رنگ و تغییر رنگ در دوزیستان

ناجی دلها

معاون مدیریت
پرسنل مدیریت
"معاونت مدیران"
رنگ و تغییر رنگ در دوزیستان



 رنگ در قورباغه ها و وزغ ها در ارتباط با رنگ دانه های موجود در پوست آن هاست . این رنگ دانه ها ممکن است سیاه ، قرمز ، زرد یا متالیک باشند. رنگ دانه سیاه ،دانه ای بوده و در داخل سلول احاطه شده که دارای قدرت تغییر شکل می باشند.
با میکروسکوپ دارای درشت نمایی کم این سلول ها ی سیاه و دارای انشعاب در پرده ی نازک پای قورباغه یا در باله ی دو یک لارو به آسانی دیده می شوند. معمولا در زیر اپیدرم یک لایه از سلول های رنگ دانه دار سیاه وجود دارد . این سلول ها ی رنگ دانه دار ممکن است متمرکز یا یا دئر از هم قرار گیرند . اگر متمرکز و مجتمع شوند ، سطح بدن قورباغه به رنگ روشن در امده و چنان چه از هم دور گردند ، شاخه های سیاه به طرف اپیدرم شفاف کشیده شده ، پوست تیره به نظر می اید. هر سلول به وسیله ی یک رشته ی عصبی بخ سیستم عصبی سمپاتیک مرتبط است که این سیستم به نوبه ی خود با سیستم عصبی مرکزی حیوان ارتباط دارد. بنابر این این سلول ها می توانند به طور هماهنگ عمل نموده و باعث یک تحریک عمومی شوند. این تحریک ممکن است توسط یک عمل انعکاسی از عوامل خارجی (نظریر نور و گرما ) به سلول اورده شود که در این صورت به طور مستقیم روی پوست عمل می کنند یا به وسیله ی عوامل خارجی هم چون رنگ محیط از طریق چشم عمل می نماید ( به همین دلیل نمونه های کور با سرغت خیلی کمتری تغییر رنگ میدهند تا جانوران طبیعی ) و یا ممکن است به وسیله ی یک عمل انعکاسی از ردون جانور فرستاده شود ، و منشا آن از عوامل غذایی یا بعضی از شرایط فیزیولوژیکی موجود می باشد. برخی از تحریکات باعث نتایج مشخص می شوند . روشنایی یا گرما باعث انقباض سلول ها می گردد و به این ترتیب پوست به رنگ روشن تر در در می آید . تاریکی یا سرما باعث انبساط سلول ها می شود و در نتیجه موجب تیرگی رنگ پوست می شود ، به همین دلیل قورباغه های در حال خواب زمستانی تیره تر هستند. اگر همان قورباغه ها در روشنایی قرار داده شوند آن چنان به رنگ روشن در می آیند که در نظر یک مشاهده کننده اتفاقی ، یک گونه ی جدید به نظر می ایند . به نظر می رسد که وجود یا عدم وجود رطوبت نیز (در صورتی که شرایط دیگر مساعد باشد ) در تمرکز یا از هم دور شدن رنگ دانه های سلول دارا نقش می باشند . وزغ هایی که در یک محیط خشک نگه داری می شوند یا در یک جاده ی غبا الود یافت می شوند . به رنگ روشن هستند در حالی که وزغ هایی که در محیط مرطوب یافت شوند ؛ به دلیل پراکنده شدن رنگ دانه های سلول در چنین محیطی دارای پوستی تیره رنگ می باشند . تغییر رنگ بدن و از رئسن به تیره و برعکس ، ممکن است در عرض یک دوره ی زمانی کوتاه ده دقیقه ای اتفاق بیفتد . البته زمان مورد نیاز معمولا نیم ساعت یا بیشتر است . معمولا سرعت تغییر رنگ گونه ها با یکدیگر اختلاف دارد ، اما احتمالا در تمام گونه ها تغییر رنگ در طول فصلی که جانور دارای بیشترین فعالیت می باشد (فصل تولید مثلی ) و در زمانی که موجود دارای تغذیه بیشتری است سریع تر صورت می گیرد. در طول متی که کمترین غذا در دسترس است ( زمانی که قابلیت زنده ماندن کم می شود ) قورباغه رنگ روشن به خود می گیرد . با این همه حقاقی که در بروز این پدیده دخالت دارند هنوز معلوم نشده و موارد تناقض زیادی وجود دارد. تقریبا هر یک از گونه های مورد مطالعه ممکن است همان رنگ اول را به خود بگیرند (معمولا درجه متوسطی از رنگ ) و آن رنگ را ماه ها در روز های آفتابی و غیر آفتابی ،سرما و گرما ، رطوبت و خشکی بدون هیچ تغییر رنگ حفظ کنند . این مطلب در مورد انواع مختلف جنس ( شاید همه ی انواع آن ها ) نیز صحیح است . به نظر می رسد که در آن ها تمیل فردی طبیعی به رنگی خاص وجود دارد و علی رغم تغییر شرایط ،همراه با سایر افراد همان گونه که به طور ثابت به لین شرایط پاسخ می دهند رنگ طبیعی خود را حفظ می کنند . گاهی اوقات قورباغه ها و قورباغه های درختی هنگامی که در تاریکی مطلق نگه داشته می شوند و در حالی که به نظر می رسد شرایط برای به دست آوردن پوششی سیاه مناسب است به روشن ترین حالت رسیده ، باعث تعجب حاضرین می شود . از سوی دیگر ، در بعضی از گونه های قورباغه های درختی ،به ویژه در رنگ بدن حتی در زمانی که شرایط محیط ساعتها ثابت باقی بماند بارها و هر بار خیلی سریع تغییر می کند. بدین ترتیب به نظر می رسد که فرایند تغییر رنگ نه صرفا" بصورت خودبخود (اتوماتیک ) و نه تماما" انعکاسی (رفلکسی ) می باشد و احتمال می رود که عوامل داخلی نیز در این میان دخالت داشته باشند که می بایست در نظر گرفته شوند ، عواملی که نه تنها با شرایط فیزیولوژیک بلکه با احساسات وحرکات اولیه قورباغه ها نیز در ارتباط می باشند. برخی از دانشمندان پا را فراتر از این گذاشته و اظهار می کنند که تغییر رنگ در دوزیستان می تواند به طور اختیاری مهار شده و یا حالت اول برگردد . معمولا" رنگ دوزیستان بدون دم ، سبز یا قهوه ای بوده و بندرت ساده است . اغلب دارای نقاط ، لکه ها و یا نوار می باشند ، بطوریکه جانور باجزئیات زمینه خودیکی شده ، کم و بیش غیر قابل رویت می گردد . خانواده های پست دوزیستان نسبت به گونه های عالی تر ، از نظر رنگ آنها وساختمان پوست دارای پیچیدگی کمتری می باشند . به طوریکه که رنگ آنها متمایل به خاکستری ، قهوه ای وزیتونی با مخلوطی از رنگهای زرد و قرمز است . رنگ قسمتهای فوقانی بدن قورباغه یا وزغها آنها را با محیط اطرافشان هماهنگ می سازد ، بسیاری از گونه ها روی قسمتهایی از بدن خود رنگهای روشنی دارند که در موقع استراحت دیده نشده ، به هنگام جهش وشما دیده می شوند . مثل رنگ زرد نارنجی و رنگ زرد روشن . این رنگهای درخشان را رنگهای زرق و برق دار می گویند که احتمالا" به عنوان علامت شناسائی برای سایر اعضاء همان گونه به کار می رود ، یا ممکن است جهت دور کردن دشمنان و به عنوان اخطاری برای آنها در مورد خصوصیت کم وبیش سمی جانور دارنده این رنگ محسوب شوند . منشاء رنگ دوزیستان بدون دم هنوز یک مساله است ، رنگ دوزیستان عمدتا" یک دلیل شیمیائی دارد و تقریبا" در ارتباط باغذای گونه هاو شرایط زیست انتخاب شده آنها می باشد . گفته می شود که رنگدانه سفید ، گوآنین است که به اسید اوریک مربوط می باشد و رنگدانه های متالیک همان طور که از نام ترکیب آنها برمی آید سلولهای گوانین دار می باشند . علاوه بر این رنگ سبز به طور مستقیم توسط رنگدانه ایجاد نمی شود ، بلکه ایجاد آن در نتیجه وجود رنگدانه های سیاه و زرد و ترکیبی معروف به لایه interference می باشد . لایه مزبور تنها از سلول های چند وجهی تشکیل می شود وبین اپیدرم و لایه رنگدانه سیاه قرار گرفته است .
 
بالا