از زیارت عاشورا چه میدانید؟؟

درباره زیارت حضرت سیدالشهدا() روایات فراوانى وجود دارد و در‌باره زیارت عاشوراى معروف، احادیثی از امام باقر() و امام صادق() نقل شده اما در عین حال سؤالاتی نیز در این حوزه درباره متن زیارت عاشورا و مسائل دیگر درباره آن مطرح شده است.حجت‌الاسلام جعفری‌پور، مسئول پاسخگویی مرکز تخصصی نماز به برخی شبهات پیرامون متن زیارت عاشورا پاسخ می‌دهد.​

زیارت عاشورا یک حدیث قدسی است
*زیارت عاشورا از کلام کدام امام معصوم صادر شده است؟

- زیارت عاشورا آن گونه که از روایت امام صادق() در کتاب مصباح شیخ طوسی به دست می‌آید، از جانب خداوند و حدیث قدسی است، یکی از تفاوت‌های حدیث قدسی با قرآن این است که رساندن آیات قرآن بلافاصله بعد از نزول آن به همه مردم واجب است، ولی ممکن است یک حدیث قدسی از جانب خداوند به پیامبر اکرم(صلی الله علیه واله) عرضه شود، بدون آنکه پیامبر(صلی الله علیه واله) آن را به یک نفر هم بگوید یا فقط به افراد خاص مثل سلمان و مقداد و ... تعلیم دهد.

زیارت عاشورا توسط خداوند بیان و توسط جبرئیل امین برای پیامبر اکرم(صلی الله علیه واله) هدیه آورده شد و امیرمؤمنان() به امام مجتبی() و ایشان به برادرش امام حسین() و ایشان به امام سجاد() و ایشان به فرزندش امام باقر() و او به امام صادق() انتقال دادند تا اینکه در زمان امام باقر و امام صادق() که موقعیت بهره‌مندی خواص شیعیان از این حدیث قدسی ایجاد شد، امام باقر()به علقمه و امام صادق آن را صفوان بن مهران در نجف آموزش دادند، ولی تنها روایتی که زیارت عاشورا را حدیث قدسی معرفی می‌کند روایت امام صادق() در کتاب مصباح شیخ طوسی است.

 

امامین صادقین() به نشر زیارت عاشورا پرداختند
*چرا زیارت عاشورا بعد از شهادت امام حسین() توسط امام سجاد() به شیعیان آموخته نشد؟
- اوج فتنه و ظلم بنی‌امیه در کربلای معلی در روز عاشورا اتفاق افتاد، بنابراین دستگاه اموی برای تثبیت موقعیت خودش هر قیامی را سرکوب می‌کرد، همانند قیام توابین، قیام مختار و قیام حرّه در چنین موقعیتی با چنین خفقان کسی انتظار دارد که لعن یزید و معاویه و ابوسفیان که در زیارت عاشورا علناً آمده است، توسط شیعیان بیان شود، اما در زمان امام باقر() و امام صادق() که زمان اختلاف بین بنی‌مروان و بنی‌العباس است، آن خفقان شدت خود را از دست داده است، به همین خاطر امام باقر و امام صادق() به بیان آن پرداختند.

 

*زیارت عاشورا اولین بار در چه کتاب‌هایی ذکر شده است؟
- زیارت عاشورا به نقل از علقمه بن محمد حضرمی از امام باقر() در کتاب کامل الزیارات و زیارت عاشورا به نقل از صفوان بن مهران از امام صادق() در کتاب مصباح المتهجد شیخ طوسی شده است و زیارت عاشورای مشهور که در مفاتیح الجنان آمده است، همان زیارت کتاب مصباح المتهجد است.



*اعتبار سند زیارت عاشورا در چه حد است؟
-زیارت عاشورا دارای دو سند و سه طریق است که با توجه به کتاب‌های علم رجال اشخاصی که در سند زیارت قرار گرفته‌اند همه مورد اعتماد هستند:
1- نقل صالح بن عقبه 2- نقل سیف بن عمیره 3- نقل محمد بن خالد طیالسی که هر کدام توسط شیخ طوسی در کتاب فهرست اسناد آن آمده است.

 

تبلور اندیشه‌های مهدوی در یک حدیث قدسی
*ویژگی‌های منحصر به فرد زیارت عاشورا چیست؟
حدیث قدسی بودن، ثواب و آثار منحصر به فرد، لعن برخی اشخاص، ذکر مهدویت و انتقام از دشمنان حضرت که در دو جای زیارت امام منصور و امام هدی آمده که این خود اشاره به ابراز اعتقاد به انتقام مهدوی در زمان اهل بیت() دارد،‌ سجده در مقابل خداوند در انتهای زیارت که این اوج پیوستگی زیارت امام حسین() با عبودیت خداوند است که در هیچ زیارتی غیر از زیارت عاشورا در آخر آن سجده وجود ندارد،‌ دستور به انجام هر روزه آن هر چند زیارت عاشورا زیارت مخصوص روز عاشوراست، ولی در سایر روزهای ایام سال به قصد برآورده شدن حاجت و بهره‌مندی از آثار و ثواب‌های آن امام باقر و امام صادق() توصیه کردند.

 

براز عاشقانه مریدان حسینی به سید و سالار شهیدان در زیارت عاشورا
*عبارات زیارت عاشورا چند بخش است؟
- دارای دو بخش کلی «خطابی» یعنی خطاب به امام حسین، «درخواستی» یعنی خطاب به خداوند است:
«خطاب به امام حسین» که از وضعیت خود و درخواست‌های خود خبر می‌دهیم:
- تسلیم: السلام علیک ...
- تعزیت :لقد عظمت الرزیه
- تضمین: انی سلم لمن ...
- تبرئه: وابرا الی الله ...
- تفدیه: بابی انت وامی
- مهدی یاوری: ان یرزقنی طلب ...
- تقرب: انی اتقرب الی الله ...
- توسل: بموالاتکم
- همراهی: معکم فی الدنیا
- درک شفاعت: یبلغنی المقام المحمود
- پاداش کامل: افضل ما یعطی
- لعن شخص: لعن الله آل زیاد...
- لعن شخصیت: دفعتکم عن مقامکم
- ثبوت در قدم: قدم صدق
«درخواست از خداوند»
-وجاهت: وجیها
- صلوات و رحمت و مغفرت: صلوات ورحمه ومغفره
- حیات و ممات محمدی: محیای محیا...
- لعن شخص: اللهم العن اباسفیان و...
- تأکید در لعن شدید: فضاعف، جمیعا، خص
- درخواست عذاب دردناک: العذاب الالیم
- تقرب با برائت و ولایت: اللهم انی اتقرب
- لعن شخصیت: اول ظالم وآخر
-شفاعت: اللهم ارزقنی شفاعه الحسین
- ثبوت قدم در راه حسین: وثبت لی قدم صدق
امام حسین() پدر تمام بندگان خدا است

 

*چرا به امام حسین() اباعبدالله می‌گویند؟
- در جامعه عربی هم اسم و هم کنیه داریم، اعراب از زمانی که فرزندشان به دنیا می‌آید، معمولاً برای او به غیر از اسم کنیه هم قرار می‌دهند که در اکثر موارد فرزند آن شخص همان نام مذکور در کنیه را دارد، مثلاً حضرت علی() ابوالحسن است و نام فرزند ارشد ایشان حسن() یا امام صادق() اباعبدالله است و امام حسین() که اباعبدالله است فرزندی به نام عبدالله رَضیع داشته است.
عبدالله به معنای بنده خدا و از آنجا که هر کسی بعد از واقعه عاشورا خداوند را عبودیت می‌کند مدیون خود سیدالشهدا() است، بنابراین امام حسین() پدر تمام بندگان خدا است، یعنی هر کس که خداوند را عبودیت می‌کند مدیون خون سیدالشهدا() است، پس می‌توان گفت که امام حسین() پدر تمام بندگان خدا است، چرا که اسلام توسط پیامبر(صلی الله علیه واله) ابلاغ شد و توسط قیام امام حسین() جاویدان و باقی ماند، اگر قیام امام حسین() نبود، الان هیچ مؤمن واقعی وجود نداشت، به همین جهت گفته‌اند: «الاسلام نبوی الحدوث وحسینی البقاء» چرا که اسلام فقط و فقط آن است که سیدالشهدا() بیان می‌کند و هر آنچه یزید ترویج می‌کند، کفر مطلق است.

 

خوابی که پیامبر(صلی الله علیه واله) درباره بنی‌امیه دید/ شجره ملعونه کیست
*منظور از لعین و بن لعین کیست؟
-منظور یزید بن معاویه بن ابی سفیان است که هم یزید و هم معاویه و هم ابوسفیان از زبان پیامبر اکرم(صلی الله علیه واله) و قرآن کریم مورد لعن قرار گرفته‌اند و این همان زمانی اتفاق افتاد که پیامبر(صلی الله علیه واله) در خواب دید میمون‌ها از منبرش بالا می‌روند و آیه 60 سوره اسراء نازل شد و بنی‌امیه را شجره ملعونه معرفی کرد.
*شادی آل زیاد و آل مروان چگونه بود؟
-آنان روز عاشورا را به عنوان روز پرخیز و برکت خود قرار دادند و دستور به روزه‌داری این روز کردند و اهل بیت() از روزه روز عاشورا به دلیل عدم شباهت با بنی‌امیه نهی کردند و فرمودند روز بگیرید عاشورا با نهی از خوردن و آشامیدن تا قبل از غروب و قبل از غروب افطار کنید، چرا که عزیز ما در روز عاشورا هم گرسنه و هم تشنه شهید شدند، بنابراین نزدیک غروب آفتاب که دیگر حضرت به شهادت رسیده است، غذا خوردن شما کراهت ندارد. این حدیث از امام صادق() در کتاب مصباح متهجد نوشته شیخ طوسی نقل شده است.

 

طلب کننده خون حسین() کیست؟
*ثارالله یعنی چه؟
-در کلام عرب هم به خون و هم به طلب کننده خود و هم به کسی که خونش طلب می‌شود، «ثار» گفته می‌شود، در زیارت عاشورا می‌خوانیم «طلب ثارکم مع امام هدی» خداوند به من روزی گرداند توفیق طلب خون شما را که من هم از طلب‌کنندگان خون شما باشم، پس در اینجا ثار به معنای خون است و در زیارت امام زمان(عجل الله تعالی فلرجه) می‌خوانیم «السلام علیک یا ثارالله» و چون منتقم حقیقی خون امام حسین() امام زمان(عجل الله تعالی فلرجه) است. «ثارالله» در اینجا به معنای طلب کننده خون است، در زیارت عاشورا که می‌خوانیم «السلام علیک یا ثارالله وبن ثاره» منظور کسی است که خون او طلب می‌شود؛ یعنی امام حسین() و امیرمؤمنان() بنابراین سه امام از امامان ما لقب ثارالله دادند، امام زمان(عجل الله تعالی فلرجه) طلب کننده و حضرت علی() و امام حسین() طلب شونده.
ارواح طیبه‌ای که به زیارت ثارالله می‌روند
*منظور از ارواحی که به درگاه امام حسین() سر تعظیم فرود می‌آوردند، چیست؟
- «حَلَت» به معنای وارد شدن همراه با کرنش و خضوع است، یک وقت شخص با احترام و تواضع به انسان وارد می‌شود، به این حالت حلول گفته می‌شود و اگر داخل شدن بدون تواضع باشد به آن دخول گفته می‌شود، در زیارت عاشورا سلام می‌دهیم به روح‌هایی که در مقابل عظمت امام حسین() حلول کردند یعنی با تمام تواضع به درگاه ایشان آمدند که در درجه اول منظور یاران سیدالشهدا() که در کنار حضرت در پایین پای او جسم آن‌ها قرار دارد و در مرحله دوم ارواح تمام انبیاء، صالحین، شهدا و مؤمنان است که در برابر عظمت حرکت سیدالشهدا سر تعظیم نهاده‌اند، در کامل الزیارات عبارت «واناخت برحلک» نیز وجود دارد که «اناخه» به معنای خم شدن تا حدی که صورت به زمین نزدیک شود، هست. شتربان وقتی می‌خواهد شتر را بخواباند، آن قدر سر او را پایین می‌آورد که به زمین نزدیک می‌شود عرب به آن «اناخه» می‌گوید، می‌خواهد بگوید آن قدر به امام حسین() تعظیم کردند که نزدیک است در اثر خم شدن نزدیک است سر آنان به زمین برسد و شاید دلیل بوسیدن عتبه -پاشنه درب ورودی حرم امام معصوم()- همین باشد که انسان سر تعظیم به آستانش بساید.
امام هادی() نام تمام قاتلان حادثه عاشورا را بیان می‌کند

 

*چرا در بین همه ظالمان عبیدالله بن زیاد عمر سعد شمر یزید مورد لعن صریح واقع شده‌اند و بقیه قاتلان مثل خولی، نسان و … اسمشان در زیارت عاشورا نیامده است؟


- اولاً اینها کسانی بودند که فرماندهی را به عهده داشتند، ثانیاً کسانی بودند که بیشترین ظلم را مرتکب شدند، ثالثاً کسانی بودند که شناختشان نسبت به امام حسین بیشتر از بقیه بود، رابعاً قرار نیست که هر کسی که مورد لعن است نامش در زیارت بیاید و خداوند از باب نمونه به چند تن از ظالمان اشاره شده است و عبارت «ولعن الله اُمه قتلتکم» همه قاتلان کربلا را در بر می‌گیرد، خامساً در زیارت ناحیه امام هادی تک تک قاتلان نام برده شده و لعن شده‌اند همانند حرمله، خولی و…