ماخونیک ؛ لی لی پوت ایران

[شیخ رجبعلی]

ماخونیک روستایی است که در دهستان دُرُح بخش مرکزی شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی واقع شده‌است. این روستای از روستاهای شگفت‌انگیز جهان به حساب می‌آید. جمعیت این روستا در سال ۱۳۸۵ بنا به سرشماری مرکز آمار ایران ۵۸۲ نفر بوده‌است.

وستای ماخونیک یکی از هفت روستای شگفت‌انگیز جهان می‌باشد و به لحاظ شهرت آن به شهر «لی‌لی‌پوت‌ها»، جذابیت‌های حیرت‌انگیزی دارد. از روستای ماخونیک تا افغانستان نیم ساعت فاصله وجود دارد و مردم ماخونیک اصالتا افغانی می باشند که در چند قرن پیش از افغانستان کوچ کرده اند و ماخونیک را جهت زندگی برگزیده اند.[۲] این روستا در فاصله ۷۸ کیلومتری شرقی شهر سربیشه در مسیر جاده سربیشه به روستای دُرُح قرار دارد.

جلگه ماخونیک متشکل از ۱۲ آبادی است که روستای ماخونیک بزرگ‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌آید. این روستاها شامل ماخونیک Maxonic، کفاز Kefaz، چاپنسر Japansar، توتک Tutak، سفال بند Sefalband، سولابست Sulabest، لجونگ (سفلی و علیا) lejong، کلاته بلوچ Kelate baluj، دامدامه Damdame و میش نو Misnow، خارستو Xayestu و جلارو Jelaro است.

اهالی این روستاها از نظر مذهب، شیوه گذران زندگی و اوضاع اجتماعی با یکدیگر وجه اشتراک زیادی دارند اما غالب این روستاها اصل و تبار خود را از روستای ماخونیک می‌دانند.

درباره وجه تسمیه روستا چندین قول وجود دارد، در برخی اسناد قدیمی (حجت) که تاریخ نگارش آنها به ۳۰۰ سال قبل می‌رسد، نام روستا مادخنیک ذکر شده‌است. گفته می‌شود در گذشته عده‌ای مأموران دولتی به این روستا آمده و اهالی به گرمی از آن‌ها استقبال نکرده‌اند و با آن‌ها برخورد سردی داشته‌اند و آن‌ها این نام را برای روستا انتخاب کرده‌اند.

برخی می‌گویند به دلیل وجود شکافی در کوه نزدیک روستا به آنجا ماده ماخونیک گفته می‌شده که به مرور زمان به ماخونیک تغییر نام یافته‌است.

درباره این روستا هیچ سابقه تاریخی مکتوبی وجود ندارد و فقط «کلنل چارلز ادوار دبیت» در کتاب سفرنامه خراسان و سیستان در دوره ناصرالدین شاه به توصیف منطقه ماخونیک پرداخته‌است.

بر طبق شواهد چنین بر می‌آید که ساکنان روستا در ابتدا دامدار و کوچ‌نشین بوده‌اند و در دوره‌های بعد در منطقه ماخونیک و به ویژه در روستای ماخونیک سکونت گزیده‌اند، وجود سنگ‌نگاره‌ای در نزدیکی قنات ماخونیک که نقش‌های چوپانی و بسیار قدیمی بر روی آن نقش بسته نیز گواهی بر قدمت سکونت در ماخونیک است.

از آثار تاریخی ماخونیک می‌توان به سنگ سیاه (سنگ نگاره) ماخونیک، بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، منزل سرگردونی، نادر مرده می‌توان اشاره کرد

 

[شیخ رجبعلی]

 

[شیخ رجبعلی]

 

[شیخ رجبعلی]

آداب و رسوم مردمان روستای ماخونیک در انزوای چند صد ساله

وی اضافه کرد: فاصله خانه ها در روستای ماخونیک از هم بسیار کم و بعضی به شکل طبقاتی و پلکانی ساخته شده اند که به نظر می رسد برای حفظ امنیت مردم منطقه اینگونه معماری رواج بوده است.

فعال بخش گردشگری خراسان جنوبی عنوان کرد: با کالبد شکافی خانه های متروکه روستای ماخونیک به این نتیجه می رسیم که برای ساخت هر خانه در گذشته ابتدا زمین را به اندازه یک الی ۱.۵ متر به داخل زمین حفر شده و بعد دیواری به ارتفاع تقریبی یک متر با گل و سنگ ساخته اند و همه جایش را با گل نما کاری کرده اند.

خسروی با بیان اینکه سقف خانه ها در بافت قدیم روستای ماخونیک با چوب و شاخ و برگ درختان ساخته شده است، افزود: به نظر می رسد که علت این سبک معماری، نبود امکانات و مصالح ساختمانی بوده و اینکه با این شیوه علاوه بر ایجاد امنیت، از ائتلاف گرما و سرما در زمستان و تابستان جلوگیری شده است.

وی بیان کرد:در گذشته مردم روستای ماخونیک شش الی هشت نفر در خانه دوازده متری زندگی می کردند که خانه ها غیر از در ورودی هیچ راهی به بیرون نداشته است.

فعال بخش گردشگری خراسان جنوبی بیان کرد: ماخونیک به سرزمین لی لی پوتی ها ایران شهرت دارد چرا که در این روستا سبک زندگی مردمش، معماری خانه ها، آداب و رسوم و باورهای عجیب و غریب و انزوای چندصد ساله اش آن را به یکی از هفت روستای شگفت انگیز جهان مبدل کرده است.

 

[شیخ رجبعلی]

شلغم و چغندر تنها منبع غذایی روستای ماخونیک در گذشته

خسروی اضافه کرد: در روستای ماخونیک مردم تا ۳۰ الی ۴۰ سال پیش به ابتدایی ترین شکل ممکن و به دور از کوچکترین تکنولوژی و با اعتقادات بسیار عجیب خود می زیستند و در این دوران مردم ماخونیک چای نمی نوشیدند، سیگار نمی کشیدند و گوشت هم نمی خوردند و همه این اعمال را گناه می دانستند و همچنین ورود تلویزیون به روستا به منزله ورود شیطان بود و به کودکان اجازه نمی دادند پای تلویزیون بنشینند.

وی یکی از نقاط دیدینی روستای ماخونیک شهرستان سربیشه را برج سنگی آن عنوان کرد و افزود: این برج در طبقات بالای روستا ساخته شده بطوریکه به اطراف روستا اشراف داشته، از این برج جهت دیده بانی استفاده می کردند تا در صورت حمله احتمالی دشمن، به همه اهالی روستا اطلاع دهند.

فعال بخش گردشگری خراسان جنوبی بیان کرد: کوچه های بافت قدیم روستای ماخونیک خیلی باریک است و تنها انسان به تنهایی می تواند از کوچه ها عبور کند.

خسروی با اشاره به نوع خوارک مردم روستای ماخونیک نیز گفت: تا سالهای قبل تنها منبع غذایی مردم این روستا شلغم و چغندری بوده که در اطراف روستا کاشت می شده که به شکل آب پز طبخ می کردند گاهی هم با آرد مخلوط و چیزی شبیه آش درست می کردند که در اصطلاح محلی به آن پختک می گویند.

 

[شیخ رجبعلی]