[h=1][/h][h=2]گاهی شکوه بانوی بزرگ جهان، چنان دل و جان را سرشار میكند که توان هر سخن را از انسان میگیرد. جایگاه رفیع فاطمه اطهر (سلام الله علیها)، خیرهکنندهی دیدگان هر بیناست.[/h]
[h=4]
چگونه میتوان با کمالات و فضیلتهای حضرت زهرا (سلام الله علیها) آشنا شد؟[/h]گاهی شکوه بانوی بزرگ جهان، چنان دل و جان را سرشار میكند که توان هر سخن را از انسان میگیرد. جایگاه رفیع فاطمه اطهر (سلام الله علیها)، خیرهکنندهی دیدگان هر بیناست. باید چشم بصیرت داشت، تا گوشهای از سراپرده جلال فاطمی را دید.برخی در شناختن و شناساندن این بانو، که مادر عصمت و آینه عفاف است، به دامن روایات و آیاتی پناه میبرند که گویای شأن والای اوست. اما در این میان، راه دیگری نیز وجود دارد که ما را با ژرفای کمالات و جلوه فضیلتهای این بانو، آشنا سازد، آن هم نگریستن به «سیره عملی» و «شیوه رفتاری» او است. در واقع، زندگی نامه زیبا و پر نکته و آموزنده او در ابعاد گوناگون، آینهای است که نوری از بزرگیها و فضایل او را بر رواق دل مان میتاباند و شبستان جان را همچون روز، روشن میسازد.از این رو، مروری داریم بر چند فراز فروزان و برجسته از زندگی حضرت زهرا(س) که بیشتر کاربردی و عملی است. چون او «اسوه» است و «الگو»، ... و ما نیز که در پی «تأسی» و الگوگیری از سیره و زندگانی و خصلتهای آن محبوبه خداییم، شایسته است که در بندبند این بخشهای نورانی از حیات فاطمه(س)، به دقت بنگریم و درسهایی را که از تک تک این نمونهها میآموزیم، در کلاس زندگی به کار بندیم.1ـ حضرت زهرا(س)، در چهره، گفتار و رفتار، شباهت بسیار به رسول خدا(ص) داشت و هیبت و هیأت او، یادآور پیامبر(ص) بود.2ـ آن حضرت، شیفته عبادت و نیایش به درگاه الهی بود. آن قدر در پیشگاه خدا به عبادت میایستاد که قدمهایش ورم میکرد. در نمازهایش از خوف خدا میگریست.3ـ برای هر یک از روزهای هفته، دعای ویژهای داشت. برای تعقیبات نماز هم ادعیه خاص داشت. (متن دعاهای روزانه و تعقیبات نماز آن بانو، در کتب حدیث آمده است).4ـ روزی خسته از کارهای طاقتفرسای خانه، با دستهای تاولزده به محضر پیامبر خدا(ص) رفت تا برای کمک در انجام کارهای خانه، کنیزی برای خود بگیرد. رسول خدا(ص) بهتر از کنیز و خدمتکار را به او عطا کرد، یعنی «تسبیحات حضرت زهرا(س)». این ذکرهای شریف را حضرت جبرائیل، از سوی خدا تعلیم حضرتش نموده بود. آری ... الهام و نیرو گرفتن از یاد خدا، برای غلبه بر دشواریهای زندگی.
5ـ تسبیح حضرت زهرا(س)، نخی بود که به تعداد ذکرها و تکبیرها، «گره» داشت و با آن تسبیح میگفت. پس از شهادت حمزه سیدالشهدا در جنگ احد، از خاک تربت او تسبیح ساخت و با آن ذکر میگفت. از آن پس مردم نیز چنان کردند. این نوعی احیاء فرهنگ شهادت و الهام گیری از روح شهیدان راه خداست.6ـ حضرت زهرا(س) هم در سخن، معلم حجاب بود، هم در رفتار، اسوه عفاف. عقیده داشت بهترین چیز برای زن، آن است که نه مردان نامحرم او را ببینند، و نه او مردانِ نامحرم را. داستان آن مرد نابینا که به محضر پیامبر آمده بود و حضرت فاطمه به پشت پرده رفت، شاهد این سخن است.7ـ گاهی شبهای جمعه تا صبح، به نماز و دعا میپرداخت و برای دیگران دعا میکرد، اما برای خود، چیزی از خدا نمیخواست. وقتی فرزندان خردسالش راز این کار را میپرسیدند، میفرمود: فرزندانم، اول همسایگان، آنگاه خانه.8ـ فاطمه زهرا(س) محبوب دل رسول خدا بود و پیامبر(ص) به او علاقه خاصی داشت، چرا که اهل زهد و عبادت بود، از این جهت، نزد پیامبر اکرم، یادآور حضرت خدیجه(س) بود.9ـ «ادب»، سیره رایج بین این دختر و پدر بزرگوارش بود. هرگاه رسول خدا(ص) نزد فاطمه میرفت، وی برمیخاست، پدر را میبوسید و احترام کرده، او را در جای خویش مینشاند.10ـ کمال ایمان و خلوص در بندگی و قرب او در پیشگاه معبود، در حدی بود که خشم و رضای او، خشم و رضای پروردگار محسوب میشد. پیامبر اکرم فرمود: هر که او را بیازارد، مرا آزرده و هر که مرا بیازارد، خدا را آزرده است و روایت است که خدا به خاطر خشم و رضای فاطمه، خشمگین یا راضی میشود.11ـ وی از توان مالی خویش در راه محرومان نیازمند، بهره میگرفت. یک بار، پارچهای را که داشت، به رسول خدا(ص) داد. آن حضرت نیز آن را تکه تکه برید و به تعدادی از اسیران بیلباس رومی میداد که خود را بپوشانند.12ـ حضرت زهرا(س)، ساده زندگی میکرد. از تجمل در زندگی پرهیز داشت و سختیهای دنیا را تحمل میکرد، تا به شیرینیهای آخرت برسد. وسایل زندگی او ساده و مهریهاش نیز اندک بود.13ـ پیامبر خدا، در شب عروسی حضرت زهرا(س) گوسفندی ذبح کرد و به تعداد زیادی از مسلمانان مهمانی داد. جمعیت مهمان و افرادی که برایشان غذا فرستاده شد، فراوان بود، ولی با دعای حضرت رسول(ص)، غذای اندک، برکت یافت و همه سیر شدند.14ـ حضرت فاطمه(س) در صحنههای اجتماعی دفاع از دین و پیشوا، حاضر بود. از جمله، در جنگ احد شرکت داشت و به امدادگری و مداوای زخمهای رسول خدا(ص) مشغول بود.
15ـ آزاد ساختن بردگان در نظر او کاری ارزشمند بود. گردنبندی را که علی(ع) برای او خریده بود، فروخت و با پول آن بردهای خرید و آزاد کرد. پیامبر اکرم(ص) از این کار دخترش بسیار شادمان گردید و او را ستود.16ـ آیین خانهداری و همسرداری را به خوبی مراعات میکرد و در زندگی، واقعاً شریک همسرش علی(ع) بود. گاهی در خانه غذایی نبود و کودکان گرسنه بودند، اما فاطمه(س) چیزی به حضرت علی(ع) نمیگفت و چیزی از او درخواست نمیکرد. بیم داشت که همسرش نتواند خواسته او را برآورده و تأمین کند و شرمنده شود.17ـ خانواده فاطمه(س)، خانواده کمک به بیچارگان و ایثارگری نسبت به نیازمندان بود. علی(ع) و زهرا(س) سه روز، روزه نذری گرفتند و هر سه روز، افطار خود را به یتیم، مسکین و اسیر دادند. خدای متعال در ستایش و تقدیر از این ایثار خالصانه که جز به خاطر خدا انگیزه دیگری نداشت، سوره «هل اتی» را نازل فرمود که اشاره به این داستان دارد.18ـ کارها میان علی(ع) و فاطمه(س) تقسیم شده بود. آوردن آب و تهیه هیزم و کارهای خارج از خانه بر عهده علی(ع) بود و درست کردن آرد و خمیر و نان پختن و کارهای داخل خانه با فاطمه(س) بود. حضرت زهرا(س) از این گونه تقسیم کار بسیار خرسند بود.19ـ همدم رنجها و غصههای شوهر بود و او را پناه محسوب میشد. علی(ع) میفرمود: وقتی به خانه میآمدم و به زهرا نگاه میکردم، تمام غم و اندوهم برطرف میشد. هرگز کاری نکردم که فاطمه از من خشمناک و ناراحت شود. فاطمه نیز، هرگز مرا خشمناک نساخت.20ـ زهرای اطهر(س)، احیاگر یاد شهیدان و وفادار به خاطره عزیز آنان بود. روزهای دوشنبه و پنجشنبه به اُحد میرفت و مزار شهدای احد و حضرت حمزه را زیارت میکرد و چون در صحنه احد حضور یافته بود، به عنوان یک شاهد زنده و راوی حادثه، به دیگران نشان میداد که: اینجا پیامبر بود، و آنجا مشرکان بودند و ... .21ـ از تواضع و فروتنی او، رفتار شایسته با خدمتکار خانهاش «فضّه» است. در سالهای آخر که پیامبر خدا(ص)، فضّه را برای خدمت به خانه او فرستاد، فاطمه(س) کارهای خانه را میان خودش و فضّه خادمه تقسیم میکرد.22ـ در مسائل اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی، بیتفاوت نبود و جبهه حق را یاری میکرد. پس از رحلت پیامبر(ص) که خلافت را غصب کردند و فدک را از او گرفتند، همراه زنانِ بنیهاشم به مسجد آمد و در جمع مسلمانان حاضر، ضمن خطبهای که پشت پرده خواند، از بدعتها، ستمها، حقکشیها و فراموش کردن وصیت پیامبر و احیای سنتهای جاهلی انتقاد کرد. (این خطبه شریف و بلند و عمیق را تعدادی از دانشمندان و مۆلفان شرح کردهاند)23ـ تلاش برای اثبات حق و مقابله با انحراف در رهبری امت اسلامی را تکلیف خود میدانست. گاهی شبها به همراه علی(ع) به در خانه مهاجران و انصار میرفت و در حمایت از ولایت، وصیت پدرش را به یادها میآورد و آنان را به دفاع از حق شوهرش در مسئله خلافت و حق خودش فرا میخواند، هر چند آنان با سردی و بیمهری جواب میدادند!24- زهرا(س) تا زنده بود، علی(ع) حامی نیرومندی داشت و به تعبیر بعضی بزرگان، به خاطر فاطمه(س)، حرمت امیرالمۆمنین(ع) را تا حدی پاس میداشتند. اما پس از شهادت فاطمه(س)، حضرت علی(ع) تنها و بی پناه ماند.
25ـ حضرت زهرا(س) پس از وفات پیامبر خدا، دیگر خندان و شادمان دیده نشد، تا آنکه چشم از جهان فرو بست.26ـ پیش از وفات، به «اسماء» وصیتی کرد که پس از مرگ، بدن مرا داخل تابوتی بگذارند، تا حجم بدن دیده نشود. این شیوه تا آن زمان مرسوم نبود. این وصیت، درسی از عفاف و حیا بود که بانوان باید در برابر دیدگان نامحرمان، آن را مورد توجه خود قرار دهند.27ـ آگاهی، درایت و آیندهنگری او تا آنجا بود که برای افشای ستم غاصبان، وصیت فرمود که پیکرش را شبانه غسل دهند و به خاک سپارند، تا ظالمانی که او را آزرده بودند، در مراسم دفن او حضور نیابند و از این حضور، بهرهبرداری سیاسی برای تطهیر خود و توجیه کارهایشان نکنند.اینها و نمونههای دیگری از سیره رفتاری آن بانوی بیهمتا، جلوههای «الگو» بودن او برای همه فضیلتخواهان و حقجویان است که در پی «اسوه» و سرمشقِ «چگونه زیستن» هستند. امید است که این گونه خصلتها و رفتارها، پیوسته در برابر دیدگانمان باشد و اگر همواره آن حضرت را سرمشق و اسوه میدانیم و معرفی میکنیم، «جهات الگویی» او را نیز در قالب سیره عملی و رفتاری حضرتش بشناسیم. این گونه، بهتر میتوان مشی و مرام فاطمی را در بستر زندگی و اخلاق عینی پیاده کرد.
[h=4]
حضرت زهرا(س) هم در سخن، معلم حجاب بود، هم در رفتار، اسوه عفاف. عقیده داشت بهترین چیز برای زن، آن است که نه مردان نامحرم او را ببینند، و نه او مردانِ نامحرم را.
5ـ تسبیح حضرت زهرا(س)، نخی بود که به تعداد ذکرها و تکبیرها، «گره» داشت و با آن تسبیح میگفت. پس از شهادت حمزه سیدالشهدا در جنگ احد، از خاک تربت او تسبیح ساخت و با آن ذکر میگفت. از آن پس مردم نیز چنان کردند. این نوعی احیاء فرهنگ شهادت و الهام گیری از روح شهیدان راه خداست.6ـ حضرت زهرا(س) هم در سخن، معلم حجاب بود، هم در رفتار، اسوه عفاف. عقیده داشت بهترین چیز برای زن، آن است که نه مردان نامحرم او را ببینند، و نه او مردانِ نامحرم را. داستان آن مرد نابینا که به محضر پیامبر آمده بود و حضرت فاطمه به پشت پرده رفت، شاهد این سخن است.7ـ گاهی شبهای جمعه تا صبح، به نماز و دعا میپرداخت و برای دیگران دعا میکرد، اما برای خود، چیزی از خدا نمیخواست. وقتی فرزندان خردسالش راز این کار را میپرسیدند، میفرمود: فرزندانم، اول همسایگان، آنگاه خانه.8ـ فاطمه زهرا(س) محبوب دل رسول خدا بود و پیامبر(ص) به او علاقه خاصی داشت، چرا که اهل زهد و عبادت بود، از این جهت، نزد پیامبر اکرم، یادآور حضرت خدیجه(س) بود.
حضرت زهرا(س)، ساده زندگی میکرد. از تجمل در زندگی پرهیز داشت و سختیهای دنیا را تحمل میکرد، تا به شیرینیهای آخرت برسد.
15ـ آزاد ساختن بردگان در نظر او کاری ارزشمند بود. گردنبندی را که علی(ع) برای او خریده بود، فروخت و با پول آن بردهای خرید و آزاد کرد. پیامبر اکرم(ص) از این کار دخترش بسیار شادمان گردید و او را ستود.16ـ آیین خانهداری و همسرداری را به خوبی مراعات میکرد و در زندگی، واقعاً شریک همسرش علی(ع) بود. گاهی در خانه غذایی نبود و کودکان گرسنه بودند، اما فاطمه(س) چیزی به حضرت علی(ع) نمیگفت و چیزی از او درخواست نمیکرد. بیم داشت که همسرش نتواند خواسته او را برآورده و تأمین کند و شرمنده شود.17ـ خانواده فاطمه(س)، خانواده کمک به بیچارگان و ایثارگری نسبت به نیازمندان بود. علی(ع) و زهرا(س) سه روز، روزه نذری گرفتند و هر سه روز، افطار خود را به یتیم، مسکین و اسیر دادند. خدای متعال در ستایش و تقدیر از این ایثار خالصانه که جز به خاطر خدا انگیزه دیگری نداشت، سوره «هل اتی» را نازل فرمود که اشاره به این داستان دارد.18ـ کارها میان علی(ع) و فاطمه(س) تقسیم شده بود. آوردن آب و تهیه هیزم و کارهای خارج از خانه بر عهده علی(ع) بود و درست کردن آرد و خمیر و نان پختن و کارهای داخل خانه با فاطمه(س) بود. حضرت زهرا(س) از این گونه تقسیم کار بسیار خرسند بود.19ـ همدم رنجها و غصههای شوهر بود و او را پناه محسوب میشد. علی(ع) میفرمود: وقتی به خانه میآمدم و به زهرا نگاه میکردم، تمام غم و اندوهم برطرف میشد. هرگز کاری نکردم که فاطمه از من خشمناک و ناراحت شود. فاطمه نیز، هرگز مرا خشمناک نساخت.20ـ زهرای اطهر(س)، احیاگر یاد شهیدان و وفادار به خاطره عزیز آنان بود. روزهای دوشنبه و پنجشنبه به اُحد میرفت و مزار شهدای احد و حضرت حمزه را زیارت میکرد و چون در صحنه احد حضور یافته بود، به عنوان یک شاهد زنده و راوی حادثه، به دیگران نشان میداد که: اینجا پیامبر بود، و آنجا مشرکان بودند و ... .
حضرت فاطمه(س) پیش از وفات، به «اسماء» وصیتی کرد که پس از مرگ، بدن مرا داخل تابوتی بگذارند، تا حجم بدن دیده نشود. این شیوه تا آن زمان مرسوم نبود. این وصیت، درسی از عفاف و حیا بود که بانوان باید در برابر دیدگان نامحرمان، آن را مورد توجه خود قرار دهند.
25ـ حضرت زهرا(س) پس از وفات پیامبر خدا، دیگر خندان و شادمان دیده نشد، تا آنکه چشم از جهان فرو بست.26ـ پیش از وفات، به «اسماء» وصیتی کرد که پس از مرگ، بدن مرا داخل تابوتی بگذارند، تا حجم بدن دیده نشود. این شیوه تا آن زمان مرسوم نبود. این وصیت، درسی از عفاف و حیا بود که بانوان باید در برابر دیدگان نامحرمان، آن را مورد توجه خود قرار دهند.27ـ آگاهی، درایت و آیندهنگری او تا آنجا بود که برای افشای ستم غاصبان، وصیت فرمود که پیکرش را شبانه غسل دهند و به خاک سپارند، تا ظالمانی که او را آزرده بودند، در مراسم دفن او حضور نیابند و از این حضور، بهرهبرداری سیاسی برای تطهیر خود و توجیه کارهایشان نکنند.اینها و نمونههای دیگری از سیره رفتاری آن بانوی بیهمتا، جلوههای «الگو» بودن او برای همه فضیلتخواهان و حقجویان است که در پی «اسوه» و سرمشقِ «چگونه زیستن» هستند. امید است که این گونه خصلتها و رفتارها، پیوسته در برابر دیدگانمان باشد و اگر همواره آن حضرت را سرمشق و اسوه میدانیم و معرفی میکنیم، «جهات الگویی» او را نیز در قالب سیره عملی و رفتاری حضرتش بشناسیم. این گونه، بهتر میتوان مشی و مرام فاطمی را در بستر زندگی و اخلاق عینی پیاده کرد.
www.eporsesh.com