها بازدارنده هستند. براي رسيدن به اهداف خود در زندگي تلاش كنيد.
*** وجود سلامت و آرامش ذهني و عاطفي شرط اصلي مطالعه خوب است، بنابراين بايد تلاش كنيد كه در آرامش فكري هرچه بيشتر به مطالعه بپردازيد و در پي ايجاد آرامش فكري و بهداشت رواني باشيد.
*** ذهن آدمي همچون اعضاي بدن براي فعاليتهاي روزانه خود به موادغذايي و اكسيژن كافي نيازمند است، شما با تغذيه مناسب، انرژي مورد نياز خود را تامين كنيد. البته تغذيه مناسب، يكي از مهمترين عوامل موثر در افزايش كارآيي حافظه است. مغز انسان احتياج به اكسيژن كافي دارد، با تنفس در هواي تميز و سالم سعي كنيد رفع خستگي كرده و ميزان اكسيژن و بازدهي مغز را افزايش دهيد.
*** مكان مطالعه همچنين بايد عاري از سر و صدا باشد و عوامل و محركهايي كه منجر به حواسپرتي ميشوند در آنجا به حداقل ممكن برسانید .
*** نور و حرارت مكان مطالعه بايد مناسب باشد. دماي 20 درجه و نور متوسط كه نه خيلي زياد باشد و نه كم، مفيد خواهد بود.
*** براي مطالعه در روز، زمان مشخصي را در نظر بگيريد؛ به طوري كه در آن زمان به هيچ كار ديگر نپرداخته، آمادگي كامل برای مطالعه داشته باشيد.
*** نشستن پشت ميز مطالعه بهترين وضعيت مطالعه است، لذا از دراز كشيدن بپرهيزيد كه تمركز حواس را از بين ميبرد و موجب خوابآلودگي ميشود.
*** سعي كنيد در هنگام مطالعه به حافظه خود فشار نياوريد. از متراكم كردن زمان فراگيري، جداً بپرهيزيد و در فعاليتهاي ذهني بين هر 30-40 دقيقه يك بار به مدت 5 دقيقه استراحت و تنفس عميق داشته باشيد.
هنگامي كه بسيار خسته هستيد و يا بعد از مدتي مطالعه خسته شده و تمركز حواس خود را از دست دادهايد، بهتر است سعي نكنيد مطالعه را به طور اجبار ادامه دهيد. اين امر باعث دلزدگي شما از مطالعه خواهد شد.
*** بهتر است در محل به خصوصي مطالعه كنيد و مكان مطالعه خود را كمتر تغيير دهيد. استفاده از يك مكان مشخص براي مطالعه به تمركز حواس كمك ميكند.
*** اگر گاهي اوقات خسته شديد حتماً كتابها را رها كنيد و به يك كار ديگر مثل تفريح کردن به همراه خانواده مشغول شويد و از مطالعه كردن در حالت كسل بودن بپرهيزيد خواهيد ديد كه بعد از آن چقدر شور و هيجان داريد براي ادامه كار درس خواندن و مطالعه كردن
چگونه از درس خواندن نتيجهي بهتري بگيريم؟
نكاتي براي دستيابي به نتيجه دلخواه در امتحانات، ارائهي روشهايي بسيار ساده در بالا بردن سرعت يادگيري، حفظ كردن و مطالعه.
در فواصل زماني كوتاه اما پيوسته درس بخوانيد
آمار نشان داده كه ذهن انسان در زمانهاي كوتاه و مكرر بسيار متمركزتر از زمانهاي طولاني عمل مي كند. بنابراين حتي اگر فقط ده دقيقه براي درس خواندن فرصت داريد، آن را به فواصل زماني كوتاهتر تقسيم كنيد. هم چنين بهتر است پس از هر ده دقيقه درس خواندن به خودتان استراحت بدهيد.
از آن جا كه مغز انسان به منظور "ساخت پروتئين" و تجديد نيرو به زمان نيازمند است، اين روش كارآيي بسياري دارد. زمان استراحت به مغز فرصت جذب آموختهها را ميدهد، در مقابل درس خواندن براي مدت زمان طولاني نه تنها كسالت آور است، بلكه باعث خستگي، ايجاد استرس و گيج شدن ميشود، در نتيجه قدرت يادگيري را كاهش ميدهد.
با خيالي آسوده استراحت كنيد
اگر زمان شما اجازه ميدهد به منظور تجديد قوا، يك روز كامل را به استراحت بگذرانيد. با اين كار ممكن است احساس عذاب وجدان كنيد و مرتبا با خود بگوئيد : «بايد امروز را هم درس مي خواندم» و زمان گرانبهايي را كه به استراحت تخصيص دادهايد، با استرس سپري كنيد. اما همان طور كه در بالا اشاره شد، فراموش نكنيد كه در حالت استرس مغز اطلاعات جديد را جذب نميكند. يك روز را به فراغت بگذرانيد و احساس بدي از درس نخواندن خود نداشته باشيد.
وضعيت جسمي خود را در نظر بگيريد
در زمانهايي كه خسته، عصباني ، حواس پرت و شتاب زده هستيد درس نخوانيد. زماني كه مغز انسان در حالت آرامش است، مانند يك اسفنج اطلاعات را جذب مي كند، برعكس زماني كه استرس داريد، تلاش شما براي يادگيري بي فايده است، زيرا در چنين حالتي مغز اطلاعات را دفع ميكند. هيچگاه در زماني كه فكر شما به چيزهاي ديگري مشغول است، خود را مجبور به درس خواندن و يادگيري نكنيد، اين كار چيزي جز اتلاف وقت نيست.
درسها را در همان روز مرور كنيد
زماني كه چيز جديدي ياد ميگيريد، سعي كنيد در همان روز نكات مهمش را دوره كنيد. با گذشت چند روز، براي يادآوري آن مطالب به تلاش بيشتري نياز خواهيد داشت. به هر حال يك مرور سريع در انتهاي روز، باعث ماندگاري بيشتر در مغز و يادآوري آسانتر مطالب خواهد بود.
مرحله به مرحله پيش برويد
ممكن است باور نداشته باشيد كه هميشه از كل به جزء و از بزرگ به كوچك رسيدن ، روش كارآيي در امر يادگيري در سنين مختلف است. در زمان درس خواندن ابتدا سعي كنيد يك درك كلي از مطلب داشته باشيد سپس وارد جزئيات شويد، با اين روش امكان موفقيت شما بيشتر ميشود.
مرور كردن تنها روشي است كه براي يادآوري دانستنيهاي فراموش شده ميتواند مفيد باشد.
محيطي مناسب براي درس خواندن فراهم كنيد
هميشه فراهم كردن محيط مناسب براي درس خواندن را در اولويت اول قرار دهيد. به طور مثال اگر به سكوت احتياج داريد، تمام سعيتان را براي ايجاد يك مكان دور از سر و صدا براي موفقيت در درس خواندن، به كار بگيريد.
ميزان خستگي مغزتان را در نظر داشته باشيد
كاملا طبيعي است كه گاهي مغز انسان در اثر خستگي، مطالب را فراموش ميكند، اين امر هرگز بدان معنا نيست كه شما آدم كودني هستيد، به جاي عصباني شدن، سعي كنيد چنين حالتي را پيش بيني كنيد و با آن كنار بياييد.
تصور كنيد كه مغز شما لايههاي اطلاعات را به ترتيب روي هم ميچيند، با قرار گرفتن اطلاعات جديد در سطوح بالا، اطلاعات لايه هاي پايين تر كهنه شده و به آساني قابل دسترس نخواهند بود، بنابراين به فراخواني شما ديرتر جواب ميدهند، مرور كردن تنها روش جلوگيري از چنين پيشامدي است.
با برنامه ريزي مناسب، درس خواندن را به عادت تبديل كنيد
عموما اگر ساعات مشخصي از روز را براي درس خواندن برنامه ريزي كنيد، خيلي زود به آن عادت خواهيد كرد. بدون تخصيص ساعات مشخصي از روز، ممكن است هيچگاه وقت درس خواندن پيش نيايد. يك روش مناسب براي اين كار يادداشت كردن زمان در دفتر روزانه است، درست مثل اينكه از پزشك وقت گرفته ايد، مثلا در دفتر يادداشت خود بنويسيد : " 2 تا 4 بعد از ظهر– درس خواندن "
