خیلی از اوقات دیده می شود که افراد از روی عصبانیت و گاه ازروی اجبار قسم ها و سوگند هایی را می خورند که دقایقی بعد که به حالت عادی و نرمال بر می گردند و متوجه می شوند از سوگند خود پشیمان شده و در دوگانگی باقی می مانند که چه کنند ؟!آیا باید سوگندهای خود را اجرا کنند یا برآنان اجرای سوگند ها واجب نمی باشد.
در این مقاله به مختصرب پیرامون این موضوع می پردازیم .
سوگند، وسیله ای برای فرار از مسئولیت
بین داماد و دختر یكى از یاران پیامبر صلى الله علیه و آله به نام عبدالله رواحه، اختلافى پیش آمد و او سوگند یاد كرده بود كه دخالت نكند و آشتى ندهد. آیه نازل شد كه سوگند را وسیلهى فرار از مسئولیتها و مانع نیكىها و تقوا و اصلاحات قرار ندهید: «و لاتَجعَلوا اللّه عُرضَةً لاَیمانِكم أن تَبرّوا و تَتّقوا و تُصلحوا بین النّاس» نام خدا را همه جا خرج نكنید، براى سوگند حریم بگذارید، سوگند را مانع كار خیر قرار ندهید. اینگونه سوگندها تكلیف آور و لازم الاجرا نیست.نسبت به خدا حریم ها را حفظ نمایید!این كه انسان به هر مناسبتى به خدا سوگند بخورد، نوعى سبك كردن و بىادبى و جرأت نابجاست، مثلاً: اگر سوگند یاد كردى كه به فلانى كتك بزنى یا به همسر خود بىاحترامى كنى یا مال دیگرى را توقیف كنى یا از تحصیل و كار و عبادت و خدمت و كمك و وام دادن و واسطه شدن و امثال آن دست بردارى، در تمام این موارد، سوگند ارزشى ندارد.افرادى هستند كه به خاطر یك شكست و یك اتفاق، براى خود جریان مىسازند؛ مثلاً قرض الحسنهاى داده و بدهكار طفره رفته و دیر پرداخت كرده، سوگند یاد مىكند یا تصمیم مىگیرد كه به هیچ كس وام ندهد. به مسجد رفته و كفش او گم شده، از شركت در جماعت دست برمىدارد. معلمش بداخلاقى كرده، ترك تحصیل مىكند.
«و لاتَجعَلوا اللّه عُرضَةً لاَیمانِكم أن تَبرّوا و تَتّقوا و تُصلحوا بین النّاس» نام خدا را همه جا خرج نكنید، براى سوگند حریم بگذارید، سوگند را مانع كار خیر قرار ندهید. اینگونه سوگندها تكلیف آور و لازم الاجرا نیستسوگندهاى بى ارزشیكى از سوگندهاى بىارزش این بود كه در جاهلیت بعضى مردان براى در تنگنا قرار دادن همسران خود، سوگند یاد مىكردند كه با آنان همبستر نشده و آمیزش نكنند! (این كار را «ایلاء» مىنامند كه در آیه 226 سوره بقره آمده است.) در واقع براى كار بد خود از مقدسترین نام استفاده مىكردند.سوگندهایى كه براساس بىتوجهى و بدون فكر و اراده و در با عصبانیت و پرحرفى و عجله یا به اشتباه از انسان سر مىزند، ارزش حقوقى ندارد ؛ «لایؤاخذكم اللّه باللّغو فى أیمانكم»(بقره، 225.)سوگند های ارزشمند را بشناسید!
بنابراین، ارزش تنها مربوط به سوگندهایى است كه:الف) در حال عادى باشد.ب) به نام مقدس خدا باشد.ج) براى كار مفید و سودمندى باشد.تعهد و انجام اینگونه سوگندها واجب و شكستن آن حرام و سبب پرداخت جریمه (كفاره) است.جریمهى وفا نکردن به سوگندهای ارزشمند چیست؟
با توجه به آیهى 89 سورهى مائده باید یكى از موارد زیر را عمل كند:1- یا شكم ده فقیر را از غذاهاى متعارف، سیر كند : «اطعام عشرة مساكین من أوسط ما تطعمون»2- یا ده فقیر را لباس بپوشاند : «أو كسوتهم»3- یا یك برده را آزاد كند : «او تحریر رقبة»4- و اگر قدرت هیچیك را ندارد، سه روز روزه بگیرد. «فمن لم یَجد فصیام ثلاثة ایّام»
در این مقاله به مختصرب پیرامون این موضوع می پردازیم .
سوگند، وسیله ای برای فرار از مسئولیت
بین داماد و دختر یكى از یاران پیامبر صلى الله علیه و آله به نام عبدالله رواحه، اختلافى پیش آمد و او سوگند یاد كرده بود كه دخالت نكند و آشتى ندهد. آیه نازل شد كه سوگند را وسیلهى فرار از مسئولیتها و مانع نیكىها و تقوا و اصلاحات قرار ندهید: «و لاتَجعَلوا اللّه عُرضَةً لاَیمانِكم أن تَبرّوا و تَتّقوا و تُصلحوا بین النّاس» نام خدا را همه جا خرج نكنید، براى سوگند حریم بگذارید، سوگند را مانع كار خیر قرار ندهید. اینگونه سوگندها تكلیف آور و لازم الاجرا نیست.نسبت به خدا حریم ها را حفظ نمایید!این كه انسان به هر مناسبتى به خدا سوگند بخورد، نوعى سبك كردن و بىادبى و جرأت نابجاست، مثلاً: اگر سوگند یاد كردى كه به فلانى كتك بزنى یا به همسر خود بىاحترامى كنى یا مال دیگرى را توقیف كنى یا از تحصیل و كار و عبادت و خدمت و كمك و وام دادن و واسطه شدن و امثال آن دست بردارى، در تمام این موارد، سوگند ارزشى ندارد.افرادى هستند كه به خاطر یك شكست و یك اتفاق، براى خود جریان مىسازند؛ مثلاً قرض الحسنهاى داده و بدهكار طفره رفته و دیر پرداخت كرده، سوگند یاد مىكند یا تصمیم مىگیرد كه به هیچ كس وام ندهد. به مسجد رفته و كفش او گم شده، از شركت در جماعت دست برمىدارد. معلمش بداخلاقى كرده، ترك تحصیل مىكند.
«و لاتَجعَلوا اللّه عُرضَةً لاَیمانِكم أن تَبرّوا و تَتّقوا و تُصلحوا بین النّاس» نام خدا را همه جا خرج نكنید، براى سوگند حریم بگذارید، سوگند را مانع كار خیر قرار ندهید. اینگونه سوگندها تكلیف آور و لازم الاجرا نیستسوگندهاى بى ارزشیكى از سوگندهاى بىارزش این بود كه در جاهلیت بعضى مردان براى در تنگنا قرار دادن همسران خود، سوگند یاد مىكردند كه با آنان همبستر نشده و آمیزش نكنند! (این كار را «ایلاء» مىنامند كه در آیه 226 سوره بقره آمده است.) در واقع براى كار بد خود از مقدسترین نام استفاده مىكردند.سوگندهایى كه براساس بىتوجهى و بدون فكر و اراده و در با عصبانیت و پرحرفى و عجله یا به اشتباه از انسان سر مىزند، ارزش حقوقى ندارد ؛ «لایؤاخذكم اللّه باللّغو فى أیمانكم»(بقره، 225.)سوگند های ارزشمند را بشناسید!
بنابراین، ارزش تنها مربوط به سوگندهایى است كه:الف) در حال عادى باشد.ب) به نام مقدس خدا باشد.ج) براى كار مفید و سودمندى باشد.تعهد و انجام اینگونه سوگندها واجب و شكستن آن حرام و سبب پرداخت جریمه (كفاره) است.جریمهى وفا نکردن به سوگندهای ارزشمند چیست؟
با توجه به آیهى 89 سورهى مائده باید یكى از موارد زیر را عمل كند:1- یا شكم ده فقیر را از غذاهاى متعارف، سیر كند : «اطعام عشرة مساكین من أوسط ما تطعمون»2- یا ده فقیر را لباس بپوشاند : «أو كسوتهم»3- یا یك برده را آزاد كند : «او تحریر رقبة»4- و اگر قدرت هیچیك را ندارد، سه روز روزه بگیرد. «فمن لم یَجد فصیام ثلاثة ایّام»