شهر یزد
یزد با وسعت 2397 کیلومتر مربع اولین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان است. این شهرستان به دلیل وجود جاذبه های شغلی، رفاهی و تمرکز اداری، پرجمعیت ترین شهرستان این استان به شمار می رود.
یزد به شهر بادگیرها معروف است. به «شهر دوچرخه‌ها» و «شهر شیرینی» نیز شهرت دارد. یزد از شهرهای قدیمی ایران و از بهترین نمونه های شهرهای کویر به شمار میرود. در این شهر همه چیز حکایت از حرکت و زنده بودن محیط اجتماعی دارد. نام یزد معمولاً یادآور آثار هنری و اصیل است. تولیدات صنایع دستی یزد تا قبل از دوره ماشینی شدن صنایع، به دلیل کیفیت و برخورداری از اصالت هنری دارای شهرت جهانی و هنوز هم به طور نسبی از کیفیت خوبی برخوردار است. ظرافت های به کار رفته در ساخت آثار هنری و معماری این منطقه در نوع خود بی نظیر بوده و از همین جهت دارای ارزش هنری فراوانی می باشد.
مسجد جامع کبیر
این مسجد که در خیابان امام خمینی و در خیابان مسجد جامع قرارگرفته است، یکی از با ارزش ترین میراث هنری و گنجینه ای از معماری اسلامی است. بانی ساختمان اصلی مسجد را علاءالدوله گرشاسب آل بویه – قرن ششم هجری- می دانند ولی مسجد کنونی مربوط به آل مظفر و تیموریان قرن هشتم و نهم هجری است.
از امتیازات هنری و معماری این مسجد می توان قدرت و استواری کاشیکاری های نفیس و جالب، سر در بلند، دو کتیبه نفیس یکی به خط کوفی و دیگری به خط ثلث بر روی کاشی لاجوردی معرق در کنار سر در باشکوه، دو مناره زیبا و تزئینات کاشیکاری شده، دیوارهای داخلی شبستان و زیر گنبد و خارج گنبد را نام برد. ارتفاع مناره های آن حدود 48 متر و ارتفاع سر در آن در حدود 24 متر می باشد.
امیر چخماق
امیر جلال الدین چخماق از سرداران و امرا شاهرخ تیموری و حاکم یزد با همکاری همسر خود فاطمه خاتون در جهت آبادانی یزد مجموعه ای شامل تکیه، میدان،حمام، کاروانسرا، خانقاه، قناد خانه، چاه آب سرد و از همه مهمتر مسجد امیر چخماق را بنیان نهادند.
سنگ نصب شده در کریاس مسجد به طرف میدان و نقروقفنامه بر آن به خط نسخ، شبکه های ظریف از کاشی های معرق دور خارجی گنبد محراب صفحه اصلی با طاقنمای مقرنس کاری و... این مسجد را از نظر مرتبه زیبایی بعد از مسجد جامع قرار داده است. این بنا مسجد جامع نو نیز نامیده و در قرن هشتم هجری قمری بنا نهاده شده است.
خانه لاریها
این خانه در سال 1286 قمری ساخته شده است و مالک آن حاج ابراهیم لاری بوده است، در قدیم به عنوان خانقاه نعمت الهی از آن استفاده می شده است. مساحت آن حدود 1700 متر و زیر بنایی معادل 1200 متر مربع را داراست. درها، پنجره ها، ارسی ها . اتاقهای آینه کاری و نقاشی شده آن از یکی از نمونه های زیبا و عالی خانه های اعیانی قرن سیزدهم است.
دخمه زرتشتیان
دخمه در فرهنگ فارسی به معنای گور خانه زرتشتیان می باشد. این دخمه در انتهای جنوبی شهر یزد در حوالی منطقه صفائیه در بالای تپه ای نسبتاً مرتفع وجود دارد که یکی قدیمی تر بنام هانجکی هاتریا (زرتشتی هندی الاصل) و دیگری که جدید تر است به نام گلستان معروف است. در وسط این دو دخمه چاله ای سنگی وجود دارد که زرتشتیان مردگان خود را در آن می انداختند. این اثر مربوط به دوره قاجار می باشد.
آتشکده زرتشتیان
یکی از اماکن مربوط به زرتشتیان آتشکده آنها است. این بنا در خیابان آیت ا... کاشانی واقع گردیده و شامل ساختمان و باغ مشجری است که در قرن اخیر ساخته شده است. در این محل آتش مقدس که برای زرتشتیان محترم می باشد و دارای قدمتی چند ساله بوده و باید همیشه روشن نگه داشته شود، نگهداری می شود. شایان ذکر است که قدمت آتشکده به 1500 سال می رسد. ساختمان اصلی در وسط حیاط و بر بلندی قرار دارد و آنرا درختانی همیشه سبز احاطه کرده اند. حوضی مدور و بزرگ در محور ورودی بنا به آن زیبایی خاصی بخشیده است. آتش در محفظه ای بلند تر از سطح زمین در اتاقی نسبتاً وسیع و دور از تابش خورشید قرار گرفته و اتاقهایی برای مراسم نیایش پیرامون آن طراحی شده است.
بازارخان
ساخت این بازار به زمان ناصرالدین شاه قاجار بر می گردد. ساختار متفاوت و عرض متباین آن حکایت از ساخت تدریجی آن دارد. 258 متر طول دارد و ارتفاع بازار 4 تا 6 متر متغییر است. در بخش شمالی-جنوبی 53 مغازه و در بخش شرقی-غربی 100 مغازه وجود دارد.
زندان اسکندر (مدرسه ضیائیه)
این ساختمان در خیابان فهادان واقع و به زندان اسکندر مشهور می باشد و متعلق به قرن 631 هجری قمری است و بانی آن شرف الدین علی رضی است. این مدرسه در محله فهادان و در مجاورت بقعه دوازده امام قرار دارد.
خانه عربها
مجموعه ای است از دو خانه بزرگ و کوچک واقع در سر قدمگاه محله فهادان نزدیک مسجد چهل محراب و به حاج میرزا احمد عرب تعلق دارد. تزئینات داخلی خانه بزرگ شامل سر در های مقرنس پنج دری، راهرو و درها و همچنین گچ بری رفها و جا سازی در آنها است. تزئینات داخلی خانه کوچک شامل اتاق آینه کاری، نقاشی رنگی دیوارها، درهای ابزار سازی گچ بری بدنه دیوارهای حیاط و... است. تاریخ نقاشی یکی از اتاقها سال 1281 هجری است. خانه کوچک این مجموعه در سال 1298 هجری ساخته شده است.
بقعه شیخ احمد فهادان
این بقعه مدفون شیخ احمد و برادرش از اهالی اسفنجرد است. این دو از عرفای زمان خویش بودند که به یزد آمدند و در محله فهادان سکنی گزیدند. از بنای اصلی آن تنها گنبدی آجری با بادگیرهای کاشی کاری مربع شکل و محراب کاشی کاری شده معرق باقی مانده است.
باغ دولت آباد
باغ دولت آباد یکی از باغهای معروف ایرانی است که در زمان محمد تقی خان (دوره زندیه) طراحی و ساخته شده است. این باغ از قناتی به همین نام مشروب می شود و جریان آب در باغ استخوان بندی طراحی آنرا تشکیل می دهد. عناصر متشکله مجموعه چنین است: عمارت سر در جنوبی، شتر خان و اصطبل ها، عمارت حرمسرا و عمارت هشتی بادگیر، آشپزخانه، عمارت بهشت آئین، عمارت تالار آئینه سر در اصلی و آب انبار دو دهانه. جالب ترین بنای مجموعه را عمارت هشتی و بادگیر تشکیل می دهد که تلفیق جریان آب و هوا به زیباترین شکل صورت گرفته است. بادگیر باغ دولت آباد با 33 متر بلندی از سطح زمین شاه کار مهندسی و نبوغ معماران یزدی است.
شهر میبد
میبد شهری است در مرکز ایران با پیشینه ای چندین هزار ساله. این شهر دومین مرکز شهری و تجاری استان یزد محسوب میشود و به واسطه بافت تاریخی ارزشمند خود تمام شهر در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است. این شهر مرکز زیلوبافی و سفال دست‌ساز ایرانی و پایگاه عمده تولید کاشی میباشد. شهرستان ميبد شامل يك بخش مركزي و دو دهستان بفروئيه و شهيديه است.
نارین قلعه (نارنج قلعه، فارس قلعه)
این بنا یکی از مهمترین آثار تاریخی پیش از اسلام محسوب میشود. این کهندژ بر فراز تپه گلی و مشرف بر شهر میبد احداث شده است. گفته شده که قلعه در زمان سلیمان نبی ساخته شده ولی اهمیت آن مربوط به عهد آل مظفر می باشد. تمامی بنا از خشت و گل و به شکل مطبق و تقریباً در پنج مرحله ساخته شده است. قدیمی ترین و پایین ترین بخش بنا فضاهایی هستند که در دل زمین کنده شده اند و در گویش محلی به آنها بوکن گفته میشود. به نظر می رسد طبقات فوقانی بنا بیشتر بازسازی شده دوره اسلامی می باشد.
یخچال خشتی میبد
این محل در نزدیکی نارین قلعه میبد با گنبدی زرد رنگ و مخروطی شکل قرار گرفته است. بنای آن از خشت و گل و ستون هایی اسکلت مانند از آجر و خشت پخته ساخته شده است. مورد استفاده آن در قدیم چنین بوده که در زمستان ها قسمت مخروطی شکل و کوچک داخل آن را پر از آب می کردند، بر اثر سرما آب داخل گودی مخروطی شکل یخ می زد و جهت دوام بیشتر روی آن با مقداری از کاه پوشانده می شد. دریچه ها و در و پنجره ها در قسمت بدنه گنبد تهویه هوا داخل گنبد را انجام می داده است و از ذوب یخها در طول تابستان جهت استفاده جلوگیری می کرده است.
منبع :
http://nsptours.com/DomesticTourIran/DomesticTour/lang/Fa.aspx
یزد به شهر بادگیرها معروف است. به «شهر دوچرخه‌ها» و «شهر شیرینی» نیز شهرت دارد. یزد از شهرهای قدیمی ایران و از بهترین نمونه های شهرهای کویر به شمار میرود. در این شهر همه چیز حکایت از حرکت و زنده بودن محیط اجتماعی دارد. نام یزد معمولاً یادآور آثار هنری و اصیل است. تولیدات صنایع دستی یزد تا قبل از دوره ماشینی شدن صنایع، به دلیل کیفیت و برخورداری از اصالت هنری دارای شهرت جهانی و هنوز هم به طور نسبی از کیفیت خوبی برخوردار است. ظرافت های به کار رفته در ساخت آثار هنری و معماری این منطقه در نوع خود بی نظیر بوده و از همین جهت دارای ارزش هنری فراوانی می باشد.
مسجد جامع کبیر
از امتیازات هنری و معماری این مسجد می توان قدرت و استواری کاشیکاری های نفیس و جالب، سر در بلند، دو کتیبه نفیس یکی به خط کوفی و دیگری به خط ثلث بر روی کاشی لاجوردی معرق در کنار سر در باشکوه، دو مناره زیبا و تزئینات کاشیکاری شده، دیوارهای داخلی شبستان و زیر گنبد و خارج گنبد را نام برد. ارتفاع مناره های آن حدود 48 متر و ارتفاع سر در آن در حدود 24 متر می باشد.
امیر چخماق
سنگ نصب شده در کریاس مسجد به طرف میدان و نقروقفنامه بر آن به خط نسخ، شبکه های ظریف از کاشی های معرق دور خارجی گنبد محراب صفحه اصلی با طاقنمای مقرنس کاری و... این مسجد را از نظر مرتبه زیبایی بعد از مسجد جامع قرار داده است. این بنا مسجد جامع نو نیز نامیده و در قرن هشتم هجری قمری بنا نهاده شده است.
خانه لاریها
دخمه زرتشتیان
آتشکده زرتشتیان
بازارخان
زندان اسکندر (مدرسه ضیائیه)
خانه عربها
مجموعه ای است از دو خانه بزرگ و کوچک واقع در سر قدمگاه محله فهادان نزدیک مسجد چهل محراب و به حاج میرزا احمد عرب تعلق دارد. تزئینات داخلی خانه بزرگ شامل سر در های مقرنس پنج دری، راهرو و درها و همچنین گچ بری رفها و جا سازی در آنها است. تزئینات داخلی خانه کوچک شامل اتاق آینه کاری، نقاشی رنگی دیوارها، درهای ابزار سازی گچ بری بدنه دیوارهای حیاط و... است. تاریخ نقاشی یکی از اتاقها سال 1281 هجری است. خانه کوچک این مجموعه در سال 1298 هجری ساخته شده است.
بقعه شیخ احمد فهادان
باغ دولت آباد
شهر میبد
نارین قلعه (نارنج قلعه، فارس قلعه)
یخچال خشتی میبد
منبع :
http://nsptours.com/DomesticTourIran/DomesticTour/lang/Fa.aspx