آیا تقلید عامل ترقیّ است یا انحطاط؟
بدون شک تقلید اگر به صورت پیروى و اقتباس افراد ناآگاه از افراد آگاه باشد، عاملى است براى حرکت تکاملى جامعه ها؛ و اساساً علوم و دانش ها، و آداب و رسوم سازنده، و مسائل تربیتى و انسانى، از این طریق، از نسلى به نسل دیگر انتقال یافته است.
کودکان تقریباً تمام معلومات خود را از جامعه، از همین طریق به دست مى آورند؛ و صنایع و حرفه ها و فنون و هنرها به همین وسیله گسترش و تکامل مى یابد؛ و اگر روح تقلید مثبت و سازنده نبود هرگز این حرکت تکاملى وجود نداشت.
ولى همان گونه که آب زلال مایه حیات است؛ اگر آلوده شود مایه بیمارى یا مرگ مى شود. تقلید هم اگر به صورت تقلید جاهل از جاهل و یا تقلید عالم از جاهل درآید؛ سبب گسترش فساد، انحراف، انتقال اخلاق کثیف و آلوده، انحرافات فکرى، و انواع خرافات، از قومى به قوم دیگر، و از نسلى به نسل دیگر مى گردد.
بسیار مى شود که تقلید از تنبلى و تعصّب سرچشمه مى گیرد؛ کسانى که به خاطر تن پرورى حاضر نیستند زحمت تحقیق را بر خود هموار کنند، رو به تقلید مى آورند؛ و افراد متعصّب و لجوج که حاضر نیستند نقاط قوّت اقوام دیگر را بررسى کرده و پذیرا شوند، در نقاط منفى و ضعف قوم خود فرو مى روند، و درست همین قِسم از تقلید جاهلانه و تعصّب آمیز واپس گرا بوده که عامل مهمّى براى نشر شرک و بت پرستى در طول تاریخ شده است. (1)، (2)
پی نوشت:
(1). در زمينه انواع تقليد و شرائط تقليد ممدوح و انگيزه هاى تقليد كوركورانه و شرح واژه «تقليد» بحث هايى در جلد اول همين تفسير در بحث حجاب تقليد (جلد1، صفحه 342 به بعد) آمده است.
(2). گرد آوري از کتاب: پيام قرآن، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى، دار الكتب الاسلاميه، تهران، 1386 ه. ش، ج 3، ص 251